Tomaszów Mazowiecki, cmantarz Najświętszego Serca Jezusowego

Należy sądzić, że pierwsze grzebanie zmarłych wyznania katolickiego na cmentarzu przy obecnej ul. Smutnej miało miejsce nie wcześniej jak w roku 1874. Wtedy to proboszcz katolickiej parafii św. Antoniego, ks. Wawrzyniec Gaworski założył i poświęcił teren tego cmentarza.

Najstarszy kamienny nagrobek pochodzi z roku 1881 i znajduje się po południowej stronie, bezpośrednio przy ogrodzeniu obok bramy głównej od strony ul. Smutnej. Inskrypcja na płycie nagrobnej  informuje, że spoczywa tam Józefa z Kwaśkiewiczów Krygier, zmarła w 1881 r. Poza tym nagrobkiem można doszukać się jedynie siedmiu innych pochodzących z XIX wieku.  Są to nagrobki: Marcina Willicha w kwaterze 7 (zm.1883 r.), Łukasza Wojciechowskiego w kwaterze 8 ( zm.1885 r.), Marcina Bąkowskiego, weterana powstania styczniowego ( zm.1893 r.) w kwaterze 10, Ludwiki z Sowińskich Kadow w kwaterze 10 ( zm. 1897 r.),  Antoniego Widerowskiego w kwaterze 10 ( zm. w 1897 r.), Ferdynanda Mroczkowskiego( zm.1893 r.) w kwaterze 10, Józefa Majchrzaka (zm.1890 r.)w kwaterze 9. Znacznie więcej zachowało się  grobów i XX wiecznych nagrobków z  przed I wojny światowej .

Na początku XX wieku, około roku 1915 ks. Jan Krajewski, proboszcz parafii św. Antoniego powiększył cmentarz o kolejne dwie morgi, które darowane zostały przez Juliusza hr. Ostrowskiego. Jest to obszar pomiędzy obecną ul. Ugaj – Cegielnianą, a murem cmentarza ewangelickiego. Również zasługą ks. Krajewskiego jest  spowodowanie ogrodzenia cmentarza ceglanym murem od ul. Ugaj i Cegielnianej. Mur w nieomal nie zmienionej postaci istnieje do dnia dzisiejszego.

W starej części cmentarza, odnowione i utrzymywane staraniem Społecznego Komitetu Opieki nad Grobami Zasłużonych Tomaszowian, zachowały się groby, z których  warto wymienić grób dr med. Jana Serafina Rodego (przy głównej alei w kwaterze 8), ks. Ludwika Franciszka  Zajtza, powstańca roku1863 i proboszcza parafii Rzymsko-Katolickiej św. Antoniego ( przy głównej alei w kwaterze 9) , profesora Kazimierza Sadłowskiego, płk Lucjana Bończy – Ruszewskiego,  dziedzica Zaborowa Włodzimierza Chociszewskiego, (wszystkie w kwaterze 3 przy głównej alei), por. Ignacego Furgalskiego - powstańca z 1864 r., małżonków  Wiktorii i Konrada Bilewiczów   (pod murem z prawej strony bramy od ul. Smutnej, w kwaterze 7). Nieco młodszy jest  grób  dr med. Stanisława Narewskiego i jego syna, starszego ułana Jana Narewskiego poległego w 1919 r. (w kwaterze 3)  Również nie sposób pominąć starych grobów uczestników powstania 1963 r.; Jana Jakuba Meissera w kwaterze 2 (zm. 1904 r.) i por.Teofila Janickiego ( zm.1930 r.) w kwaterze 4. Tu mają również swe groby ; sierżant Władysław Błaszczyk – żołnierz 4 pułku piechoty Legionów Polskich, st. sierżant Ludwik Rychter – poległy w r.1920 pod Kijowem, harcerz – ochotnik Klemens Kirsz – poległy w 1920 r. pod Nasielskiem, podporucznik Eugeniusz Berezowski poległy w 1920 r. pod Siedlcami.

http://www.tomaszowskakultura.pl