Rozpoczęło się wycofywanie wojsk sowieckich z Polski

7 września 1990 rząd T. Mazowieckiego zwrócił się do rządu ZSRR, z notą o zawarcie układu o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski. Ówczesny I sekretarz KPZR Michaił Gorbaczow obiecał to wcześniej, lecz bez rezultatu. Władze Polski nie zgadzały się na ewakuację wojsk radzieckich z b. NRD przez polskie terytorium, bez wcześniejszego porozumienia o wycofaniu wojsk z Polski.

11 grudnia 1990 rozpoczęły się oficjalne rozmowy między rządem RP a rządem ZSRR o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski w Moskwie. Stronie polskiej przewodniczył sekretarz stanu w MSZ prof. Jerzy Makarczuk, stronie radzieckiej Ambasador ZSRR w Warszawie Walentin Koptielcew.

Liczebność wojsk PGW w lutym 1991 wynosiła ok. 53 tys. żołnierzy, 7 tys. pracowników cywilnych, rodzin ok. 40 tys. Na jej uzbrojeniu znajdowało się: 20 wyrzutni rakiet operacyjno-taktycznych, 598 czołgów, 23 mosty towarzyszące, 952 transportery opancerzone i 390 dział i moździerzy, 202 samoloty w tym 81 nosicieli broni jądrowej i 85 śmigłowców bojowych (dane z konferencji prasowej gen. Dubynina).

8 kwietnia 1991 rozpoczęło się oficjalne wycofywanie z Polski Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. Z Bornego Sulinowa wyjechało transportem kolejowym 12 wyrzutni operacyjno-taktycznych z Brygady Rakiet Operacyjno-Taktycznych. Na pożegnaniu wystąpił gen. Wiktor Dubynin i oświadczył, że PGW miało na terenie Polski broń jądrową.

27 października 1991 parafowano traktat o wycofaniu Sił Zbrojnych ZSRR z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oddziały bojowe miały opuścić Polskę do 15 listopada 1992, a ostatni kontyngent miał opuścić Polskę w IV kwartale 1993. Mimo braku podpisanych traktatów międzyrządowych, wycofanie wojsk było realizowane przez stronę radziecką.

W latach 1989 - 1991 z terytorium Polski wycofano: 23432 żołnierzy, 370 czołgów, 23 mosty towarzyszące czołgowe, 266 transporterów opancerzonych, 20 wyrzutni operacyjno-taktycznych, 331 dział i moździerzy, 77 środków obrony przeciwlotniczej, 10632 samochody, 37 samolotów transportowych i 39 bojowych, śmigłowców 76 w tym bojowych 46, środków zabezpieczenia 219873 ton, w tym amunicji i materiałów wybuchowych 55009 ton. W 1991 wyjechało z Polski: 69 transportów operacyjnych (transporty z uzbrojeniem) na 1956 wagonach, 982 transporty zaopatrzenia na 5224 wagonach. Transportami tymi wycofano (według danych polskich) ok. 4400 żołnierzy, 3000 pracowników i rodzin, ponad 300 czołgów, ok. 350 dział i moździerzy, 58 tys. ton środków mat.-technicznych.

Na 1 stycznia 1992 stan wojsk PGW wynosił:

• żołnierzy - 35621,
• sprzęt bojowy: czołgów - 220, transporterów opancerzonych - 762, dział i moździerzy - 153, wyrzutni plot. - 126,
• samochodów - 12509,
• samolotów - 188, w tym bojowych 151,
• śmigłowce - 68, w tym bojowe 41,
• zapasy materiałowe 224571 ton, w tym amunicja i mat. wybuchowe - 38892 tony.

W dniach 13-15 kwietnia 1992 odbyła się XV ostatnia tura rozmów delegacji rządów RP i Federacji Rosyjskiej na temat wycofania wojsk.

22 maja 1992 Rada Ministrów Jana Olszewskiego podpisała pakiet porozumień dotyczących wycofania Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej z Polski:

• Układ między Rzecząpospolitą Polską (RP) a Federacją Rosyjską (FR o o wycofaniu wojsk Federacji Rosyjskiej z terytorium Polski.
• Protokół między rządem RP a rządem FR o uregulowaniu majątkowych, finansowych i innych spraw związanych z wycofaniem wojsk FR z terytorium Polski.
• Porozumienie między rządem RP a rządem FR o uregulowaniu spraw transportowych związanych z wycofaniem wojsk FR z terytorium Polski.
• Umowa między rządem RP a rządem FR o tranzycie przez terytorium RP wojsk FR wycofywanych z Republiki Federalnej Niemiec.

16 czerwca 1992 dowództwo PGW przekazało stronie Polskiej pierwszy harmonogram wycofania wojsk, techniki bojowej i zaopatrzenia na 1992. Do tej pory wycofanie szło zgodnie z planami własnymi strony radzieckiej.

28 października 1992 w Świnoujściu nastąpiło wycofanie ostatniej jednostki bojowej z terytorium Polski. Port opuściły ostatnie kutry 24 Brygady Kutrów Torpedowych Floty Bałtyckiej. Strona rosyjska przekazała mapę dyslokacji wojsk Federacji Rosyjskiej pozostających na terytorium Polski w 1993.

Na 1993 miało pozostać w Polsce (oficjalna informacja PGW):

• dowództwo PGW,
• Brygad Łączności 2,
• pododdziałów łączności 16,
• składów 10,
• szpitali 1,
• przedstawicielstw Służby Komunikacji Wojskowej 9,
• oddziałów lotniczych 1,
• oficerów i żołnierzy 5980,
• samochodów 1956,
• samolotów 4,
• śmigłowców 2.

29 października pełnomocnik Rady Ministrów ds. pobytu i wycofania wojsk FR gen. Zdzisław Ostrowski złożył w Urzędzie Rady Ministrów, ówczesnej Prezes RM H. Suchockiej, oficjalny meldunek o wycofaniu z Polski ostatniej jednostki bojowej Federacji Rosyjskiej.

W 1992 wycofano: 31407 żołnierzy, 220 czołgów, 762 transportery opancerzone, 153 działa i moździerze, 126 środków obrony przeciwlotniczej, 11013 samochodów, 184 samoloty, 66 śmigłowców, 163315 ton środków materiałowo technicznych w tym 38832 tony amunicji.

Na 1 stycznia 1993 pozostało: 4214 żołnierzy w tym 1055 oficerów, 792 chorążych i 2367 podoficerów i szeregowych, 1160 pracowników cywilnych, 4037 członków rodzin, 1496 samochodów, 4 samoloty, 2 śmigłowce, 102 inne środki techniczne, 61256 ton środków zabezpieczenia w tym 60 ton amunicji i materiałów wybuchowych, 1 lotnisko - Legnica. Wojska pozostawały w 19 garnizonach - Bukowiec, Kęszyca, Chocianów, Lubin, Legnica, Raszówka, Zbąszynek, Poznań, Sokołowo, Wrocław, Brzeg, Kutno, Nowosolna, Warszawa, Warszawa-Rembertów, Czarna Tarnowska, Wólka Kałuska, Siedlce, Czeremcha.

Koordynatorem wycofania Wojsk Radzieckich z Polski był, organizacyjnie podporządkowany szefowi Urzędu Rady Ministrów, pełnomocnik Rządu ds. pobytu SZ Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Polsce (później SZ Federacji Rosyjskiej w Polsce) gen. bryg. Zdzisław Ostrowski. Organem wykonawczym było Biuro Pełnomocnika Rządu Do Spraw Pobytu Wojsk Radzieckich (później Wojsk Federacji Rosyjskiej) w Polsce. Biuro miało swoją siedzibę w Warszawie na ul. Żurawiej 2 (obecnie gmach Uniwersytetu Warszawskiego), później na ul. Litewskiej 2, a w końcowym etapie wycofania na ul. F. Chopina (obecnie siedziba Sądu).

Biurem kierował płk dypl. Jerzy Lotkowski - dyrektor Biura. Biuro miało 3 wydziały: Wydział Organizacyjno-operacyjny, Wydział Kwaterunkowo-budowlany, Wydział Prawno-odszkodowawczy i Sekretariat pełnomocnika Rządu z obsługą. Wydziałami kierowali:

• Organizacyjno-operacyjnym: płk dypl. Stefan Gołębiowski (do października 1991), później płk mgr inż. Hieronim Cichoń,
• Kwaterunkowo-budowlanym: płk dypl. inż. Sławomir Goździk,
• Prawno-Odszkodowawczym: płk mgr Franciszek Gilas

W sprawie przejęcia mienia na rzecz Ministerstwa Obrony Narodowej oraz tranzytu wojsk rosyjskich działał Pełnomocnik Ministerstwa Obrony Narodowej ds. wycofania i tranzytu wojsk Federacji Rosyjskiej. W składzie komórki MON współpracowali z Biurem Pełnomocnika Rządu oficerowie: gen. dyw. Stanisław Fryń (1990-91) oraz gen. bryg. Włodzimierz Kwaczeniuk (1991-94).

Na podstawie aktów międzyrządowych normujących wycofanie wojsk podpisano w 1992 i 1993 nw. dokumenty:

• Porozumienie między Sztabem Generalnym WP i Sztabem Generalnym SZ FR w sprawie przelotów wojskowych statków powietrznych SZ FR w polskiej przestrzeni powietrznej z dnia 29 lipca 1992.
• Porozumienie między Sztabem Generalnym WP i Sztabem Generalnym SZ FR w sprawie działalności samodzielnego oddziału lotniczego wojsk FR w RP z dnia 20 listopada 1992.
• Protokół dotyczący otwarcia i działalności przejścia granicznego na lotnisku Legnica będącym w użytkowaniu wojsk FR z dnia 5 stycznia 1993.
• w dniu 9 grudnia 1992 dokonano uzgodnień między ministrem Spraw Zagranicznych RP a zastępcą szefa Sztabu Generalnego SZ FR w sprawie składania zamówień na przeloty tranzytowe wojskowych statków powietrznych wojsk FR. W dniu 30 stycznia 1993 zostało zlikwidowane ostatnie niekontrolowane przejście graniczne na lotnisku w Legnicy.
• Umowa w sprawie utworzenia i działalności Misji Wojskowej FR ds. tranzytu wojsk FR wycofywanych przez terytorium RP z RFN.

Wiosną 1993 z resztek Północnej Grupy Wojsk została utworzona Grupa Operacyjna Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ostatnia, opuszczająca stałe miejsce dyslokacji była jednostka łączności z Rembertowa i sztab Północnej Grupy Wojsk. Trzy Przedstawicielstwa Komunikacji Wojskowej SZ FR w dniu 17 września 1993 przeszły na Misje Wojskowe FR. Wycofanie PGW z Polski zakończono 17 września 1993. W dniu 17 września w Belwederze ówczesny Prezydent RP Lech Wałęsa przyjął i pożegnał Grupę generałów, oficerów, żołnierzy i pracowników cywilnych PGW opuszczających terytorium Polski. W dniu 18 września 1993 o godz. 5:35 pociąg relacji Legnica-Brześć wyruszył z dworca Warszawa Wschodnia z grupą 24 żołnierzy, aby o godz. 9:20 przekroczyć granicę Polski w Terespolu.

W Polsce pozostała 30 osobowa Misja Wojskowa FR nadzorująca tranzyt Zachodniej Grupy Wojsk (dawniej zwaną Grupą Wojsk Radzieckich w Niemczech) z terytorium RFN. Misja miała swoje siedziby w: Warszawie, Zbąszynku i Czeremsze. Misję rozwiązano w 1994 r.

• gorzowskie: Wędrzyn - 20.08.1992, Kęszyca - 12.05.1993, Bukowiec - 18.05.1993,
• jeleniogórskie: Bolesławiec - 28.06.1991, Strachów - 12.08.1992, Świętoszów - 15.07.1992, Trzebień - 18.12.1992, Rudawica - 21.08.1992,
• koszalińskie: Bagicz - 28.05.1992, Białogard - 24.06.1992, Borne Sulinowo - 21.10.1992, Szczecinek - 27.10.1992, Dębica - 19.04.1991,
• legnickie: Brochocin - 6.06.1992, Krzywa - 21.08.1992, Karczmarka 6.09.1993, Legnica - 15.09.1993, Przemków - 13.08.1992, Chocianów - 28.04.1993, Duninów - 14.10.1992, Jawor - 17.08.1991, Lubin - 15.06.1993, Miłogostowice - 2.11.1992, Raszowka - 31.08.1993, Zimna Woda - 13.08.1992, Wilkocin - 29.07.1992,
• leszczyńskie: Wschowa - 25.08.1992,
• opolskie: Brzeg - 17.03.1993, Namysłów - 15.05.1991,
• pilskie: Sypniewo - 26.05.1992, Nadarzyce - 15.08.1991,
• poznańskie: Września - 20.05.1993, Sokołowo - 20.05.1993, Poznań - 21.07.1993,
• skierniewickie: Łowicz - 4.10.1991,
• szczecińskie: Burzykowo - 13.10.1992, Chojna - 7.07.1992, Kluczewo - 13.10.1992, Słotnica - 13.10.1992, Świnoujście - 22.12.1992, Szczecin - 26.06.1991, Śniatowo - 18.04.1991,
• toruńskie: Toruń - 30.08.1991,
• wałbrzyskie: Lądek Zdrój - 18.09.1991, Strzegom - 1.08.1991, Świdnica - 21.11.1991,
• wrocławskie: Wrocław - 16.06.1993, Oława - 15.10.1992,
• warszawskie: Warszawa - 17.09.1993, pozostała Misja Wojskowa, Rembertów - 27.08.1993,
• zielonogórskie: Szprotawa - 16.09.1991, Żagań - 30.07.1992, Jankowa Żagańska - 6.11.1991, Nowa Sól - 14.03.1991, Zbąszynek - 17.09.1993 pozostała misja Wojskowa.
• siedleckie: Siedlce - 6.08.1993, Wólka Kałuska - 22.06.1993,
• płockie: Kutno - 4.08.1993,
• białostockie: Czeremcha - 17.09.1993 pozostała Misja Wojskowa,
• tarnowskie; Czarna Tarnowska 16.04.1993,
• częstochowskie: Lubliniec - 11.02.1992,
• łódzkie: Nowosolna - 26.03.1993,
• poligony: Świętoszów - 21.08.1992, Trzebień Przemków Płd. - 1.09.1992, Przemków Płn. - 1.09.1992, Borne Sulinowo - 21.08.1992, Dobrowo - 10.06.1992, Świnoujście - 22.12.1992.