Edward Hartwig

Edward Hartwig (ur. 6 września 1909 w Moskwie, zm. 28 października 2003 w Warszawie) – polski fotograf, brat Julii.

Jeden z najbardziej znanych na świecie fotografików polskich; uznawany za artystę wszechstronnego, łączącego w pracach fotografię i grafikę; zafascynowanego na równi pejzażem i człowiekiem, fotografią teatralną, architekturą, szczegółem.

Syn Ludwika, również fotografa, właściciela zakładu fotograficznego, właśnie od niego uczył się tajników profesji. W 1918 po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wraz z rodziną przyjechał w nowe Jej granice i zamieszkał w Lublinie. W latach 20., pod wpływem Jana Bułhaka, fotografował pejzaże, tworzył jednak prace odmienne: nastrojowe i tajemnicze, co przydało mu przydomek "mglarza". W latach 30. studiował w wiedeńskim Instytucie Graficznym pod kierunkiem Rudolfa Kopitza. Wiele jego wczesnych prac nie ocalało z wojennej pożogi, gdyż dom Hartwigów zniszczyła bomba.

Dalsze etapy jego twórczości obejmowały łączenie elementów graficznych z fotografią realistyczną, a od lat 70. eksperymenty z kolorem, kontynuowane w latach 90. (wówczas pojawiła się w jego twórczości fotografia abstrakcyjna).

Pierwszą wystawę indywidualną miał już w 1929. Był aktywny niemal do końca życia. W 1947 był współzałożycielem Związku Polskich Artystów Fotografików i przeżył wszystkich współzałożycieli. Przez FIAP został uhonorowany najwyższym tytułem: Honoraire Excellence FIAP, był też laureatem licznych nagród i odznaczeń państwowych, otrzymał m.in. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Nagrodę Miasta Stołecznego Warszawy (1997); zdobył medal na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie (1960) za fotografię sportową. Został zaproszony do udziału w prestiżowej prezentacji „Dziesięciu Fotografików Świata”. Trzykrotnie miał wystawę retrospektywną w Zachęcie. Jego twórczość prezentowano w USA, Japonii, europejskich stolicach, trafiła do zagranicznych i polskich kolekcji. Autor albumów. m.in. Wariacje fotograficzne, Fotografika. W 1994 roku TVP zrealizowała filmy "Hartwig" oraz "I co dalej panie Hartwig" - oba w reżyserii Adama Kulika.

W 1954 roku w 10 rocznicę Polski Ludowej odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. W 1999 odznaczony przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Wystawy indywidualne (wybór)

• Lublin (1929, 1937, 1944)
• "Fotografika Edwarda Hartwiga" - Lublin (1948)
• Częstochowa (1949)
• "Lublin - Miasto PKWN" - Kordegarda, Warszawa (1955)
• "Lublin w fotografice Edwarda Hartwiga" - Kordegarda, Warszawa (1957)
• "Fotografika Edwarda Hartwiga" - Zachęta, Warszawa (1959)
• "Fotografika" - Societe Francaise de Photographie, Paryż, Francja (1959)
• "Lublin w fotografice Edwarda Hartwiga" - Lublin (1959)
• "Lublin w fotografice Edwarda Hartwiga" - Bruksela, Belgia; Ateny, Grecja; Turyn, Włochy; Mediolan, Włochy; Padwa, Włochy; Londyn, Anglia; Berlin, NRD; Drezno, NRD; Linz, Austria; Hamburg, RFN; Ostrawa, Czechosłowacja; Pardubice, Czechosłowacja; Nowy Sad, Czechosłowacja; Praga (dwukrotnie), Czechosłowacja; Budapeszt, Węgry; Bukareszt, Rumunia; Chicago, USA; Kraków (w latach 1960-1963)
• "Kulisy teatu" - Warszawa, Sopot (1963)
• "Kulisy teatu" - Katowice (1964)
• "Kulisy teatu" - Poznań (1965)
• "Kulisy teatu" - Kielce (1966, 1979, 1992)
• "Edwarda Hartwiga karty z albumu Warszawa" - Kordegarda, Warszawa; Opole (1970)
• "Edwarda Hartwiga karty z albumu Warszawa" - Societe Francaise de Photographie, Paryż, Francja (1971)
• "Fotografika" - Zachęta, Warszawa (1972)
• "Fotografika" - Wrocław (1974)
• "Kulisy teatu" - Zachęta, Warszawa; Art Galery, Ateny, Grecja (1975)
• "W moim świecie 1930-1978" - Zachęta, Warszawa (1979)
• "Fotografia z lat1924-1979" - Stara Galeria ZPAF, Warszawa (1979)
• "Lublin w fotogramach Edwarda Hartwiga" - Lublin (1979)
• "W moim świecie" - Łomża (1979)
• "Fotografia" - BWA, Łódź; Paryż, Francja; Nowy Jork, USA (1979)
• "Fotografia - Edward Hartwig" - Toruń (1980)
• "Fotografia - Edward Hartwig" - Londyn, Anglia (1981)
• "Strefy ochronne" - Mała Galeria ZPAF, Warszawa; Galeria Thrackry Soilu, San Francisco, USA (1983)
• "Krajobraz polski" - Nowy Jork, USA (1983)
• "Kazimierz, Lublin - miasto mojej młodości" - Kazimierz Dolny (1984)
• "Fotografika" (w ramach FOTOFEST) - Huston, USA (1984, 1988)
• "Fotografika" - Bogota, Kolumbia (1984)
• "Wierzby" - Bielsko Biała (1987)
• "Fotografie" - Świdnica (1987)
• "Edward Hartwig - próba syntezy" - Gorzów Wielkopolski (1987)
• "20 x Edward Hartwig" - Kielce (1987)
• "Prace z lat 1923 - 1987" - Bydgoszcz (1988)
• "Zasłony" - Galeria Fotografii Elementarnej, Lądek Zdrój (1988)
• "Zaproszenie do szatni" - Galeria Foto medium Art., Wrocław (1988)
• "Wystawa prac Edwarda Hartwiga ze zbiorów Muzeum Narodowego" - Muzeum Narodowe, Wrocław, Zamość, Lublin (1988)
• "Edward Hartwig" - Rzeszów, Lądek Zdrój, Opole (1988)
• "Moja galeria" - BWA, Sopot (1988)
• "Edward Hartwig - moja galeria" - Zachęta, Warszawa (1988)
• "Edward Hartwig" - Poznań (1990)
• "Własne spotkania" - Łódź (1990)
• "Fotografia" - Włocławek (1990)
• "Retrospektywa" - Musee de l' Elysee, Lozanna, Szwajcaria (1990)
• "Foto uit Oost" - Amsterdam (1990)
• Wystawa na II Fotokonferencji Wschód-Zachód - Wojnowice (1991)
• "Edward Hartwig-własne spotkania" - Łódź (1991)
• "Najnowsze ..." - BWA, Kielce; Mała Galeria ZPAF-CSW, Warszawa (1992)
• "Foto-Sacrum" - Lublin, Rzeszów (1992)
• "Ludzie teatru-impresje fotograficzne" - Kalisz; Galeria Pakamera, Suwałki (1993)
• "Konie u wodopoju" - Galeria Jednej Fotografii, Rybnik (1993)
• "Fotografia" - Galeria B&B, Bielsko Biała (1994)
• "Czas wspomnień" - Stara Galeria ZOAF, Warszawa (1994)
• "Na bieżaco ..." - Mała Galeria ZPAF/CSW, Warszawa (1994)
• "Edward Hartwig" - Ryga, Łotwa (1994)
• "Fotografia" - Włodawa, Bielsko Biała (1994)
• "Fotografia" - Poznań (1995)
• "Fotografika" - Mała Galeria ZPAF, Toruń (1995)
• "Edward Hartwig" - Muzeum Historii Fotografii, Kraków (1995)
• "Edward Hartwig" - Częstochowa (1996)
• "Edward Hartwig" - Zachęta, Warszawa (1997)
• "Wspominamy-pozdrawiamy cz.I" - Stara Galeria ZPAF, Warszawa (1997)
• "Edward Hartwig" - Galeria Fotografii, Ostrowiec Świętokrzyski; Bratysława, Czechy; Galeria Fotografii,Ostrołęka; Dom KUltury, Końskie (1997)
• "Edward Hartwig" - Galeria Ślad, Ełk (2004)

Wystawy zbiorowe (wybór)

• "IX Salon Fotografii" - Warszawa (1935)
• "X MSF" - Warzawa (1937)
• "Wystawa fotografiki polskiej" - Lublin (1938)
• "I Polska Wystawa Fotografii Ojczystej" - Warszawa (1938)
• "XIX Salon Fotografii" - Warszawa (1939)
• "Wystawa Fotografii Ojczystej" - Lublin (1944)
• "Nowoczesna Fotografika Polska" - Warszawa (1948)
• "Wystawa Sztuki Nowoczesnej" - Pałac Sztuki, Kraków (1948-1949)
• "II Czestochowska Wystawa Fotografiki" - Częstochowa (1951)
• Międzynarodowa Wystawa Fotografii Europejskiej - Wielka Brytania (1955)
• "VI Ogólnopolska Wystaw Fotografiki" - Warszawa (1956)
• "Photokina" - Kolonia, RFN (1965)
• "10 Fotografów Świata" - Wiedeń, Austria (1969)
• "Fotografowie Poszukujący" - Warszawa (1971)
• "10 Fotografów FIAP" - Padwa, Włochy (1975)
• "10 Fotografów Europy" - Kraków (1976)
• "Polska fotografia artystyczna do roku 1939" - Muzeum Narodowe, Wrocław (1977)
• "Fotografia Polska 1839-1979" - Nowy Jork, USA; Chicago, USA; Warszawa; Łódź; Londyn, Anglia (1979)
• "La Photographie Polonaise 1900-81" - Centre Georges Pompidou, Paryż, Francja (1981)
• "Fotografia współczesna" - Zachęta, Warszawa (1984)
• "Fotografia współczesna" - Muzeum Narodowe, Wrocław (1985)
• "Polska fotografia krajobrazowa 1944-1984" - BWA, Kilce (1985)
• "Drugi Salon Zaposzonych" - BWA, Łódź (1986)
• "Kolekcja" - Mała Galeria ZPAF, Warszawa (1988)
• "Wystawa 40-lecia ZPAF" - Zachęta, Warszawa (1988)
• "Krajobrazy świata w fotografii polskich podróżników" - Zachęta, Warszawa (1988)
• "Fotofest Huston" - Huston, USA (1988)
• "150 lat fotografii ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu"- Wrocław (1989)
• "L 'annee de l 'Est" - Lozanna, Szwajcaria (1992)
• "Foto' s Uit Oost Europa" - Amsterdam, Holandia (1992)
• "Les xhefs d'oeuvre de la photographie polonaise 1912-1948" - Instytut Polski, Paryż, Francja (1992)
• IV Międzynarodowe Triennale Sztuki "Majdanek'94" - Lublin (1994)
• "Mistrzowie Polskiego Pejzarzu" - MGS, Łódź; Legnica; Olsztyn; Kielce; Ostrowiec Świętokrzyski (2001)

Nagrody i odznaczenia

• Krzyż Komandorski OOP (1995)
• Krzyż Kawalerski OOP (1959)
• Złoty Krzyż Zasługi (1954)
• Medal Olimpijski na Igrzyskach w Rzymie za fotografię sportową (1960)
• Doroczna Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (trzykrotnie) (1961)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia za działalność artystyczną w dziedzinie plastyki (1965)
• Złoty Medal Miasta Bordeaux, Francja (1968)
• Srebrny Medal Miasta Paryża, Francja (1986)
• Odznaczenie "Zasłużony dla Miasta Lublina" (1986)
• Medal im. Jana Bułhaka (1987)
• Odznaczenie "Zasłużony dla Kultury Narodowej" (1988)
• Nagroda Artystyczna im. Włodzimierza Pietrzaka - Warszawa (1989)
• Nagroda Honorowa "Najpiękniejsza książka roku" w konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek - Warszawa (1996)
• Srebrny Medal za całokształt twórczości na Międzynarodowym Sympozjum Sztuki Wizualnej w Paryżu (1990)
• Medal Miasta Lublina (2003)

Albumy fotograficzne

• "Ziemia rodzinna" - Warszawa (1955)
• "Lublin-Stare miasto" - Warszawa (1955)
• "Lublin" - Warszawa (1956)
• "Łazienki" - Warszawa (1956)
• "Łazienki" - Warszawa (1957)
• "Kazimierz nad Wisłą" - Warszawa (1958)
• "Fotografika" - Warszawa (1958, 1960)
• "Moja Ziemia" - Warszawa (1960)
• "Akropol" - Warszawa (1962)
• "Teatr Narodowy w Warszawie. 50 premier" - Warszawa (1962)
• "Kraków" - Warszawa (1965, 1969, 1980) + wersje językowe niemiecka, angielska, rosyjska
• "Pieniny" - Warszawa (1966, 1971)
• "Kulisy teatru" (1969, 1974, 1983)
• "Warszawa" - Warszawa (1974, 1984) + wersje językowe niemiecka, angielska, rosyjska
• "Fotograficy świata-Edward Hartwig" - Praga, Czechosłowacja (1966)
• "Łowicz" - Warszawa (1975)
• "Żelazowa Wola" - Warszawa (1975)
• "Wariacje fotograficzne" - Warszawa (1978)
• "Tematy fotograficzne - Warszawa (1978)
• "Kraków" - Warszawa (1982)
• "Kwiaty ojczystej ziemi" - Warszawa (1983)
• "Lublin" - Warszawa (1983)
• "Mistrzowie europejskiej kamery" - Brno, Czechosłowacja (1983)
• "Wierzby" - Warszawa (1989)
• ""Kazimierz Dolny nad Wisłą" - Warszawa (1991)
• "Żelazowa Wola" (z Ewą Hartwig-Fijałkowską) - Warszawa (1993)
• "Polska Edwarda Hartwiga" - Warszawa (1995)
• "Spotkanie z Chopinem" - Warszawa (1995)
• "Lublin i okolice" - Lublin (1997)
• "Mój Kazimierz" - Lublin (1998)
• "Halny" - Lublin (1999)
• "Mistrzowie Polskiego Pejzażu" - Kielce (2000)

Prace w zbiorach

Muzeum Sztuki - Łódź; Muzeum Narodowe - Wrocław; Muzeum - Kazimierz Dolny; Muzeum Miejskie - Lublin; Biblioteka Narodowa - Warszawa; Murray Forbes Collectio - Cambridge, Anglia; Portrait Collection - Museum os Fine Art, Huston, USA; Nawigator Foundation - Boston, USA; Izrael Museum - Tel Aviv, Izrael; Muzeum Narodowe - Warszawa; Muzeum Fotografii - Kraków; Muzeum Historyczne Miasta Stołecznego Warszawy; Muzeum Teatralne - Warszawa; Kolekcje prywatne w wielu krajach świata