Poznań - Cmentarz Jeżycki (Jeżyce)

Cmentarz Jeżycki w Poznaniu – zabytkowy cmentarz położony w dzielnicy Jeżyce, u zbiegu ulic Nowina i Szpitalnej. Cmentarz jest zarządzany obecnie przez parafię Chrystusa Dobrego Pasterza.

Historia

Po utworzeniu 2 czerwca 1894 roku nowej parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Floriana zaistniała potrzeba założenia cmentarza parafialnego. Początkowo parafia korzystała z cmentarza św. Wojciecha przy drodze do Obornik. Starania o utworzenie nowej nekropolii rozpoczął proboszcz Walenty Kolasiński, a kontynuował jego następca ks. Wacław Mayer. Cmentarz został założony w 1905 roku, zaś teren pod niego został zakupiony w 1903 roku na peryferiach Jeżyc. Usytuowanie cmentarza było zgodne z ówczesnymi koncepcjami planistycznymi miasta, które przewidywały otoczenie lewobrzeżnego Poznania pasem terenów zielonych. Nekropolia była stopniowo powiększana poprzez dokupywanie przylegających działek. Od strony północnej dokupiono wąską działkę, którą oddzielał od cmentarza pas zlikwidowanej w 1879 kolei stargardzko-szczecińskiej. W 1923 roku powiększono cmentarz o działkę wzdłuż jego zachodniej granicy (co jednak zachwiało symetrię układu samego cmentarza). W centralnym miejscu cmentarza usytuowana jest neoromańska kaplica św. Barbary.

Cmentarz przetrwał w nienaruszonym kształcie przez okres okupacji. W 1961 roku uchwałą Prezydium Rady Narodowej Miasta Poznania został zamknięty dla celów grzebalnych. W dniu 20 listopada 1961 odbył się ostatni pochówek. Zgodnie z prawem, cmentarz miał istnieć przez 40 lat, a następnie miano go przekształcić w park.

W 1966 przystosowano kaplicę do celów liturgicznych. 12 sierpnia 1971 roku abp. Antoni Baraniak ustanowił ją samodzielnym ośrodkiem duszpasterskim. Na mocy dekretu z 20 maja 1981 roku została utworzona parafia pw. Chrystusa Dobrego Pasterza. W latach 1982–1986 został wybudowany na północno-zachodnim skraju cmentarza kościół wg projektu Jana Kopydłowskiego. Tym samym kaplica odzyskała swoje pierwotne przeznaczenie.

W latach 80. były prowadzone badania nad poznańskimi cmentarzami w celu rozpoznania ich wartości historycznych, artystycznych i krajobrazowych. Owocem tych prac było wpisanie 9 lutego 1984 roku przez wojewódzkiego konserwatora zabytków Witolda Gałkę cmentarza wraz z 297 nagrobkami do Państwowego Rejestru Zabytków.

Jednocześnie ks. proboszcz Bolesława Jurga prowadził starania o ponowne otwarcie cmentarza. Zakończyły się one sukcesem dopiero 25 maja 1995 roku, kiedy to Urząd Miejski wydał orzeczenie, o spełnieniu warunków umożliwiających ponownego otwarcia cmentarza. W tym samym roku, na mocy porozumienia pomiędzy proboszczami – ks. Romanem Kubickim z parafii pw. Serca Pana Jezusa i św. Floriana oraz ks. Bolesławem Jurgą, cmentarz znalazł się w zarządzie parafii Chrystusa Dobrego Pasterza.

20 lipca 1995 roku odbył się pierwszy, po 34-letniej przerwie, pogrzeb. Był to pogrzeb ks. Bolesława Jurgi, który zmarł krótko po ocaleniu cmentarza.

Cmentarz objęty został całościowym programem prac rewaloryzacyjnych, zgodnie z projektem zagospodarowania przestrzennego opracowanym przez architektów Marię i Andrzeja Pajzderskich. Ekspertyzę dendrologiczną przygotował architekt krajobrazu Bernard Lisiak. Prace prowadzone na cmentarzu przywróciły mu regularne osie kompozycyjne i pierwotny, wielokwaterowy układ.

30 listopada 1997 utworzono, w miejscu dotychczasowych polowych mogił żołnierzy z września 1939 roku, kwaterę Żołnierzy Września z pomnikami nagrobnymi. W latach 2009 - 2010 postawiono nagrobki na grobach wojennych cywilnych ofiar niemieckich nalotów na Poznań z 1 września 1939 r.