Adam Pawlikowski

Adam Pawlikowski (ur. 21 listopada 1925 w Warszawie, zm. 17 stycznia 1976 w Warszawie) – polski aktor, dziennikarz, krytyk filmowy, muzykolog, kompozytor, wirtuoz okaryny. Nazywany "Dudusiem".

Był żołnierzem AK. W pierwszym dniu powstania warszawskiego został ranny, potem trafił do oflagu w Murnau. Po wojnie we Włoszech rozpoczął studia medyczne, ale w 1947 roku je przerwał i wrócił do Polski. Studiował muzykologię, a w latach 1948–1957 zajmował się krytyką filmową i muzyczną. Później zajął się aktorstwem i grał w wielu polskich filmach.

Do historii polskiego kina przeszła scena z jego udziałem z filmu Popiół i diament Andrzeja Wajdy – przy barze ze Zbyszkiem Cybulskim zapalają alkohol w kieliszkach, jak znicze dla poległych.

Mało znanym faktem jest, że jego głos w niektórych filmach podkładał aktor Zygmunt Listkiewicz.

Zeznawał jako świadek oskarżenia w procesie przeciwko Januszowi Szpotańskiemu, autorowi "Cichych i gęgaczy", za co został ukarany towarzyskim ostracyzmem, podejrzewany o współpracę z SB. Prawdą jest, że był w obrębie zainteresowań służb bezpieczeństwa, został w ich aktach określony jako kontakt poufny. O swoich kontaktach ze służbami informował wszystkich znajomych.

Według słów Jana Olszewskiego, obrońcy w procesie Szpotańskiego, rola aktora była marginalna, a jego zeznanie zostało przez niego udzielone niechętnie (został na nie dowieziony z zakładu psychiatrycznego, w którym przypuszczalnie ukrył się przed sądem), z których następnie próbował się wycofywać. Jego rola została wyolbrzymiona przez "czarną legendę", zwłaszcza niezasadne łączenie procesu ze śmiercią samobójczą, która była rezultatem długotrwałej choroby psychicznej (cyklofrenii).

W ostatnim okresie życia aktor borykał się z problemami finansowymi, żył na granicy ubóstwa (jadał u przyjaciół i znajomych), a problemy natury psychicznej uniemożliwiały mu podjęcie pracy zarobkowej. To dodatkowo potwierdza, że nie miał innych źródeł finansowania ze służb bezpieczeństwa.

Zmarł śmiercią samobójczą, wyskakując z okna swojego warszawskiego mieszkania na ósmym piętrze w bloku na tyłach Alej Jerozolimskich. Był przyjacielem Andrzeja Wajdy.

Wybrana filmografia

• Kanał (1957)
• Popiół i diament (1958)
• Biały niedźwiedź (1959)
• Lotna (1959) – jako porucznik Witold Wodnicki
• Wspólny pokój (1959)
• Historia współczesna (1960)
• Rozstanie (1960)
• Zezowate szczęście (1960)
• Droga na Zachód (1961)
• Złoto (1961)
• Mój stary (1962)
• Daleka jest droga (1963)
• Pamiętnik pani Hanki (1963)
• Ranny w lesie (1963)
• Zbrodniarz i panna (1963)
• Giuseppe w Warszawie (1964)
• Rękopis znaleziony w Saragossie (1964)
• Dziadek do orzechów (1967)
• Stawka większa niż życie (1968) – jako kapitan Boldt w odc. 7 "Podwójny nelson"
• Wszystko na sprzedaż (1969)
• Dzięcioł (1970)
• Czterdziestolatek (1974) – dziennikarz Polskiego Radia