Bydgoszcz, cmentarz ewangelicko-augsburski - Nowy

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Bydgoszczy – jedyny czynny cmentarz ewangelicki w Bydgoszczy.

Lokalizacja

Cmentarz znajduje się w północnej części Bydgoszczy, przy ul. Zaświat. Od południa przylega do niego katolicki cmentarz Nowofarny.

Historia

Pierwszy cmentarz ewangelicki w Bydgoszczy powstał w 1778 r. przy ul. Jagiellońskiej i do czasu jego likwidacji w latach 1945-1953 (i przekształcenia w park Ludowy) był największym i najbardziej elitarnym z cmentarzy ewangelickich w mieście.

W XIX w. i w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku, wraz ze wzrostem liczby parafii ewangelicko-unijnych w gminach podmiejskich, założono 12 cmentarzy ewangelickich. Księga adresowa Bydgoszczy z 1925 r. wymienia następujące cmentarze w poszczególnych osiedlach miasta:

• Jachcice - 1 cmentarz
• Wilczak - 2
• Małe Kapuściska - 1
• Okole-Czyżkówko - 1
• Szwederowo - 2
• Wielkie Bartodzieje - 1
• Bartodzieje Małe - 3
• Bielawy - 1

Na terenie administracyjnym miasta Bydgoszczy, do końca okresu pruskiego (1920) znajdował się jeden cmentarz ewangelicki przy ul. Jagiellońskiej 33 zwany Starym. W 1906 r. powstał katolicki cmentarz Nowofarny na północnych rubieżach miasta. Cztery lata później miejska Ewangelicka Gmina Zjednoczona pozyskała teren przylegający od północy do tego cmentarza zakładając ewangelicki cmentarz Nowy. Na jego terenie zbudowano neogotycką kaplicę i prowadzono pochówki równolegle z w cmentarzem Starym przy ul. Jagiellońskiej.

W 1939 r. na terenie położonym przy ówczesnej ul. Północnej, pomiędzy cmentarzem a koszarami, Niemcy urządzili cmentarz honorowy dla Volksdeutschów, którzy zginęli 3 września 1939 r. podczas „bydgoskiej krwawej niedzieli”. W czasie wojny odbywały się tam uroczystości, m.in. składanie wieńców przy obecności prominentnych osobistości.

Po wyzwoleniu Bydgoszczy spod okupacji hitlerowskiej w 1945 roku, stary cmentarz został zamknięty, a polskiej parafii Ewangelicko-Augsburskiej (założonej w 1922 r.) przekazano cmentarz przy ul. Zaświat. W 1994 r. cmentarz wraz z istniejącymi na jego terenie: kostnicą i kaplicą zostały wpisane do rejestru zabytków i ponownie otwarty dla pochówków.

Charakterystyka

Cmentarz posiada wymiary 140 x 190 m i powierzchnię 2,6 ha. Na jego terenie pochowanych jest ok. 4,5 tys. osób. W 1996 r. wykorzystanie cmentarza wynosiło 30%. W centralnej części cmentarza znajduje się zabytkowa kaplica przedpogrzebowa.

nr rej. A/820/1-3 z 28 marca 1994 r.