Powiedz o tym miejscu
pl

Prezydent Mozambiku Samora Machel oraz 33 inne osoby zginęły, a 10 zostało rannych w katastrofie samolotu Tu-134 w górach Lebombo w RPA

Nie ma jeszcze zdjęć z wydarzenia. Dodaj zdjęcie!
Data wydarzenia:
19.10.1986

Katastrofa prezydenckiego Tupolewa Tu-134 – 19 października 1986 roku na terenie RPA rozbił się mozambicki Tupolew Tu-134A-3 z prezydentem Mozambiku Samora Machelem na pokładzie.

Lot odbywał się z Mbala w Zambii do stolicy Mozambiku – Maputo, a katastrofa miała miejsce w górach Lebombo, 65 km na zachód od celu podróży. Przeżyło dziewięcioro pasażerów oraz jeden członek załogi, a śmierć poniósł prezydent Machel wraz z ministrami i wysokimi przedstawicielami rządu Mozambiku.

Przebieg dochodzenia

W dniu katastrofy przedstawiciele Mozambiku i RPA zgodzili się co do powołania komisji z udziałem ICAO. Zgodnie z konwencją chicagowską prowadzenie dochodzenia wzięła na siebie RPA, jako państwo, na którego terytorium doszło do katastrofy. RPA była jednak zobowiązana do współpracy z państwem, do którego przynależał samolot (Mozambik) oraz państwem, w którym go wyprodukowano (ZSRR).

Dwanaście dni po katastrofie, 31 października 1986 minister spraw zagranicznych RPA Pik Botha zorganizował konferencję prasową, na której podał wstępne ustalenia dotyczące przyczyn katastrofy. Wśród możliwych przyczyn wymienił m.in. przestarzałe wyposażenie samolotu oraz fakt, że dwóch członków załogi znajdowało się pod wpływem alkoholu. Podczas konferencji prasowej 6 listopada 1986 Botha podał informację, że z wraku wydobyto dokumenty świadczące o planowanym przez rządy Mozambiku i Zimbabwe zamachu stanu w Malawi.

Wystąpienia Bothy sprawiały, że między RPA i Mozambikiem rosła nieufność. Pogłębiała ją dodatkowo zwłoka w dostarczeniu stronie mozambickiej czarnych skrzynek zawierających zapis rozmów pilotów z wieżą kontroli lotów na lotnisku w Maputo. Coraz bardziej nieufna wobec południowoafrykańskiego śledztwa była także międzynarodowa opinia publiczna.

Świadomy tego Botha zdecydował się na powołanie specjalnej komisji do zbadania przyczyn katastrofy, nazywanej komisją Margo, od nazwiska jej przewodniczącego sędziego Sądu Najwyższego RPA Cecila Margo. W jej skład weszli także międzynarodowi eksperci: amerykański lotnik i astronauta Frank Borman, były szef Komisji Badania Wypadków Lotniczych brytyjskiego Ministerstwa Transportu Geoffrey Wilkinson oraz brytyjski sędzia i członek Tajnej Rady Sir Edward Eveleigh.

Raport komisji Margo

ZSRR odmówił współpracy z komisją Margo. Przedstawiciele Mozambiku początkowo planowali współpracę podjąć, ale ostatecznie się z niej wycofali. W tej sytuacji ustalenia komisji Margo oparte były głównie na zapisach czarnych skrzynek, a także zeznaniach i ustaleniach południowoafrykańskich śledczych.

Raport komisji stwierdzał m.in., że:

  • samolot był w pełni sprawny
  • nie stwierdzono śladów sabotażu ani ingerencji z zewnątrz
  • przyczyną katastrofy było niezachowanie przez załogę procedur ILS
  • załoga zdecydowała się na lądowanie mimo braku dostatecznej widoczności
  • załoga zignorowało ostrzeżenie z systemu GPWS o zbliżaniu się do ziemi.

Raport Margo uzyskał akceptację ICAO.

Raport mniejszości (ZSRR)

Sowiecka delegacja przy komisji nadzorującej śledztwo wydała raport mniejszości, w którym wypowiedziano teorię o udziale południowoafrykańskich służb bezpieczeństwa w celowym sprowadzeniu samolotu na ziemię poprzez fałszowanie sygnału radiolatarni za pomocą technologii dostarczonej przez agentów wywiadu Izraela (tzw. meaconing). Raport skupiał się na skręcie maszyny o 37 stopni w prawo, który doprowadził do rozbicia się o wzgórza Mbuzini. Mozambik polecił weryfikację ustaleń ekspertów radzieckich międzynarodowym specjalistom z zakresu lotnictwa. Stwierdzili oni, że rzekoma fałszywa radiolatarnia skierowałaby samolot na inny kurs niż miało to miejsce w rzeczywistości.

Z drugiej strony, wątpliwości co do poprawności działania radiolatarni w Lebombo już nad ranem po katastrofie wyrazili południowoafrykańscy piloci helikopterów. Podobne uwagi zgłaszał następnego dnia anonimowy oficer Sił Powietrznych RPA telefonujący do agencji UPI.

Ustalenia Komisji Prawdy i Pojednania

W 2001 specjalne dochodzenie w sprawie katastrofy zostało przeprowadzone przez południowoafrykańską Komisję Prawdy i Pojednania. Dochodzenie nie doprowadziło do żadnych nowych ustaleń w sprawie katastrofy. Przy okazji wyszły jednak na jaw fakty, które – jak się wydawało – rzuciły nowe światło na sprawę katastrofy. Mianowicie, ustalono że:

  • były oficer wywiadu wojskowego zeznał, że Pik Botha spotkał się z wysokimi oficerami służb bezpieczeństwa w tajnej bazie w Skwamans w dzień poprzedzający katastrofę
  • samolot naruszył strefę powietrzną zakazaną dla lotnictwa cywilnego, ale nie zostało do niego wysłane żadne ostrzeżenie
  • w styczniu 1984 Rada Bezpieczeństwa Państwowego RPA dyskutowała nad możliwością obalenia rządów FRELIMO w Mozambiku

W kwestii możliwego użycia fałszywej radiolatarni do sprowadzenia samolotu na błędny kurs KPiP nie poczyniła żadnych ustaleń i stwierdziła, że powinna ona być poddana dokładniejszym analizom.

Zeznania Hansa Louwa

W styczniu 2003, gazeta Sowetan Sunday World doniosła, że zabójca i były agent południowoafrykańskich sił specjalnych, Hans Louw przyznał się do uczestnitwa w zamachu. Wedle jego zeznania do sprowadzenia samolotu z kursu została użyta fałszywa radiolatarnia, a Louw miał zestrzelić samolot w wypadku gdyby ten się nie rozbił. W późniejszym okresie Louw częściowo zmienił szczegóły swojego wyznania i twierdził, że zestrzelił samolot przy użyciu rakiety 9K32 Strieła-2.

W 2008 były podpułkownik południowoafrykańskich sił specjalnych Sybie van der Spuy zdementował rewelacje Louwa. Van der Spuy stwierdził, że znał Louwa, a nawet był świadkiem podczas procesu, w którym ten ostatni oskarżony był o morderstwo. Zdaniem van der Spuya niemożliwym jest, aby czarnoskóry Louw brał udział w operacji służb specjalnych na terenie RPA, bowiem w okresie, w którym wydarzyła się katastrofa należał do operujących na terenie dzisiejszej Namibii Południowozachodnioafrykańskich Sił Terytorialnych (SWATF).

W reakcji na doniesienia medialne, najpierw w 2003, a następnie ponownie w 2008, grupa specjalna policji południowoafrykańskiej (DSO, "Skorpiony") prowadziła śledztwo mające na celu sprawdzenie prawdziwości zeznań Louwa. W obu przypadkach śledztwo DSO nie potwierdziło udziału Sił Specjalnych RPA w katastrofie.

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1
Siriwajaya Air Boeing 737 passenger jet catastrophe in Indonesia 09.01.2021en, lv
2Katastrofa tureckiego samolotu transportowego w Kirgistanie, zginęło co najmniej 37 osóbKatastrofa tureckiego samolotu transportowego w Kirgistanie, zginęło co najmniej 37 osób16.01.2017en, lv, pl, ru
3Pie Sīrijas krastiem, nespējot nosēsties uz kuģa "Admirālis Kuzņečovs", nokritusi jau 2. krievu lidmašīna Su-33 Pie Sīrijas krastiem, nespējot nosēsties uz kuģa "Admirālis Kuzņečovs", nokritusi jau 2. krievu lidmašīna Su-33 03.12.2016lv
462 osoby zginęły w katastrofie lotniczej w Rostowie nad Donem62 osoby zginęły w katastrofie lotniczej w Rostowie nad Donem19.03.2016en, lv, pl, ru, ua
5Szwedzki samolot rozbił się na granicy z Norwegią. Los pilotów nie jest znanySzwedzki samolot rozbił się na granicy z Norwegią. Los pilotów nie jest znany08.01.2016lv, pl, ru
6Katastrofa rosyjskiego samolotu transportowego An-12 w Sudanie PołudniowymKatastrofa rosyjskiego samolotu transportowego An-12 w Sudanie Południowym04.11.2015en, lv, pl, ru
7150 osób zginęło w katastrofie lotu Germanwings 9525 we francuskich Alpach150 osób zginęło w katastrofie lotu Germanwings 9525 we francuskich Alpach24.03.2015de, en, fr, lt, lv, pl, ru, ua
85 osób, w tym szef francuskiego koncernu petrochemicznego Total Christophe de Margerie, zginęło w wyniku zderzenia jego prywatnego samolotu z ciężarówką-pługiem na podmoskiewskim lotnisku Wnukowo5 osób, w tym szef francuskiego koncernu petrochemicznego Total Christophe de Margerie, zginęło w wyniku zderzenia jego prywatnego samolotu z ciężarówką-pługiem na podmoskiewskim lotnisku Wnukowo21.10.2014en, lv, pl, ru
9Katastrofa lotu Sepahan Air 5915Katastrofa lotu Sepahan Air 591510.08.2014de, en, pl, ru
10W pobliżu miasta Gossi w Mali rozbił się samolot pasażerski ze 116 osobami na pokładzieW pobliżu miasta Gossi w Mali rozbił się samolot pasażerski ze 116 osobami na pokładzie24.07.2014en, lv, pl, ru
11Awaryjne lądowanie samolotu linii TransAsia lot GE-222 na Tajwanie. Nie żyje 47 osób.Awaryjne lądowanie samolotu linii TransAsia lot GE-222 na Tajwanie. Nie żyje 47 osób.23.07.2014en, pl
12Boeing 777 malezyjskich linii lotniczych rozbił się na granicy rosyjsko-ukraińskiej, 298 ofiar śmiertelnych.Boeing 777 malezyjskich linii lotniczych rozbił się na granicy rosyjsko-ukraińskiej, 298 ofiar śmiertelnych.17.07.2014en, lv, pl, ru
13Wszystkie 33 osoby na pokładzie zginęły w katastrofie należącego do LAM Mozambique Airlines Embraera 190 w Parku Narodowym Bwabwata w NamibiiWszystkie 33 osoby na pokładzie zginęły w katastrofie należącego do LAM Mozambique Airlines Embraera 190 w Parku Narodowym Bwabwata w Namibii29.11.2013de, en, fr, pl, ru
1450 osób zginęło w katastrofie lotu Tatarstan Airlines 363 w Kazaniu (Rosja)50 osób zginęło w katastrofie lotu Tatarstan Airlines 363 w Kazaniu (Rosja)17.11.2013en, pl, ru
1549 osób zginęło w katastrofie samolotu ATR 72 należącego do Lao Airlines w pobliżu miasta Pakxe w Laosie49 osób zginęło w katastrofie samolotu ATR 72 należącego do Lao Airlines w pobliżu miasta Pakxe w Laosie16.10.2013de, en, pl, ru
163 osoby zginęły, a 185 zostało rannych w katastrofie Boeinga 777 południowokoreańskich Asiana Airlines w Porcie lotniczym San Francisco3 osoby zginęły, a 185 zostało rannych w katastrofie Boeinga 777 południowokoreańskich Asiana Airlines w Porcie lotniczym San Francisco06.07.2013de, en, fr, pl, ru, ua
1724 osoby zginęły, a 4 zostały ranne w katastrofie śmigłowca Mi-8 Polarnych Linii Lotniczych w Jakucji24 osoby zginęły, a 4 zostały ranne w katastrofie śmigłowca Mi-8 Polarnych Linii Lotniczych w Jakucji02.07.2013en, pl, ru
1821 osób zginęło w katastrofie samolotu pasażerskiego Bombardier CRJ-200 w Ałmaty w Kazachstanie21 osób zginęło w katastrofie samolotu pasażerskiego Bombardier CRJ-200 w Ałmaty w Kazachstanie29.01.2013de, en, pl, ru
195 osób zginęło, a 3 zostały ranne w katastrofie samolotu Tu-204 na lotnisku Wnukowo w Moskwie5 osób zginęło, a 3 zostały ranne w katastrofie samolotu Tu-204 na lotnisku Wnukowo w Moskwie29.12.2012en, lv, pl, ru
202 osoby (w tym jedna na ziemi) zginęły, a 11 zostało rannych podczas awaryjnego lądowania samolotu Fokker 100 linii lotniczych Air Bagan na drodze w pobliżu lotniska w Heho (Birma)2 osoby (w tym jedna na ziemi) zginęły, a 11 zostało rannych podczas awaryjnego lądowania samolotu Fokker 100 linii lotniczych Air Bagan na drodze w pobliżu lotniska w Heho (Birma)25.12.2012en, pl

Mapa

Źródła: wikipedia.org

    Osoby

    Osoba Data ur. Data śm. Język
    1Samora MachelSamora Machel25.06.197519.10.1986de, en, fr, lt, pl, ru, ua
    2Игорь КартамышевИгорь Картамышев00.00.195719.10.1986ru
    3Юрий НоводранЮрий Новодран00.00.193819.10.1986ru
    4Олег КудряшовОлег Кудряшов00.00.193819.10.1986ru
    5Анатолий ШулиповАнатолий Шулипов00.00.193719.10.1986ru
    Tagi