Powiedz o tym miejscu
pl

Król Anglii Jan bez Ziemi nadał Wielką Kartę Swobód

Nie ma jeszcze zdjęć z wydarzenia. Dodaj zdjęcie!
Data wydarzenia:
15.06.1215

Magna Charta Libertatum (lub Magna Carta), czyli Wielka Karta Swobód (ang. The Great Charter) – akt wydany w Anglii w 1215 przez króla Jana bez Ziemi pod naciskiem możnowładztwa, wzburzonego królewską samowolą i uciskiem podatkowym. Formalnie była przywilejem mającym równocześnie znamiona umowy między królem a jego wasalami. Ograniczała władzę monarszą, głównie w dziedzinie skarbowej (nakładanie podatków za zgodą rady królestwa) i sądowej (zakaz więzienia lub karania bez wyroku sądowego), określając uprawnienia baronów, duchowieństwa i zakres swobód klas niższych.

Wielka Karta Swobód przyznawała feudałom prawo oporu przeciwko królowi w razie naruszenia przez niego praw w niej zawartych. Najważniejsze postanowienia Karty:

  • art. 12 - stanowił, że dla nałożenia tarczowego (scutagium) i zasiłków lennych (auxilium) król powinien uzyskać zgodę Rady Królestwa
  • art. 13 - ustanawiał przywileje dla miast i potwierdzał nadanie wcześniejszego przywileju Londynowi
  • art. 14 - podawał skład Rady Królewskiej, zgodnie z nim złożonej m.in. z feudałów oraz lenników króla
  • art. 21 - gwarantował, że hrabiowie i baronowie mogą być sądzeni tylko przez sąd "równych sobie"
  • art. 28 - dozwalał urzędnikom królewskim dokonywania rekwizycji tylko za rekompensatą
  • art. 35 - gwarantował jednolite miary i wagi w całym królestwie
  • art. 38 - zabraniał stawiania przed sądem bez powołania godnych zaufania świadków
  • art. 39 - gwarantował wolność osobistą - król nie mógł aresztować poddanego bez wyroku sądowego, ani odebrać mu majątku
  • art. 40 - zabraniał królowi "sprzedawania, zaprzeczania lub odraczania komukolwiek prawa i wymiaru sprawiedliwości".
  • art. 41 i następny - gwarantował swobodę handlu, z zastrzeżeniami wynikającymi ze stanu wojny
  • art. 45 - sędziów, konstabli, szeryfów i baliwów król miał mianować "tylko spośród takich ludzi, którym znane są prawa królestwa i którzy sumiennie zechcą ich przestrzegać"
  • art. 51 - nakazywał królowi bezzwłocznie zrezygnować z zaciągania cudzoziemskich wojsk
  • art. 52 - zobowiązywał króla do restytucji dóbr zajętych wbrew postanowieniom Karty
  • art. 60 - zobowiązywał lenników króla do przestrzegania wobec ich poddanych swobód gwarantowanych przez Kartę
  • art. 61 - formułował sankcje za nieprzestrzeganie przez króla postanowień Karty. Zgodnie z nim istniała komisja 25 baronów, z których czterech udawało się w delegację do króla informując go o złamaniu artykułów. Jeżeli król w ciągu 40 dni nie dostosowywał się do petycji baronów, ci kierowali się do justycjariusza. Jeżeli król nadal się sprzeciwiał, baronowie mogli wezwać lud do zniesienia króla z tronu.
  • art. 62 - ogłaszał amnestię dla zbuntowanych przeciw królowi (który to bunt doprowadził do nadania Karty).
  • art. 63 - gwarantował trwałe obowiązywanie swobód "wszędzie i po wsze czasy" oraz nakazywał zaprzysiężenie przez obie strony.

Artykuły 12, 14 i 61 zostały później kilkakrotnie potwierdzone przez Radę Regencyjną. Magna Carta w XIII-XIV wieku była wielokrotnie potwierdzana, a w XVII wieku stała się argumentem w walce o prawa parlamentu. Do dziś w ustawodawstwie anglosaskim Wielka Karta Swobód uznawana jest za fundament porządku konstytucyjnego i gwarancję wolności obywatelskich, a także za początek demokracji brytyjskiej.

Dość liczni teoretycy praw człowieka ich genezy szukają w Wielkiej Karcie Swobód, ale trzeba pamiętać, że dokument ten nie zna kategorii "człowiek", dzieląc ludzi na arystokrację (hrabiowie i baronowie), duchownych, wolnych i niewolnych (art. 20, 21, 22, 30, 34, 39), a także ograniczając prawne możliwości składania zeznań przez kobiety (art. 54), czyli nie przyznając im w pełni praw ludzkich. To, co współcześnie określa się mianem praw człowieka według Karty przysługiwało tylko wyższym stanom społecznym, złożonym z ludzi wolnych.

Wielką Kartę Swobód podpisano na Runnymede – łące nad Tamizą, usytuowanej w hrabstwie Surrey, w odległości ok. 6 km od Windsoru i 32 km od Londynu).

W roku 2009 Wielka Karta Swobód została wpisana na listę UNESCO Pamięć Świata.

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1Princis Džeimss Frensiss Edvards Stjuarts kļuva par jauno pretendentu uz Skotijas troni kā karalis Džeimss VIII un Anglijas troni kā karalis Džeimss IIIPrincis Džeimss Frensiss Edvards Stjuarts kļuva par jauno pretendentu uz Skotijas troni kā karalis Džeimss VIII un Anglijas troni kā karalis Džeimss III16.09.1701lv
2W Anglii wydano ustawę Habeas Corpus Act, która zakazywała organom państwa aresztowania obywatela bez zgody sąduW Anglii wydano ustawę Habeas Corpus Act, która zakazywała organom państwa aresztowania obywatela bez zgody sądu27.05.1679en, lv, pl
3Angielska wojna domowa: armia Rojalistów pokonała siły Parlamentu w bitwie pod EdgehillAngielska wojna domowa: armia Rojalistów pokonała siły Parlamentu w bitwie pod Edgehill23.10.1642en, lv, pl, ru
4The English Parliament re-established CatholicismThe English Parliament re-established Catholicism12.11.1555en, lv
5The coronation of Mary I in 1553 at Westminster AbbeyThe coronation of Mary I in 1553 at Westminster Abbey01.10.1533en
6Henry IV was proclaimed King of England. Henry IV was proclaimed King of England. 30.09.1399en
7King John of England married Isabella of Angouleme in Bordeaux CathedralKing John of England married Isabella of Angouleme in Bordeaux Cathedral23.08.1200en
8Ryszard I Lwie Serce został koronowany na króla AngliiRyszard I Lwie Serce został koronowany na króla Anglii03.09.1189en, lv, pl
9Normandijas hercogs Viljams tika kronēts par Anglijas karali Viljamu I.Normandijas hercogs Viljams tika kronēts par Anglijas karali Viljamu I.26.12.1066lv
10"Edgar the Peaceful" became King of England. His reign was peaceful due extremely repressive"Edgar the Peaceful" became King of England. His reign was peaceful due extremely repressive01.10.959en
11King Edmund I of England was murdered by Leofa, an exiled thief, while attending a church serviceKing Edmund I of England was murdered by Leofa, an exiled thief, while attending a church service26.05.946en, lv

Mapa

Źródła: wikipedia.org, news.lv

    Osoby

    Osoba Data ur. Data śm. Język
    1John PlantagenetJohn Plantagenet24.12.116619.10.1216en, lv, ru
    Tagi