Josip Broz Tito

Josip Broz Tito (serb. Јосип Броз Тито; ur. 7 maja 1892 w Kumrovcu, Austro-Węgry – 25 maja według oficjalnego aktu urodzenia, zm. 4 maja 1980 w Lublanie) – przywódca Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii od 1945 aż do swojej śmierci. Podczas II wojny światowej Tito zorganizował antyfaszystowski ruch oporu znany jako Partyzanci Jugosławii. Później był założycielskim członkiem Kominformu, ale opierając się radzieckim wpływom, stał się jednym z założycieli i promotorów Ruchu Państw Niezaangażowanych. Zmarł 4 maja 1980 roku w Lublanie, pochowany został w Belgradzie.

Najmłodszy sierżant major w historii armii austro-węgierskiej. Poważnie ranny i pojmany przez wojska Imperium Rosyjskiego w czasie I wojny światowej, został zesłany do obozu pracy na Uralu. Brał udział w rewolucji październikowej, dołączył do jednostki Czerwonej Gwardii w Omsku. Następnie powrócił do Jugosławii, gdzie przyłączył się do Komunistycznej Partii Jugosławii.

Od 1939 do 1980 sekretarz generalny, a następnie przewodniczący Prezydium Ligi Komunistów Jugosławii. Od 1941 do 1945 roku przywódca partyzantki jugosłowiańskiej. Od 1943 do 1980 marszałek Jugosławii, naczelny dowódca armii jugosłowiańskiej. Dzięki bardzo korzystnej reputacji za granicą – zarówno w krajach bloku zachodniego, jak i wschodniego, otrzymał aż 98 zagranicznych orderów, w tym Legię Honorową i Order Łaźni. Obok Jawaharlara Nehru, Gamala Abdel Nasera i Sukarno jeden z przywódców Ruchu Państw Niezaangażowanych.

Tito był głównym architektem drugiej Jugosławii, federacji socjalistycznej istniejącej w okresie od 1943 do 1992 roku (trzy z sześciu republik oderwały się w 1991 roku). Był jednym z założycieli Kominformu, choć wkrótce jako jedyny członek sojuszu sprzeciwił się hegemonii ZSRR. Zwolennik niezależnej drogi do socjalizmu (czasami nieprawidłowo określane jako narodowy komunizm lub bardziej prawidłowo jako titoizm). Racjonalna polityka niezaangażowania i współpracy z obydwoma blokami okresu zimnej wojny zaowocowała boomem gospodarczym lat 60. i 70. Jego śmierć doprowadziła do wzrostu napięć między republikami Jugosławii, co ostatecznie doprowadziło do rozpadu kraju w 1991 roku.