Powiedz o tym miejscu
pl

Zwycięstwo Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Franciszka Kleeberga nad siłami sowieckimi w bitwie pod Parczewem

Nie ma jeszcze zdjęć z wydarzenia. Dodaj zdjęcie!
Data wydarzenia:
30.09.1939

Bitwa pod Parczewem była bojem spotkaniowym stoczonym w dniach 29-30 września 1939 roku pomiędzy maszerującymi w kierunku Kocka oddziałami Grupy Operacyjnej "Polesie", a wojskami sowieckimi zajmującymi wschodnie ziemie polskie. Starcie zakończyło się polskim zwycięstwem.

Podłoże

Po przełamaniu 10 września 1939 roku polskiej obrony na linii rzeki Narwi niemiecki XIX Korpus Pancerny gen. Guderiana ruszył na południowy wschód, zaś od linii rzeki San nacierał XXII Korpus Pancerny gen. von Kleista. Obie wielkie jednostki niemieckie zamierzały wziąć w kleszcze jednostki polskie na wschodzie kraju. Wobec realnego zagrożenia gen. Franciszek Kleeberg, organizujący właśnie w Brześciu Litewskim Samodzielną Grupę Operacyjną "Polesie", otrzymał zadanie obrony Polesia na linii Brześć-Pińsk zabezpieczając od północy cofanie wojsk polskich na wschód.

Siły gen. Kleeberga były jednak ograniczone. Mógł obsadzić jedynie poszczególne punkty oporu, jak Brześć i Kobryń. Gdy w dniu 17 września wkroczyły do Polski wojska sowieckie, a twierdza brzeska skapitulowała pod naporem Niemców, gen. Kleeberg zaczął przemieszczać się w kierunku Kamienia Koszyrskiego i Włodawy z zamiarem przyjścia z pomocą broniącej się jeszcze Warszawie.

27 września, na wieść o kapitulacji stolicy, gen. Kleeberg podjął decyzję przebicia się w Góry Świętokrzyskie, w związku z czym skierował swe oddziały w kierunku Kocka.

Bitwa

Do większych walk SGO "Polesie" z oddziałami Armii Czerwonej doszło w dniach 28-29 września w okolicach wsi Jabłoń. Informacje pochodzące z rozpoznania zarysowały dwa kierunki działania wojsk sowieckich: południowy na Chełm i Lublin oraz północny na Białą Podlaską i Siedlce.

Przed atakiem z południa Grupę zabezpieczała Dywizja Kawalerii "Zaza" i pododdziały Dywizji "Brzoza" (później również Grupa KOP). Natomiast ubezpieczenie kierunku północnego gen. Kleeberg powierzył Podlaskiej Brygadzie Kawalerii (PBK), która w razie ataku nieprzyjaciela miała współdziałać z Dywizją "Kobryń". Po dotarciu do wyznaczonego obszaru wieś Jabłoń i szosę z Wisznic obsadził 9 psk z baterią "Zadora", wieś Paszenki dywizjon KOP "Niewirków", a wieś Dawidy 5 puł.

W godzinach popołudniowych 28 września sowiecka broń pancerna i kawaleria zaatakowały posterunki 9 psk rozmieszczone na drodze do Wisznic. Pomimo zaskoczenia natarcie czerwonoarmistów załamało się pod ogniem karabinów maszynowych i dział baterii "Zadora". Skuteczna obrona doprowadziła do zniszczenia 4 sowieckich czołgów. Intensywna wymiana ognia trwała całą noc, jednak czerwonoarmiści nie zdecydowali się powtórnie zaatakować.

Następnego dnia PBK około godziny 10 opuściła zajmowane pozycje kierując się w stronę Parczewa. Okolice wsi Jabłoń obsadzić miała Dywizja Piechoty "Kobryń". W tym czasie wyszło silne uderzenie 143 Dywizji Strzeleckiej. Były to 635 i 487 pułki strzeleckie, które utrudniały 9 psk. wycofywanie się. Na drodze do Parczewa jego kolumna została zaatakowana pod Kostrami przez oddział kawalerii sowieckiej.

Po południu kolumna czołowa Dywizji "Kobryń", która dotarła do wsi Puchowa Góra, została zaskoczona atakiem oddziałów sowieckich wspieranych przez broń ciężką. Po wyparciu nieprzyjaciela ze wsi 82 pp. zajął pozycje obronne na skraju Puchowej Góry i lasku przy wzgórzu. Na stanowiska ogniowe zatoczono działa 75 mm (sprawne, choć bez przyrządów celowniczych) ustawiając je między zabudowaniami. Jednocześnie wysłano patrole w kierunku Jabłonia, które stwierdziły wzmożony ruch wojsk sowieckich na drogach. Po otrzymaniu pierwszych meldunków artyleria rozpoczęła ostrzeliwanie drogi na Jabłoń i zlokalizowanych pozycji nieprzyjaciela w obrębie wioski. Zgodnie z rozkazem gen. Kleeberga oddziały gen. Kmicica-Skrzyńskiego miały rozpoznać siły nieprzyjaciela i uderzyć przez Milanów, Dawidy lub Rudno na tyły 143 Dywizji Strzeleckiej.

Dowódca 82 pp. ppłk Franciszek Targowski wyprowadził natarcie. Wzdłuż drogi Góra Puchowa - Jabłoń ruszył 1 batalion 82 pp., mając na lewym skrzydle batalion spieszonych marynarzy uderzający na północną część wsi. Nacierające baony spychały czerwonoarmistów w zabudowania Jabłonia, spomiędzy których wyjechało kilkanaście czołgów lekkich. Kontrnatarcie broni pancernej bardzo szybko załamało się w ogniu działek ppanc. i granatów ręcznych. Uciekający nieprzyjaciel pozostawiał w polu sprzęt, rannych i zabitych. W trakcie walk o wieś nad pozycję w Puchowej Górze nadleciał klucz samolotów sowieckich, które po zrzuceniu bomb skierowały się nad Jabłoń ostrzeliwując z broni pokładowej polskie oddziały nie wyrządzając jednak większych szkód. Godna podziwu była postawa i poziom wyszkolenia młodych artylerzystów obsługujących baterię dział 75 mm. Mimo braku przyrządów celowniczych obsługa skutecznie likwidowała wyznaczane cele, wydatnie wspomagając natarcie 82 pp.

Po zakończeniu walk zaczęło się porządkowanie szeregów i obliczanie strat. Równocześnie przystąpiono do przesłuchania 50 jeńców, których wzięto tego dnia. "Reakcja ich była niespodziewana. Jeńcy zaczęli błagać, aby ich nie odsyłać. Zaczęły się skargi na stosunki w kraju i w wojsku. Opowiadali o nędzy, o złym traktowaniu (...) zaczęli prosić, aby ich wcielić do polskich oddziałów. Przysięgali, że będą nam wierni i pójdą wszędzie z nami". Zaskoczony postawą czerwonoarmistów gen. Kleeberg wyraził zgodę na wcielenie ich w szeregi SGO "Polesie".

Około godziny 20 wyszło ostatnie silne natarcie piechoty nieprzyjaciela wspartej czołgami. Broń pancerna wdarła się w głąb polskich pozycji obronnych, nie wyrządzając większych strat. Pododdziały strzeleckie nie były w stanie wyprzeć z Jabłonia batalionów 82 pp. Natarcie sowieckie bardzo szybko załamało się umożliwiając przemieszczenie Dywizji "Kobryń" w okolicę lasów milanowskich.

Dywizja "Kobryń" po nocnym marszu zajęła następujące pozycje: 82 pp. zablokował drogę z Cichostowa do Milanowa i z Parczewa w kierunku Wohynia, 83 pp. zajął pozycję w lesie na południe od Kostrów, a wzmocnionymi czatami zamknął drogę na Parczew, 84 pp. ześrodkowany w lasach milanowskich, przeciął tory kolejowe i drogę z Milanowa do Wierzbówki, kawaleria dywizyjna prowadziła rozpoznanie na Suchowolę i Wohyń, a samodzielny baon 79 pp. pozostał na północ od lasów milanowskich obsadzając zabudowania folwarczne, ubezpieczając się we wsi Milanów i na stacji kolejowej.

Niedługo po osiągnięciu przez DP "Kobryń" wyznaczonego rejonu, nad Parczewem pojawiły się sowieckie samoloty, które wobec braku obrony przeciwlotniczej bezkarnie bombardowały miasto. W godzinach popołudniowych na przedpolu pozycji zajmowanych przez batalion 79 pp. pojawiło się kawaleryjskie rozpoznanie nieprzyjaciela. Za rozpoznaniem nadciągnęły jednostki piechoty nacierając z kierunku Milanowa i Kostrów. Natarcie skutecznie zatrzymały polskie karabiny maszynowe. Wobec dużych strat czerwonoarmistów jeden z oficerów sowieckich zażądał rozmowy z polskim dowódcą. Tymczasem wojska polskie oskrzydlały przeciwnika: płk. Epler w rejon walk skierował dyspozycyjną kompanię ckm, a dowódca 83 pp. ppłk Władysław Seweryn nakazał kompanii znajdującej się na prawym skrzydle wesprzeć mjr. Bartulę. W ten sposób pododdziały Dywizji "Kobryń" obeszły nieprzyjaciela.

Do rozmów polsko-sowieckich nie doszło; prawdopodobnie ów oficer został rażony wybuchem granatu. Poderwane do ataku pododdziały samodzielnego batalionu 79 pp. przełamały szyki nieprzyjaciela, a kompania z 83 pp. zaszła od tyłu próbujących kontratakować bolszewików. W krótkim czasie bitwa przerodziła się rzeź czerwonoarmistów. Wycofujące się w nieładzie niedobitki ostrzeliwała bateria haubic 100 mm. Rezultat walki płk. Epler przedstawił słowami: "Dobre ponad sto trupów żołnierzy sowieckich zostało na polu walki. Przeszło 60 jeńców wziął 79 p. p. Ostatecznym łupem 79 i 83 p.p. było 11 c.k.m., 7 r.k.m., 1 zaprzężone działo, większą ilość broni ręcznej i 10 pełnych amunicji wozów". Jeńców sowieckich (podobnie jak pod Jabłoniem) wcielono na ich prośbę w szeregi Dywizji.

Bój pod Parczewem i Milanowem był jedynym spotkaniem z oddziałami sowieckimi, które już nie podejmowały prób atakowania Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie".

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1Zbrodnia w Hucie PieniackiejZbrodnia w Hucie Pieniackiej28.02.1944en, pl, ru
2Kampania wrześniowa: zakończyła się obrona HeluKampania wrześniowa: zakończyła się obrona Helu02.10.1939de, en, fr, pl, ru
3Kampania wrześniowa: bitwa pod Kockiem 1939Kampania wrześniowa: bitwa pod Kockiem 193902.10.1939de, en, fr, pl
4
Kampania wrześniowa: zwycięstwo sowieckie w bitwie pod Wytycznem01.10.1939en, pl, ru
5Kampania wrześniowa: kapitulacja twierdzy ModlinKampania wrześniowa: kapitulacja twierdzy Modlin29.09.1939de, en, fr, pl
6Kampania wrześniowa: bitwa pod SzackiemKampania wrześniowa: bitwa pod Szackiem28.09.1939de, en, fr, pl, ru
7Kampania wrześniowa: kapitulacja WarszawyKampania wrześniowa: kapitulacja Warszawy28.09.1939lv, pl
8Kampania wrześniowa: bitwa pod HusynnemKampania wrześniowa: bitwa pod Husynnem24.09.1939en, pl, ru
9Kampania wrześniowa: major Henryk Dobrzański ps. Hubal sformował pierwszy oddział partyzanckiKampania wrześniowa: major Henryk Dobrzański ps. Hubal sformował pierwszy oddział partyzancki23.09.1939pl
10Kampania wrześniowa: zwycięska bitwa pod KrasnobrodemKampania wrześniowa: zwycięska bitwa pod Krasnobrodem23.09.1939en, fr, pl
11Kampania wrześniowa: bitwa pod ŁomiankamiKampania wrześniowa: bitwa pod Łomiankami22.09.1939pl
12Kampania wrześniowa: obrona PalmirKampania wrześniowa: obrona Palmir21.09.1939pl
13Kampania wrześniowa: rozpoczęła się obrona Grodna przed nacierającą Armią CzerwonąKampania wrześniowa: rozpoczęła się obrona Grodna przed nacierającą Armią Czerwoną20.09.1939en, pl, ru
14Kampania wrześniowa: zajęcie Wilna przez Armię CzerwonąKampania wrześniowa: zajęcie Wilna przez Armię Czerwoną19.09.1939en, fr, pl, ru
15Kampania wrześniowa: kapitulacja Kępy OksywskiejKampania wrześniowa: kapitulacja Kępy Oksywskiej19.09.1939en, pl, ru
16Rozpoczęła się agresja ZSRR na Polskę (o godzinie 3.00 nad ranem)Rozpoczęła się agresja ZSRR na Polskę (o godzinie 3.00 nad ranem)17.09.1939lv, pl, ru, ua
17Kampania wrześniowa: bitwa pod KałuszynemKampania wrześniowa: bitwa pod Kałuszynem12.09.1939en, pl
18Kampania wrześniowa: rozpoczęła się bitwa nad BzurąKampania wrześniowa: rozpoczęła się bitwa nad Bzurą09.09.1939en, lv, pl
19Kampania wrześniowa: zbrodnia w Ciepielowie na 300 polskich jeńcach wojennychKampania wrześniowa: zbrodnia w Ciepielowie na 300 polskich jeńcach wojennych09.09.1939de, en, pl
20Kampania wrześniowa: rozpoczęła się bitwa pod IłżąKampania wrześniowa: rozpoczęła się bitwa pod Iłżą08.09.1939de, en, pl

Mapa

Źródła: wikipedia.org

    Osoby

    Osoba Data ur. Data śm. Język
    1Ludwik Kmicic-SkrzyńskiLudwik Kmicic-Skrzyński26.08.189314.02.1972pl
    2Franciszek KleebergFranciszek Kleeberg01.02.188805.04.1941en, fr, pl, ru
    Tagi