Kraków, Opactwo Cystersów w Mogile

Opactwo cystersów w Mogile – założenie klasztorne (wraz z kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wacława) znajdujące się we wschodniej części Krakowa w dzielnicy Nowa Huta na terenie dawnej wsi Mogiła przy ul. Klasztornej 11.

Historia

Pierwotnym miejscem lokacji klasztoru miały się stać Kacice położone niedaleko Słomnik. Kilka lat później fundator zrezygnował z tego miejsca i wymienił się z jednym z członków swojej rodziny na znajdujące się w Mogile pod Krakowem tzw. „pole św. Wacława”. Cystersi przybyli do Mogiły w 1222 roku z klasztoru w Lubiążu na Dolnym Śląsku. Zostali tam sprowadzeni przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Zwieńczeniem pracy zakonników było powstanie kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Wniebowziętej i św. Wacława męczennika (być może wezwanie to nawiązuje od wcześniejszej nazwy tego miejsca „pole św. Wacława”) oraz klasztor, który przetrwał do czasów dzisiejszych. Historia nie szczędziła klasztorowi dziejowych doświadczeń. W XIII w. został spustoszony przez napady Tatarów oraz najazd Szwedów w XVII w. Miejsce to związane jest z dziejami Polski.

Gościli tu władcy tacy jak książę Bolesław V Wstydliwy i jego żona św. Kinga, królowie Kazimierz III Wielki (przy jego pomocy rozbudowano krużganki klasztorne), Władysław II Jagiełło z królową św. Jadwigą. Bywał tu także Zygmunt I Stary oraz królowa Bona z synem Zygmuntem II Augustem, Stefan Batory, Maksymilian III Habsburg, Zygmunt III Waza, Michał Korybut Wiśniowiecki, car Aleksander I Romanow i jego brat wielki książę Konstanty.

Zaś z ludzi kultury, sztuki i nauki: Jakub z Paradyża, Andrzej Gałka, Stanisław Samostrzelnik, Tomasz Dolabella, Wojciech Bogusławski, Cyprian Kamil Norwid, Jan Matejko, Józef Szujski, Władysław Łuszczkiewicz, Witold Pruszkowski, Adam Chmielowski, Stanisław Wyspiański.

Od powstania klasztoru cystersów w Mogile po dziś dzień jego gospodarzami są cystersi. W kościele opackim (od 1970 mającym status bazyliki mniejszej) znajduje się łaskami słynący krzyż Pana Jezusa.

Opatami mogilskimi byli m.in.: Piotr z Lubiąża, Jan Stechir, Piotr Hirszberg, Erazm Ciołek, Wawrzyniec Goślicki, Marcin Białobrzeski, Paweł Piasecki, Paweł Wołucki, Jan Kazimierz Denhoff, Stanisław Szembek, Krzysztof Antoni Szembek, Michał Szembek, Jan Aleksander Lipski, Michał Kunicki, Michał Wodzicki, Jan Kanty Wodzicki, Jan Chrzciciel Schindler.

Ciekawostki

• W mogilskim kościele było pochowanych około 100 przedstawicieli rodziny Odrowążów, ale do naszych czasów dotrwały jedynie szczątki 17 płyt nagrobnych, które znajdują się obecnie na krużgankach.
• W Mogile był też pochowany biskup krakowski Jan Muskata. Jego zniszczony pożarem brązowy nagrobek został w 1743 r. sprzedany przez mnichów na złom.
• Podczas ostatniej konserwacji krużganków odsłonięto i w pełni zrekonstruowano polichromię Stanisława Samostrzelnika oraz 24-godzinna tarczę najstarszego w Polsce zegara mechanicznego pochodzącego z XIII w.
• Obecny gotycki wygląd wnętrza kościoła w Mogile to wynik konserwacji z dwudziestego wieku, podczas której usunięto większość stal z nawy głównej oraz ołtarze w prezbiterium, transepcie i przy filarach.

nr rej. A-20 z 7 marca 1930
oraz A-1277 z 19 lutego 1975/M