Lwów, dworzec kolejowy

Lwów (ukr. Головний залізничний вокзал, Львів, gwarowo Двірець) – stacja kolejowa we Lwowie przy placu Dworcowym 1. Eklektyczny dworzec został wzniesiony w latach 1899–1904 według projektu Władysława Sadłowskiego.

Stacja Lwów jest dworcem przelotowym, znajduje się na 3. paneuropejskim korytarzu transportowym łączącym Drezno z Kijowem przez Wrocław, Katowice i Kraków. Na odcinku Lwów - Kijów kursują koreańskie dalekobieżne elektryczne zespoły trakcyjne Hyundai HRCS2 zakupione przed Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej 2012.

Historia

Kolej dotarła do Lwowa dzięki budowie kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika. 4 listopada 1861 r. oddano do użytku odcinek Przemyśl – Lwów, a 12 lipca 1869 r. Lwów – Brody. Sam dworzec został ukończony natomiast miesiąc wcześniej – w październiku 1861 r.

W pierwszych latach istnienia kolei następował dynamiczny wzrost liczby pasażerów, od 200 tys. rocznie tuż po otwarciu do 1,5 mln rocznie pod koniec XIX wieku. W wyniku wzrastającego ruchu, zapadła decyzja o budowie nowego dworca w miejscu starego.

Dworzec zbudowała w latach 1899–1904 firma Iwana Lewińskiego według projektu prof. Władysława Sadłowskiego z 1890 r., który powstał na podstawie specyfikacji i wymagań określonych przez Ludwika Wierzbickiego, inżyniera, architekta i dyrektora Lwowskiej Kolei Państwowej (od 1897 r.). Dworzec został otwarty 26 marca 1904 roku w obecności ministra kolei żelaznych Wittek.

20 czerwca 1915 r. dworzec podpaliły wycofujące się wojska Imperium Rosyjskiego. Następnie budynek został uszkodzony w wyniku wojny polsko-ukraińskiej (1918–1919). Całkowity remont stacji zakończył się dopiero w roku 1930. Dworzec został zniszczony ponownie podczas II wojny światowej.

W okresie międzywojennym rozpoczęto elektryfikację kolei w Polsce. Linia Katowice - Kraków - Rzeszów - Lwów została wytypowa do elektryfikacji zaraz po ukończeniu prac na węźle warszawskim, jednak plany te nie zostały zrealizowane z powodu wybuchu wojny[11].

Przed 1939 rokiem na dworcu została ustanowiona tablica upamiętniająca Bronisława Pierackiego, ministra spraw wewnętrznych, zabitego przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów w 1934 roku.

Lwowski dworzec jest obecnie najważniejszym punktem komunikacyjnym miasta, w jego otoczeniu znajduje się węzeł[13] z przystankami tramwajowym (linie 1, 6, 9 i 10, 11) oraz autobusowym. Bezpośrednie połączenia łączą Lwów m.in. z Kijowem, Odessą, Charkowem, Wrocławiem, Moskwą i Warszawą.

Nieopodal Dworca Głównego, w miejscu dawnego Dworca Czerniowieckiego z 1895 r., zbudowano w 1997 r. nowy dworzec podmiejski, z którego wyjeżdżają pociągi lokalne obsługujące miejscowości położone na zachodzie Ukrainy.

Architektura

W skład zespołu dworcowego wchodzą gmach główny dworca, hale remontowe lokomotyw, dom kolejarza (oficjalnie: Pałac Nauki i Techniki Kolejarzy, obecnie siedziba muzeum kolejnictwa otwarte w 2001 r.), hale dworca podmiejskiego (wybudowane na początku lat 1990.) i kamienice wybudowane dla pracowników kolei.

Budynek dworcowy jest bryłą dwukondygnacyjną o mocno wydłużonym korpusie, z wyższą środkową halą oraz dwoma pawilonami bocznymi (ryzalitami) – pierwotnie tylko ryzality były dwukondygnacyjne, a reszta budowli jednokondygnacyjna, ale w czasach radzieckich dokonano nadbudowy.

Długa na 160 m fasada budowli utrzymana jest w neorenesansowo-secesyjnej stylistyce, elewacja jest zdobiona boniowaniem, pilastrami i attykami. Centralny ryzalit zaprojektowano z przeszklonym arkadowym portalem wejścia głównego, oryginalnie wypełnionym artystycznie trawionym szkłem w metalowych ramach. W niszach po obu stronach wejścia stoją dwa alegoryczne posągi „Handel” i „Przemysł” autorstwa Antoniego Popiela, nad portalem znajdują się rzeźby dłuta Piotra Wójtowicza symbolizujące Lwów i kolej. Fronton zwieńczony jest dwiema czworobocznymi wieżyczkami, a nad całą bryłą ryzalitu wznosi się metalowa kopuła z latarnią. Kopuły znajdują się także nad bocznymi ryzalitami, jednak ich dekoracje rzeźbiarskie nie zachowały się. Secesyjne wnętrza budynku dworcowego zaprojektowali prof. Tadeusz Obmiński i arch. Alfred Zachariewicz. W latach 1946–1951 poczekalnie zostały przebudowane w stylu stalinowskiego socrealizmu.

Hala peronowa w stylu secesyjnym jest ażurową konstrukcją z metalu i szkła. Przęsła oraz stalowe użebrowanie do budowy hali zostało wykonane w Fabryce Wagonów i Maszyn L. Zieleniewski w Sanoku (od czasów PRL pod nazwą Autosan). Jest to najdoskonalsza konstrukcja inżynierska Lwowa epoki secesji. W momencie budowy był to największy dworzec Galicji. Perony położone są 7 m powyżej poziomu ulicy. Na stacji znajduje się 5 peronów, z których pierwszy i ostatni to perony 1-krawędziowe, a pozostałe 2-krawędziowe.

Dojście do peronów z dworca zapewniają trzy przejścia podziemne. Do peronu 1. dodatkowo istnieją dwa wejścia wiodące bezpośrednio z placu Dworcowego. Perony znajdują się w hali peronowej o szerokości 69 m i długości 159 m.

Budynek dworcowy mieści hotel składający się z 11 pokoi.