cmentarz Rakowicki - grób rodzinny Kotyniowie -Kaniewscy

Kraków, Cmentarz Rakowicki

pochowane osoby:

288Zobacz zapisy

aktywny od:

00.01.1803

adres:

31-510 Kraków ul. Rakowicka 26

zarządca:

Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie

rodzaj cm./wyznanie:

komunalny

obszar administracyjny:

Województwo małopolskie

powierzchnia:

42.00 ha

groby na cmentarzu:

3Zobacz zapisy

Cmentarz Rakowicki – jeden z największych cmentarzy w Krakowie o powierzchni 42 ha. Położony jest w całości na terenie Dzielnicy I Stare Miasto.

Nazwa cmentarza pochodzi od nazwy drogi (obecnie ulicy Rakowickiej) wiodącej do odległej o 2 km dawnej wsi Rakowice.

Historia

Wytyczany i urządzany był w latach 1800-1802 (na obszarze 5,6 ha), a czynny jest od połowy stycznia 1803 roku. Powstał na terenie podmiejskiego wówczas folwarku Bosackie we wsi Prądnik Czerwony na pograniczu Olszy, w związku z wydanym zakazem pochówków na dotychczas istniejących cmentarzach przykościelnych w obrębie miasta (edykt józefiński z 1784 roku). Teren o powierzchni 10 morgów chełmińskich za 1150 złotych reńskich wykupiły od karmelitów bosych z Czernej władze austriackie. Koszt urządzenia cmentarza pokryło miasto Kraków i okoliczne gminy: Rakowice, Prądnik Biały i Prądnik Czerwony, Olsza, Grzegórzki, Piaski, Bronowice Wielkie i Bronowice Małe, Czarna Wieś, Nowa Wieś, Krowodrza, Kawiory, którym przyznano prawo do grzebania na nim zmarłych. Pierwszy pogrzeb miał miejsce w styczniu 1803 (18-letniej Apolonii z Lubowieckich Bursikowej, zmarłej 15 stycznia 1803 roku). W 1807 r. wybudowano studnię, a w 1812 r. ze składek publicznych ufundowano okazały krzyż.

Cmentarz Rakowicki był kilkakrotnie powiększany. Po raz pierwszy w 1836 r., kiedy od karmelitów czerneńskich dokupiono kolejne 10 morgów gruntu za 5 tys. zł. polskich. Rozplanowanie cmentarza zlecono architektowi, dyrektorowi wydziału budownictwa miejskiego, Karolowi R. Kremerowi, który w 1839 r. zaprojektował jego założenie parkowe. Nowo nabyty grunt poświęcono 2 listopada 1840 r. Otaczający go mur wzniesiono z materiału uzyskanego z rozbiórki kościoła Wszystkich Świętych.

W 1863 roku miasto zakupiło od karmelitów i od Walerego Rzewuskiego 5 morgów i 1743 sążni gruntu, położonego przy zachodnim murze cmentarza. Poświęcono go we wrześniu 1866 r. i zaraz rozpoczęto chowanie tam zmarłych (epidemia). Kolejne poszerzenie cmentarza miało miejsce jesienią 1886 r. o ponad 15 morgów (pośrodku nowej alei pochowano Jana Matejkę oraz Macieja Jakubowskiego). Na przełomie 1933 i 1934 r. poszerzono cmentarz w kierunku północnym o dawny plac ćwiczeń saperów (ponad 15 ha) do obecnej wielkości (likwidując ulicę Modrzewiową).

6 czerwca 1856 r. wydano zezwolenie na budowę nowej kaplicy, jednak dopiero w latach 1861-1862 w centralnym punkcie cmentarza wzniesiono kaplicę pw. Zmartwychwstania Chrystusa Króla (fundacji Anny i Ludwika Helclów), na miejscu wówczas istniejącej drewnianej. W 1877 r. wzniesiono budynek administracyjny oraz kostnicę wg projektu Salomona Saarego.

W 1976 r. został wpisany do rejestru zabytków.

W 1981 r. powołano Obywatelski Komitet Ratowania Krakowa, w ramach którego działa komisja ds. Ratowania Cmentarzy Krakowa i Ziemi Krakowskiej. OKRK organizuje coroczne kwesty na rzecz zabytkowych grobowców i nagrobków. Prace prowadzone są na cmentarzu Rakowickim i Nowym Cmentarzu Podgórskim (przy współpracy Stowarzyszenia Podgórze.pl). OKRK gromadzi fundusze na renowację zabytkowych grobowców na specjalnym koncie. Z funduszy remontowane są groby nieposiadające dysponentów.

Znaczenie

Nekropolia jest miejscem pochówku krakowian, zarówno zwykłych obywateli miasta, jak i tych zasłużonych: twórców kultury, naukowców, przedstawicieli znanych rodów, działaczy niepodległościowych, politycznych i społecznych, uczestników ruchów niepodległościowych, powstań, obu wojen światowych i innych.

Na cmentarzu istnieją m.in. wydzielone kwatery uczestników powstań listopadowego, styczniowego, krakowskiego, I wojny światowej (z wszystkich trzech armii zaborczych – żołnierze ci najczęściej zmarli podczas pobytu w szpitalach wojskowych), członków Legionów Polskich, uczestników szarży pod Rokitną, robotników zabitych podczas strajków w 1936, uczestników II wojny światowej, w tym żołnierzy września 1939, alianckich lotników, partyzantów, ofiar zbrodni hitlerowskich, żołnierzy radzieckich poległych podczas wyzwalania Krakowa w 1945.

Cmentarz jest zabytkiem o dużej wartości historycznej i artystycznej. Część nagrobków jest dziełem znanych architektów, m.in. Teofila Żebrawskiego, Feliksa Księżarskiego, Sławomira Odrzywolskiego, Jakuba Szczepkowskiego, a także rzeźbiarzy: Tadeusza Błotnickiego, Wacława Szymanowskiego, Karola Hukana i innych.

Cmentarz Rakowicki jest zarządzany razem ze znajdującym się obok, po drugiej stronie ul. J. Prandoty Cmentarzem wojskowym.

Cmentarz leży w bezpośrednim sąsiedztwie trasy Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca.

nr rej. A-584 7.VI.1976