Warszawa, Muzeum Wojska Polskiego

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie – muzeum w Warszawie, prezentujące zbiory poświęcone historii wojskowości oraz historii Polski, zlokalizowane przy Al. Jerozolimskich 3.

Muzeum gromadzi, opracowuje naukowo, bada i eksponuje przedmioty o charakterze wojskowo-historycznym.

Historia

Powołane do życia 22 kwietnia 1920 dekretem Naczelnego Wodza, Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Jego dyrektorem został Bronisław Gembarzewski – historyk wojskowości, muzeolog, a także wieloletni dyrektor warszawskiego Muzeum Narodowego (od 1916 do 1936).

Od 1933 Muzeum Wojska Polskiego znajduje się w obecnym budynku. Część zbiorów prezentowanych w muzeum pochodziła z gromadzonych od 1 poł. XIX wieku polskich pamiątek militarnych Wincentego Krasińskiego. W 1939 prezentowanych w nim było ponad 60 tys. eksponatów. Podczas okupacji niemieckiej zostały one wywiezione do Niemiec. W 1944 placówka zmieniła nazwę na Muzeum Wojska Polskiego, które zostało udostępnione zwiedzającym w 1946. Działania rewindykacyjne przyczyniły się do odzyskania ok. 40 tys. eksponatów.

Prezentowana jest w nim stała ekspozycja przedstawiająca historię oręża polskiego, m.in. zbiór broni od czasów średniowiecza do XVIII wieku (np. złocony szyszak dowódcy pochodzący z okresu pierwszych chrześcijańskich władców Polski, zbroje turniejowe, kolekcja zbroi husarskich zdobionych orlimi skrzydłami i lamparcimi skórami z XVII wieku), dzieła sztuki, książki, dokumenty i fotografie. W znajdującym się obok muzeum parku prezentowany jest ciężki sprzęt z okresu I i II wojny światowej, m.in.: działa, armaty, samoloty i pojazdy opancerzone.

Przy ul. Powsińskiej 13 w Forcie Czerniakowskim znajduje się oddział Muzeum, eksponujący polską technikę wojskową. Można tam obejrzeć m.in. czołgi, działa i samoloty. W tym oddziale mieści się również Muzeum Katyńskie.

W 2009 roku zostały zamknięte dla zwiedzających obydwa oddziały na ul. Powsińskiej, a do 2014 nową siedzibę muzeum ma znaleźć na Cytadeli Warszawskiej[3]. Konkurs na projekt architektoniczny wygrała firma WXCA.

Ekspozycja

W zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie znajduje się ponad 250 tys. eksponatów, w tym m.in.:

• relikwiarz gotycki zdobyty w bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. i złożony w katedrze w Gnieźnie przez króla Jagiełłę
• zbroje i hełmy: szyszak z X-XI wieku z blachy złoconej należący do woja Mieszka I lub Bolesława Chrobrego; zbroja rajtarska z przyłbicą hetmana litewskiego Krzysztofa Radziwiłła z końca XVI wieku; kompletna zbroja husarska z I połowy XVII wieku Stanisława Skórkowskiego, sekretarza króla Władysława IV; zbroja turniejowa z hełmem „żabi pysk” z ok. 1530 r. wykonana w Norymberdze; karacena z przełomu XVII dla wyższych dowódców wojsk narodowego autoramentu; hełm paradny z XVI wieku hetmana Jana Tarnowskiego, kolczuga paradna z XVII wieku króla Jana Kazimierza
• szable: króla Stefana Batorego, króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, hetmana Jana Zamoyskiego, ks. Józefa Poniatowskiego, gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, brygadiera Józefa Piłsudskiego, płk. Władysława Sikorskiego, gen. Mariana Langiewicza
• buzdygan zdobiony w typie tureckim z II połowy XVII wieku hetmana Stanisława Jabłonowskiego
• mundury: czapka i kurtka Józefa Piłsudskiego z lat 1920-1935, mundur gen. broni Józefa Hallera z lat 1918-1920, mundur gen. Władysława Sikorskiego używany w latach 1940-1943, płk. Jana Kozietulskiego, gen. dyw. Zygmunta Berlinga z 1944 r., gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, gen. Stanisława Sosabowskiego, gen. Kazimierza Sosnkowskiego, płk. Stanisława Rostworowskiego, płk. Wacława Sieroszewskiego
• siodła: hetmana Stefana Czarnieckiego, siodło koronacyjne króla Stanisława Leszczyńskiego, siodło Napoleona Bonaparte z okresu wyprawy do Egiptu w 1799 r., siodło gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
• samoloty: TS-8 Bies, TS-11 Iskra, PZL-130 Orlik, PZL I-22 Iryda, An-26, MiG-23 (ul. Powsińska), Su-20 (ul. Powsińska), samolot Ił-2
• śmigłowce: m.in. Mi-24 – prawdopodobnie jedyny egzemplarz na wystawie muzealnej w Polsce gdzie wnętrze śmigłowca jest udostępniane dla zwiedzających
• czołgi: polski czołg rozpoznawczy Tankietka TKS, używany w 1939 r.; czołg T-34 z armatą 76 mm z 1942 r.; samochód pancerny Kubuś z powstania warszawskiego; pojazd gąsienicowy Sd.Kfz. 303a „Goliath” zdobyty przez powstańców w sierpniu 1944 przy ul. Sierakowskiej
• artyleria: pięć spiżowych luf działowych z przełomu XVI/XVII wieku (odlane w Nieświeżu dla Mikołaja Radziwiłła i wyłowione koło zamku Zabierz); armata ppanc. wz. 36 kal. 37 mm „Bofors”
• broń palna:
  • Sztucer kozienicki – jednostrzałowy, skałkowy sztucer piechoty produkowany w latach 1790–1794 w Fabryce Broni w Kozienicach. Uznawany przez historyków wojskowości za pierwszy seryjnie produkowany karabin polskiej konstrukcji, przeznaczony dla Wojska Polskiego.
  • pistolet maszynowy Mors wz. 39 skonstruowany przez Piotra Wilniewczyca i Jana Skrzypińskiego (jeden z trzech egzemplarzy na świecie);
  • pistolet maszynowy „Błyskawica” produkowany w konspiracji przez Armię Krajową w latach 1943-1944;
  • ciężki karabin maszynowy wz. 30 z wyrytym napisem świadczącym o tym, że zakupiono go ze zbiórki pieniędzy ludności Ziemi Wieluńskiej ofiarowanych na Fundusz Obrony Narodowej w 1937 r.;
  • pistolet „VIS” z numerem fabrycznym 0003, seria prototypowa, produkowana w latach 1933-1934
  • karabin UR - polski karabin przeciwpancerny używany we wrześniu 1939 przez wojsko polskie do zwalczania pojazdów opancerzonych i czołgów.

Ciekawostki

• W muzeum można obejrzeć jedyny zachowany fragment rozebranego w 1917 pomnika Iwana Paskiewicza – metalową płytę z jego cokołu przedstawiającą szturm wojsk rosyjskich na Warszawę we wrześniu 1831.
• Na framudze drzwi wejściowych zachowano wypalony napis Waffen SS. Jest to pamiątka z okresu okupacji, gdy w gmachu mieściły się magazyny SS.

Oddziały muzeum

• Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, ul. Powsińska 13 (Fort IX Czerniaków)
• Muzeum Katyńskie, ul. Dymińska 13 (Cytadela Warszawska)