Dokonano oblotu myśliwca MiG-23

Historia konstrukcji

W wyniku doświadczeń Kryzysu kubańskiego z 1962 r. państwa Paktu Północnoatlantyckiego jak i Związek Radziecki położyły większy nacisk na działania konwencjonalne, zdając sobie sprawę, iż pełnoskalowy konflikt rakietowo-jądrowy doprowadzi do wzajemnej zagłady. Dodatkowo odsunięcie w ZSRR od władzy w październiku 1964 r. N.S. Chruszczowa, dotychczas usilnie lansującego ideę rakietowego pola walki, pozwoliło na podjęcie na większą skalę prac nad rozwojem lotnictwa bojowego. Dlatego też w 1964 r. w Związku Radzieckim rozpoczęto program budowy samolotu myśliwskiego nowej generacji dysponującego skokowo większymi możliwościami w zakresie zwalczania celów powietrznych. W ten sposób powstał unikatowy samolot bojowy MiG-23 o zmiennej geometrii skrzydeł, stanowiący w drugiej połowie lat 70. i pierwszej lat 80. XX wieku trzon lotnictwa myśliwskiego ZSRR.

W latach 60. XX wieku podstawowym problemem dla samolotów naddźwiękowych była konieczność operowania z długich pasów startowych, które były kosztowne w budowie i zarazem stanowiły łatwy cel do zniszczenia dla przeciwnika. Aby temu zaradzić w państwach NATO podjęto programy budowy naddźwiękowych samolotów pionowego startu i lądowania (VTOL) mogących operować z doraźnych lądowisk, takich jak boiska piłkarskie czy parki miejskie. W ramach tych prac prowadzono we Francji badania nad samolotem Mirage IIIV wyposażonym, oprócz pojedynczego silnika napędowego, w 8 silników nośnych zabudowanych pionowo w kadłubie. W Niemczech zaś rozwijano samolot VJ-101C dysponujący kombinowanym zespołem silników nośno-napędowych umieszczonych w obracanych gondolach na końcach skrzydeł oraz ustawionych pionowo w kadłubie. Programy te nie zakończyły się sukcesem, podobnie jak brytyjski projekt budowy myśliwca Hawker P.1154, a jedyną maszyną VTOL która trafiła do służby operacyjnej został opracowany w Wielkiej Brytanii poddźwiękowy samolot bezpośredniego wsparcia Hawker Harrier. Głównym mankamentem ówczesnych maszyn pionowego startu i lądowania był ograniczony zasięg i udźwig uzbrojenia związany z koniecznością zachowania odpowiedniej masy samolotu przy starcie pionowym (siła nośna wytwarzana tylko przez zespół napędowy).

W Związku Radzieckim zdając sobie sprawę z problemów technicznych przy opracowywaniu i występujących potem istotnych ograniczeniach maszyn pionowego startu i lądowania (VTOL) postanowiono skoncentrować się na rozwoju samolotów skróconego startu i lądowania (STOL). W ramach prac nad myśliwcem nowej generacji, nazwanym później MiG-23, powstał projekt samolotu 23-01 wyposażonego w dwa pomocnicze silniki odrzutowe umieszczone pionowo w kadłubie, które podczas startu i lądowania generowały dodatkową siłę nośną i pozwalały na operowanie ze znacznie krótszych pasów startowych. Samolot 23-01 wyglądał jak powiększona wersja myśliwca MiG-21 z wlotami powietrza po bokach kadłuba. Posiadał trójkątne skrzydła i klasyczne usterzenie, za napęd zaś odpowiadał silnik turboodrzutowy R-27-300 o ciągu 76,4 kN (7800 kG), wspomagany przez dwa silniki nośne RD-36-35 o ciągu 23 kN (2350 kG) każdy. Silniki wspomagające umieszczono pionowo za kabiną pilota i podczas lotu były zasłonięte specjalną pokrywą podnoszoną tylko na czas ich pracy. Eksperymentalny samolot 23-01 wykonał swój pierwszy lot 3 kwietnia 1967 roku pilotowany przez Piotra Ostapienko. Szybko okazało się jednak, że osiągnięte znaczne skrócenie rozbiegu i dobiegu opłacone jest zbyt dużym ograniczeniem zasięgu maszyny, albowiem silniki nośne zajmowały w kadłubie miejsce mogące być wykorzystane na zbiorniki paliwa. W czasie normalnego lotu silniki nośne zaś były wyłączane i stanowiły tylko balast. Dlatego też prace nad samolotem 23-01 szybko przerwano, a maszyna wykonała tylko 14 lotów, głównie związanych z przygotowaniem do wielkich pokazów lotniczych w Domodiedowo w dniu 9 lipca 1967 roku, gdzie też została ze względów propagandowych zaprezentowana szerokiej publiczności.

Pracę nad maszyną rozpoczęto w 1964, a pierwszy prototyp wzbił się w powietrze 10 czerwca 1967. Pierwsza wersja seryjna MiG-23S (1970 r.) była napędzana silnikiem R-27. Jej odmiana miała oznaczenie MiG-23SM. Zmodyfikowana wersja MiG-23M (oblot prototypu w 1972 r.) otrzymała silnik R-29 i bogatsze wyposażenie. Najbardziej rozpowszechniona jest jej odmiana MiG-23MF. Późniejsze jej odmiany (wersje Mig-23ML/MLD/P/PD), mają zmniejszoną płetwę przed statecznikiem pionowym. Wersja myśliwsko-szturmowa MiG-23BN (1977 r.) ma smukły, skośnie ścięty w dół nos. Wersja treningowa dwumiejscowa MiG-23U. Dalszym rozwinięciem jest MiG-27.

Służba w Wojsku Polskim

42 Polskie MiGi były używane w latach 1979-1999 w dwu wersjach MF i UB, przez 28 "Słupski" Pułk Lotnictwa Myśliwskiego, który stacjonował na lotnisku w Redzikowie.

Wersje

• MiG-23S - jednomiejscowy samolot myśliwski napędzany silnikiem R-27
• MiG-23SM - wersja o dodatkowych zamkach pod skrzydłami
• MiG-23M - wersja z 1975 wyposażona w silnik R-29 i lepszą awionikę
• MiG-23MS - wersja M , zubożona, eksportowana do państw arabskich (m.in. Syria, Irak), z radarem Sapfir-21 (używanym w MiG-21S/SM/bis)
• MiG-23MF - nieznacznie zmodyfikowana eksportowa wersja M , eksportowana głownie do państw bloku UW, z nieznacznie unowocześnioną awioniką, najliczniejsza
• MiG-23ML - wersja o poprawionych własnościach pilotażowych dzięki zmniejszeniu masy samolotu o 1250 kg (L - jak "Lekki"), z nowym silnikiem R-35 o nieco większy ciągu, ze zmodyfikowanym wyposażeniem elektronicznym
• MiG-23P - Odmiana wersji ML, przeznaczona dla Obrony Powietrznej ZSRR, wyposażona w radar Sapfir-23P
• MiG-23MLA - modyfikacja wersji ML, z nieznacznie ulepszonym wyposażeniem elektronicznym (m.in nowy termonamiernik TP-26, ulepszony radar, nowe pociski R-24 będące modyfikacją pocisków R-23)
• MiG-23MLD - modyfikacja wersji ML, D - jak dorabotannyj - dopracowany, z poprawioną aerodynamiką poprawiającą manewrowość samolotu
• MiG-23BN - wersja myśliwsko-szturmowa bez radaru, wyposażony w system celowniczy Sokół-23N, dalmierz laserowy Fon-1400, celownik bombardierski PBK-3, dzięki ściętemu nosowi poprawiono widoczność. Zbudowano 624 sztuki, głównie na eksport do Indii, Libii, Kuby, Etiopii, Syrii, Sudanu. Rozwinięciem konstrukcji jest samolot MiG-27.
• MiG-23U - dwumiejscowa wersja treningowa, wyposażona w silnik R-27
• MiG-23UB - modyfikacja wersji U, wyposażona w silnik R-29
• MiG-23-98 - zmodyfikowane eksperymentalnie w 1998/1999 r. egzemplarze MiG-23MLD z nowym radarem Moskit-23 i wskaźnikiem laserowym OLS-M. Brak produkcji/modernizacji seryjnej.

Opis konstrukcji

Konstrukcja półskorupowa z duraluminium, z płatem o zmiennym kącie skosu skrzydeł, regulowanym ręcznie. Możliwe były trzy ustawienia płata: +18°40', +47°40' i +74°40', podwozie chowane z przednim kołem. Kabina hermetyzowana z fotelem katapultowym. W skrzydłach są klapy i przerywacze lecz nie ma lotek. W tylnej, dolnej części kadłuba, dodatkowy, rozkładany w locie statecznik pionowy. Uzbrojenie stanowi dwulufowe działko GSz-23 i 5 węzłów na rakiety i bomby, lub na zbiorniki z paliwem.

W muzeach

Samoloty MiG-23 są eksponowane w następujących polskich muzeach:

• Muzeum 2 Bazy Lotniczej w Bydgoszczy - nr taktyczny 139 nr seryjny 0390217139
• 32. BLT w Łasku nr taktyczny 021 nr seryjny 0390224021
• Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie - nr taktyczny 120 nr seryjny 0390217120
• Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie oddział Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej - nr taktyczny 148 nr seryjny 0390217148

Dane techniczne

• Napęd turboodrzutowy Chaczaturow R-35-300
• Ciąg 83,6 kN (127 kN z dopalaniem)

Wymiary

• Rozpiętość 13,97 m - rozłożone, 7,78 m - złożone
• Długość 16,71 m
• Wysokość 4,82 m
• Powierzchnia nośna 37,25 m²

Masy

• Własna 10 400 kg
• Startowa 18 145 kg
• Zapas paliwa 5700 l

Osiągi

• Prędkość maks. 2446 km/h (2,35 Ma)
• Prędkość wznoszenia 240 m/s
• Pułap 18 500 m
• Zasięg 3000 km
• Promień działania 1150 km

Uzbrojenie

• 1 × działko GSz-23 kal. 23 mm
• 3000 kg uzbrojenia na 6 węzłach pod kadłubem i skrzydłami