W Kozielsku utworzono obóz koncentracyjny dla polskich jeńców wojennych

Obóz kozielski znajdował sie˛ w klasztorze znanym w Rosji pod nazwą Pustelnia Optyńska (Optina Pustyń), dawnej fundacji książąt Puzynów — kniaziów z Kozielska, położonym w pobliżu miasteczka Kozielsk. Klasztor składał się z kilku cerkwi i kilkunastu innych budynków, w większości murowanych. Otoczony był wysokim, trzymetrowym murem obronnym i fosą. W pobliżu, w niewielkim lasku, znajdował się tzw. skit, czyli miejsce zamieszkania eremitów i pielgrzymów, złożone z drewnianych domów mieszkalnych różnej wielkości. Skit otoczony był dwuipółmetrowym drewnianym płotem.
W związku z wprowadzeniem 17 listopada 1939 roku Tymczasowej instrukcji o wojskowej ochronie obozów dla jeńców wojennych… przeprowadzono stosowną do jej wymogów modernizację urządzeń ochronnych. Na wierzchu muru obronnego naciągnięte zostały zasieki z drutu kolczastego, a przed murem i fosą ustawiono dwurzędowy płot, również z drutu kolczastego. Z zewnętrznej i wewneętrznej strony ogrodzenia wytyczono strefy ostrzegawcze z zakazem zbliżania się. Ustawiono wieżyczki wartownicze i oświetlenie reflektorowe.
Kierownictwo obozu składało się z komendanta, jego zastępców i komisarza. W skład komendy wchodziły: kancelaria, siedem oddziałów (specjalny, polityczny, ewidencyjno-rozdzielczy, gospodarczy, finansowy, sanitarny, ochrony wewnętrznej) i jednostka straży pożarnej. Personel obozu liczył ponad 130 osób. Ludzie ci to przede wszystkim starsi wiekiem rezerwiści Armii Czerwonej, rezerwiści NKWD z zarządu smoleńskiego oraz okoliczni mieszkańcy, zatrudnieni dorywczo. Ochronę zewnętrzną obozu zapewniał pododdział 136 batalionu wojsk konwojowych.

W obozie w Kozielsku przetrzymywani byli do marca 1940 roku jeńcy polscy rozstrzelani Katyniu.