Powiedz o tym miejscu
pl

Wojna polsko-szwedzka: zwycięstwo floty polskiej w bitwie pod Oliwą

Nie ma jeszcze zdjęć z wydarzenia. Dodaj zdjęcie!
Data wydarzenia:
28.11.1627

Bitwa pod Oliwą – bitwa morska pomiędzy flotą polską, a eskadrą okrętów szwedzkich, stoczona 28 listopada 1627 roku na redzie Gdańska. Nazwa ta jest nazwą tradycyjnie przypisywaną tej bitwie. Była to pierwsza i jedyna większa bitwa morska młodej polskiej floty, mimo to zakończona zwycięstwem nad słabszą liczebnie, lecz porównywalną jakościowo i bardziej doświadczoną eskadrą szwedzką.

Tło bitwy

Admirałem polskiej floty był wówczas Wilhelm Appelman, lecz z powodu choroby nie mógł wziąć udziału w bitwie i komisarze królewscy wyznaczyli przed bitwą nowe kolektywne dowództwo nad polskimi siłami. Dowództwo nad okrętami i funkcję admirała otrzymał Arend Dickmann, dowódcą piechoty morskiej został kapitan Jan Storch, a dowódcą artylerii okrętowej kapitan Herman Witte. Tym trzem dowódcom dodano radę wojenną, z którą mieli wspólnie opracować plan bitwy i podjąć decyzję o ataku. Okrętem admiralskim był galeon "Święty Jerzy".

Siły stron

Polskie okręty
  • 1. eskadra:
    • Święty Jerzy (Sankt Georg) – galeon, 31 dział, 400 t
    • Latający Jeleń (Fliegender Hirsch) – galeon, 20 dział, 300 t
    • Panna Wodna – (Meerweib) – pinka, 12 dział, 160 t
    • Czarny Kruk (Schwarzer Rabe)– fluita, 16 dział, 260 t
    • Żółty Lew – pinka, 10 dział, 120 t
  • 2. eskadra:
    • Wodnik (Meerman) – galeon, 17 dział, 200 t
    • Król Dawid (König David) – galeon, 31 dział, 400 t
    • Arka Noego – pinka, 16 dział, 180 t
    • Biały Lew – fluita, 8 dział, 200 t
    • Płomień (Feuerblase) – fluita, 18 dział, 240 t

RAZEM: 10 okrętów, 179 dział, 1160 żołnierzy i marynarzy

Szwedzkie okręty
  • Tigern – galeon, 22 działa, 320 t (zdobyty)
  • Solen – galeon, 38 dział, 300 t (zatopiony)
  • Pelikanen – galeon, 20 dział, 200 t
  • Manem – galeon, 26 dział, 300 t
  • Enhörningen – galeon, 18 dział, 240 t
  • Papegojan – pinasa, 16 dział, 180 t

RAZEM: 6 okrętów, 140 dział, 700 żołnierzy i marynarzy

Bitwa

Do bitwy doszło, gdy patrolująca Zatokę Gdańską szwedzka eskadra płynąca od Helu w kierunku Redłowa, dostrzegła na redzie Gdańska polskie okręty. Szwedzi płynęli w dwóch grupach – w pierwszej grupie okręt admiralski "Tigern" i okręt wiceadmiralski Pelikanen (dowódca wiceadmirał Fritz), a w drugiej grupie pozostałe okręty z Solenem na czele.

Bitwa szybko rozbiła się na dwa starcia: szwedzkiego okrętu admiralskiego "Tigern" z polskim okrętem admiralskim "Rycerz Święty Jerzy" (walka między tymi dwoma okrętami zapoczątkowała całą bitwę) i pinką "Panna Wodna" oraz polskiego "Wodnika" ze szwedzkim "Solenem". Po oddaniu salw z dział pokładowych doszło do abordażu. Do walki włączyła się również Panna Wodna, która ostrzelała Tigerna od rufy. W końcu po zaciętej walce szwedzki okręt "Tigern" został zdobyty przez żołnierzy polskich. Radość Polaków z sukcesu zmącił Pelikanen, po którego salwie zginął admirał Dickmann.

Walka ze znacznie większym Solenem była bardziej zacięta, a załoga zaatakowanego galeonu skutecznie opierała się załodze Wodnika. Gdy z pomocą Wodnikowi nadpłynęła fluita Biały Lew, Polacy uzyskali przewagę i wdarli się na pokład. Widząc beznadziejność sytuacji szyper szwedzkiego okrętu pobiegł do komory prochowej i doprowadził do wybuchu. Znaczna część walczących Polaków i Szwedów zdołała przeskoczyć na pokład Wodnika, reszta zginęła wraz z wysadzonym okrętem. Pozostała część szwedzkiej floty ratowała się ucieczką na pełne morze, natomiast zwycięskie okręty polskie wraz ze zdobytym Tigernem odpłynęły do bazy w Wisłoujściu.

Już po faktycznym zakończeniu bitwy, od zabłąkanej kuli wystrzelonej prawdopodobnie z wycofujących się szwedzkich okrętów zginął polski admirał Arend Dickmann – zwany współcześnie polskim Nelsonem, natomiast szwedzki wiceadmirał Nils Stiernsköld zmarł wkrótce na skutek odniesionych ran. Obu admirałów pochowano z najwyższymi honorami w gdańskiej bazylice Mariackiej.

Konsekwencje

Zwycięska bitwa została następnie rozpropagowana w Europie przez polski dwór królewski; powstało także powiedzenie, że tego dnia pod Gdańskiem "słońce zaszło w południe" ("Solen" znaczy 'Słońce'). Bitwa nie miała większego znaczenia dla ogólnej sytuacji militarnej, jednakże miała duże znaczenie moralne i propagandowe, udowadniając, że polska flota może pokonać szwedzką. Wzmocniła też pozycję władzy królewskiej wśród mieszczaństwa gdańskiego.

Materialnym efektem zakończonej bitwy było czasowe zdjęcie szwedzkiej blokady portu gdańskiego.

Upamiętnienie

Walki marynarzy polskich pod Oliwą zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic po 1990 r. "OLIWA 28 XI 1627". Jedna z ulic w Gdańsku-Oliwie nosi nazwę Bitwy Oliwskiej.

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1Polijā apmēram 10,000 nacionāli noskaņotu poļu izgājuši ielās, lai atzīmētu Neatkarības dienuPolijā apmēram 10,000 nacionāli noskaņotu poļu izgājuši ielās, lai atzīmētu Neatkarības dienu11.11.2016lv
2W Wielkiej Brytanii ukazała się powieść Rok 1984 George'a OrwellaW Wielkiej Brytanii ukazała się powieść Rok 1984 George'a Orwella08.06.1949lv, pl
3Zbrodnia w Hucie PieniackiejZbrodnia w Hucie Pieniackiej28.02.1944en, pl, ru
4RMS Laconia torpedoed off the coast of West Africa.  1,649 people diedRMS Laconia torpedoed off the coast of West Africa. 1,649 people died12.09.1942en, lv
5Izdots ukazs (rīkojums), kas atļāva Kurzemes guberņas zemniekiem apmesties pilsētās un izceļot uz jebkuru vietu Krievijas impērijā, ja vien pagastam netrūka strādniekuIzdots ukazs (rīkojums), kas atļāva Kurzemes guberņas zemniekiem apmesties pilsētās un izceļot uz jebkuru vietu Krievijas impērijā, ja vien pagastam netrūka strādnieku30.11.1848lv
6Napoleona ieceltā franču militārā administrācija 1. augustā atjauno Kurzemes hercogistiNapoleona ieceltā franču militārā administrācija 1. augustā atjauno Kurzemes hercogisti01.08.1812lv
7Okupētā Kurzemes - Zemgales hercogiste tiek iekļauta Krievijas impērijas sastāvāOkupētā Kurzemes - Zemgales hercogiste tiek iekļauta Krievijas impērijas sastāvā24.10.1795lv
8Lielais Ziemeļu karš: Kara sākumsLielais Ziemeļu karš: Kara sākums11.02.1700lv
9Kurzemē, kā vienā no pirmajām Eiropas valstīm, sāk iepazīt kartupeļusKurzemē, kā vienā no pirmajām Eiropas valstīm, sāk iepazīt kartupeļus01.05.1673lv
10Liepāju un Grobiņu ieņem Šēnheina vadītais Branderburgas pulks, atbrīvojot no zviedru iebrucējiemLiepāju un Grobiņu ieņem Šēnheina vadītais Branderburgas pulks, atbrīvojot no zviedru iebrucējiem09.10.1659lv
11Notiek pēdējā Polijas-Zviedrijas kara kauja Latvijā pie IkšķilesNotiek pēdējā Polijas-Zviedrijas kara kauja Latvijā pie Ikšķiles19.10.1629lv
12Noslēgts Altmarkas pamiers starp Zviedriju un Poliju-Lietuvu pēc savstarpēja karaNoslēgts Altmarkas pamiers starp Zviedriju un Poliju-Lietuvu pēc savstarpēja kara25.09.1629lv
13Wojna polsko-szwedzka: siły polsko-litewskie pod dowództwem hetmana Jana Karola Chodkiewicza rozgromiły Szwedów w bitwie pod KircholmemWojna polsko-szwedzka: siły polsko-litewskie pod dowództwem hetmana Jana Karola Chodkiewicza rozgromiły Szwedów w bitwie pod Kircholmem27.09.1605en, lv, pl
14II wojna polsko-szwedzka: hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz zdobył twierdzę Dorpat w Inflantach (obecnie Tartu w Estonii)II wojna polsko-szwedzka: hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz zdobył twierdzę Dorpat w Inflantach (obecnie Tartu w Estonii)13.04.1603lv, pl
15Rosja zrzekła się Inflant na rzecz Polski i LitwyRosja zrzekła się Inflant na rzecz Polski i Litwy14.01.1582en, lv, pl
16Rīga ratificē Viļņas ūniju. Beidz pastāvēt Livonijas ordenis. Izveidotas Kurzemes- Zemgales un Pārdaugavas hercogistes Rīga ratificē Viļņas ūniju. Beidz pastāvēt Livonijas ordenis. Izveidotas Kurzemes- Zemgales un Pārdaugavas hercogistes 05.03.1562lv
17Pakt wileńskiPakt wileński28.11.1561en, lv, pl
18Kauja pie Kļeckas. Lietuvieši uzvar iebrukušos apvienotos tatāru- krievu spēkusKauja pie Kļeckas. Lietuvieši uzvar iebrukušos apvienotos tatāru- krievu spēkus06.08.1506lv
19I najazd mongolski na Polskę: wojska mongolskie zdobyły KrakówI najazd mongolski na Polskę: wojska mongolskie zdobyły Kraków28.03.1241lv, pl

Mapa

Źródła: wikipedia.org, news.lv

    Osoby

    Osoba Data ur. Data śm. Język
    1Frīdrihs  KetlersFrīdrihs Ketlers25.11.156917.08.1642lv
    Tagi