Warszawa, Stadion Narodowy

Stadion Narodowy w Warszawie, od lipca 2015 PGE Narodowy – wielofunkcyjny stadion sportowy znajdujący się przy alei Księcia Józefa Poniatowskiego 1, wybudowany w latach 2008–2011 w niecce byłego Stadionu Dziesięciolecia przed Mistrzostwami Europy UEFA Euro 2012 i oficjalnie otwarty 29 stycznia 2012.

Posiada 4. (najwyższą) kategorię w klasyfikacji UEFA. Na dwukondygnacyjnych trybunach znajduje się 58 500 miejsc (wszystkie dla osób siedzących), w tym 4600 miejsc o podwyższonym standardzie, oraz 69 lóż (dla 800 osób).

Obiekt został zaprojektowany przez konsorcjum JSK Architekci Sp. z o.o., Gerkan, Marg und Partner International GmbH, we współpracy z Schlaich Bergermann & Partner GmbH odpowiedzialnych za wykonawstwo inżynieryjne. Za przygotowanie instrumentów zarządzania kompleksem sportowo-biznesowym oraz za zarządzanie obiektem i zabudową terenów przyległych do Ośrodka Sportu oraz zapewnienie przychodów umożliwiających pokrycie kosztów, a także promowanie marki Stadion Narodowy i komercjalizowanie praw marketingowych i reklamowych, odpowiada oficjalny operator stadionu, spółka Skarbu Państwa PL.2012+ (od 1 stycznia 2013), utworzona przez Ministra Sportu i Turystyki.

Konstrukcja

Projektantem Stadionu Narodowego będącym wielofunkcyjnym obiektem sportowym, umożliwiającym organizację widowisk sportowych, koncertów muzycznych, czy wydarzeń kulturalnych jest Markus Pfisterer, Martin Hakiel, Hubert Nienhoff (zespół gmp, autor zwycięskiej koncepcji konkursowej oraz dokumentacji wykonawczej) oraz Zbigniew Pszczulny i Mariusz Rutz (zespół JSK, koordynator lokalny, wykonawca dokumentacji wykonawczej). Ponadto będzie on pełnił funkcje biurowe, handlowe, hotelowe, gastronomiczne (posiada 50 barów szybkiej obsługi, dotychczas jest otwartych 25). W efekcie, codziennie na jego terenie przebywa ok. 2-3 tysięcy osób.

Podczas imprez sportowych obiekt jest w stanie pomieścić na trybunach 58 500 kibiców, zaś w czasie imprez muzycznych – do 72 900 osób (w tym 106 niepełnosprawnych). Łączna kubatura stadionu (bez dachu) wynosi ponad 1 000 000 m³. Łączna powierzchnia całkowita stadionu wynosi 203 920 m². Rozpiętość konstrukcji rozsuwanego dachu wynosi 240 × 270 m. Łączna długość dolnej promenady to 924 m. Iglica została zawieszona na wysokości 100 m ponad murawą (112 m nad poziomem Wisły). Stadion posiada największe centrum konferencyjne w Warszawie dla 1600 osób, a jego powierzchnia biurowa i handlowa to 25 000 m². Parking podziemny pod płytą boiska mieści 1765 samochodów. Stadion posiada 965 toalet. Na stadionie znajduje się 900 miejsc dla przedstawicieli mediów, 4 restauracje, fitness club, fun pub na kilkaset osób i 69 luksusowych lóż biznesowych.

Wykonawcą generalnym Stadionu Narodowego było niemiecko-austriacko-polskie konsorcjum pod wodzą Alpine Bau, w skład którego wchodziły: Alpine Bau Deutschland, Alpine Construction Polska, PBG SA oraz Hydrobudowa Polska SA. Umowa liczyła 250 stron (w tym 60 stron załączników). Termin oddania obiektu został określony na 24 miesiące od podpisania umowy. Na budowie pracowało około 1200 osób, a wylano na niej 150 000 ton mieszanki betonowej.

Umiejscowienie w niecce Stadionu Dziesięciolecia

Nowy obiekt posadowiony jest na wałach ziemnych wyburzonego Stadionu Dziesięciolecia, na których znajdują się schody prowadzące na promenadę areny.

Wiedząc, iż Stadion Dziesięciolecia był budowany z gruzów lewobrzeżnej Warszawy, a także znajdował się w starorzeczu Wisły, architekci niemiecko-polskiego konsorcjum JSK Architekci Sp. z o.o. zlecili zbadanie podłoża za pomocą próbnego palowania. Ich obawy o to, że teren może być niewystarczająco wytrzymały, a w wałach ziemnych mogą znajdować się niewypały czy ludzkie szczątki, nie sprawdziły się.

W porównaniu do Stadionu Dziesięciolecia, boisko nowej areny znajduje się około 8 metrów wyżej. Pod nim zaprojektowano dwupoziomowy parking podziemny na ok. 1800 pojazdów. Dojazd do parkingów zapewniają istniejące już wcześniej tunele w wałach ziemnych Stadionu Dziesięciolecia, ale także nowe, przebite w trakcie budowy Stadionu Narodowego. Jest on największym stadionem w Polsce.

Fasada

Fasada obiektu nawiązuje do polskich barw narodowych, przypominając falującą biało-czerwoną flagę i jest w kolorze srebrno-czerwonym, podobnie jak krzesełka. Fasada z lakierowanej siatki, która została sprowadzona z Hiszpanii, kryje wewnętrzną aluminiowo-szklaną elewację. Stadion jest konstrukcją otwartą, co oznacza brak trwałej, zamkniętej fasady, przez co temperatura wewnątrz obiektu jest podobna do otoczenia mimo zamkniętego zadaszenia. Ażurowa fasada pozwala na naturalną wentylację pomieszczeń pod trybunami i dostęp do nich światła dziennego.

Elewacje są rozpięte na potężnej konstrukcji z rur, które zostały wyprodukowane we Włoszech. Ta konstrukcja jest całkowicie niezależna od żelbetowej konstrukcji trybun i nosi dach nad stadionem. Dzięki oderwaniu elewacji od trybun projektanci mogli swobodnie projektować przestrzeń pod trybunami.

Płyta i murawa

W projekcie uwzględniono murawę modułową (specjalna ruchoma płyta, na której rośnie murawa), ponieważ jako nowoczesny obiekt Narodowy miał nie posiadać stałej. Murawa modułowa miała być wysuwana przed meczem, a wsuwana po jego zakończeniu, zmniejszając koszty każdorazowego układania nowej murawy przed meczem. Z nieznanych przyczyn ministerstwo sportu odłożyło zamontowanie tego rozwiązania. Obiekt posiada podgrzewaną płytę boiska.

Mimo usilnych starań prezesa NCS Roberta Wojtasia, aby murawa przed mistrzostwami nie zostawała wymieniana, UEFA oceniła jej stan na niewystarczający. Standardowy koszt murawy to 400 000, jednak koszt wykonania i utrzymania murawy na Narodowym oszacowano na około 1 200 000 zł.

Murawa położona na okoliczność meczu Polska – Anglia została wykonana na zlecenie NCS przez firmę Zielona Architektura. Za położenie murawy na jeden mecz firma dostała 722 000 zł. W warunkach zamówienia napisano, iż wykonana podbudowa musi spełniać warunek kompensacji nierówności płyty zapewniając jednocześnie równomierny odbiór wody z nawierzchni z trawy z rolki. Robert Wojtaś szef państwowej spółki NCS – operatora przyznał w wywiadzie, iż dreny odbierające wodę, nie nadążały z jej usuwaniem. Oryginalny projekt wykonania murawy został zmieniony – podczas EURO 2012 grubość murawy wynosiła 36 cm, natomiast sama warstwa drenażu 23 cm. Podczas meczu Polska Anglia grubość warstw była znacznie cieńsza, nie był to ten sam system, który był rozłożony podczas Mistrzostw Europy Euro 2012 oraz w żaden sposób modyfikacja projektu nie została zaakceptowana przez głównego projektanta stadionu Zbigniewa Pszczulnego oraz władze UEFA. Murawa na Euro była wyposażona warstwę drenażową o grubości kilkudziesięciu centymetrów. Podbudowa murawy ułożona przez firmę Zielona Architektura jest grubości 7 centymetrów.

Trybuny

Stadion Narodowy został zaprojektowany przez niemiecko-polskie Konsorcjum JSK Architekci, gmp (Gerkan, Marg und Partner) i SBP (Schleich Bergermann und Partner). Obiekt posiada dwa pierścienie trybun – dolny i górny, na których znajduje się 58,5 tysiąca miejsc siedzących. Pozostałe miejsca siedzące znajdują się na konstrukcyjnym rozdzieleniu pierścieni. Dostawcą siedzisk jest polska marka Forum Seating należąca do krośnieńskiej Grupy Nowy Styl, a wyprodukowane zostały w Jaśle. Na trybunach znajduje się 900 miejsc prasowych przeznaczonych dla mediów, ponad 4600 tzw. miejsc „premium”, przeznaczonych dla gości specjalnych, 106 miejsc dla osób niepełnosprawnych, a także ponad 800 miejsc w lożach VIP. Trybuny nie posiadają popularnej funkcji czasowego składania przednich rzędów trybun w celu rozgrywania zawodów lekkoatletycznych obecnej na wielu stadionach, np. Stade de France. Na chwilę obecną zgodnie z zaleceniami UEFA pojemność stadionu nie pozwala na rozgrywanie finału Ligi Mistrzów UEFA. Natomiast ta pojemność stadionu pozwala jedynie na rozgrywanie finału Ligi Europejskiej UEFA i Superpucharu Europy UEFA.

Pod trybunami znajdują się nie tylko szatnie i pomieszczenia dla ekip, ale również sale konferencyjne i powierzchnie użytkowe o łącznej powierzchni 130 tys. metrów kwadratowych. Jak powiedział minister sportu Mirosław Drzewiecki stadion powinien stać się w przyszłości Domem Sportu, z muzeum, klubem kibica i siedzibami polskich związków sportowych.

Budowla posiada osiem kondygnacji o zróżnicowanej wysokości. Najwyższy punkt, na poziomie trybun, znajduje się 41 m nad poziomem murawy byłego Stadionu Dziesięciolecia, natomiast najwyższy punkt konstrukcji stalowej dachu – 70 metrów. Dach osłania nie tylko trybuny, ale również boisko.

Zadaszenie

Częściowo przezroczysty zamykany dach, został wykonany z włókna szklanego pokrytego warstwą teflonu, odpornego na zgniecenie oraz działanie czynników atmosferycznych (deszcz, żar słońca oraz utrzymuje do 18 cm mokrego śniegu lub 70 suchego). Dopuszczalne obciążenie konstrukcji dachu wynosi 140 kg/m². Dach posiada system czujników ostrzegających przed nadmiernym obciążeniem konstrukcji. Technologia produkcji należy do niemieckiej firmy Hightex GmbH. Tkaninę wyprodukowano w Bangkoku, w zakładach firmy Asia Membrane Co. Ltd. Proces otwierania lub zamykania dachu trwa około 20 minut i przeprowadza się jedynie w temperaturze powyżej 5 st. Celsjusza. Napędy dla dachu służą naciąganiu materiału w przypadku jego zamykania, lub zwijaniu w przypadku jego otwierania. Łączna masa lin podtrzymujących konstrukcję dachu wynosi 1200 ton. Pod dachem umieszczono 4 ekrany LED o powierzchni 200 m².

Ułatwienia dla osób niepełnosprawnych

Na stadionie znajduje się pięćdziesiąt specjalnych miejsc dla niewidomych i ich opiekunów. Są one umiejscowione w sektorach wśród pełnosprawnych kibiców. Każdy niewidomy wchodzący na stadion dostaje również zestaw słuchawkowy, dzięki któremu będzie mógł słuchać specjalnie stworzonej dla niewidomych, relacji meczu.

Otoczenie

19 maja 2008 zebrano oferty przetargowe na projekt zagospodarowania błoni Stadionu Narodowego. W konkursie wzięły udział 22 firmy. 4 czerwca został wybrany wykonawca – konsorcjum JEMS Architekci-Dawos. Realizacja planu jest przewidziana po mistrzostwach Europy w piłce nożnej w 2012 roku, w związku z tym w lipcu 2011 zaprezentowano tymczasowy projekt zagospodarowania przestrzennego z myślą o Euro 2012. W otoczeniu stadionu powstaną aleje spacerowe, park, wielofunkcyjne tereny otwarte oraz nowa ulica wzdłuż nasypu kolejowego i nowej stacji Warszawa Stadion nawiązującej konstrukcją do stadionu. Po stronie stacji znajdzie się wielofunkcyjny plac miejski oraz parking dla kibiców. Na stadion prowadzą cztery drogi (jedna z nich jest przeznaczona tylko dla specjalnych gości). Przygotowanie projektu inwestycyjnego i programu jego realizacji w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego jest zadaniem spółki PL.2012+.

Właściwy plan zagospodarowania zakłada utworzenie:

• parku oraz kilku ogólnodostępnych deptaków,
• wielofunkcyjnej hali widowiskowo-sportowej dla 20 000 widzów,
• pływalni z basenem olimpijskim (50-metrowym),
• centrum kongresowego dla 8000 osób oraz hotelu i biurowców

Historia

Idea

Idea budowy nowego "Stadionu Narodowego w Warszawie" pojawiła się w połowie lat 90. XX wieku. Lokalizacja pozostawała od samego początku kwestią sporną. Jedna z koncepcji zakładała zlokalizowanie go na należących do Skarbu Państwa (pod zarządem Centralnego Ośrodka Sportu) terenach Stadionu Dziesięciolecia. Kolejne przedstawiały natomiast plany budowy w różnych częściach stolicy. Najsłynniejszą z nich był pomysł zrodzony na przełomie 1999 i 2000, forsowany przez ówczesnego rzecznika PZPN Jarosława Kołakowskiego stanowiący, że nowy obiekt zostanie ulokowany na Białołęce i będzie nosił nazwę Stadion Polska, wzorowaną na nazwie Stade de France. Inne z koncepcji zakładały budowę na Służewcu, na Łuku Siekierkowskim, w Wawrze i w Wesołej. Przez ponad dekadę obiekt pozostawał jedynie w sferze koncepcyjnej, jednak wybór Polski na współgospodarza piłkarskich Mistrzostw Europy 2012 znacząco przyspieszył tempo działania.

26 kwietnia 2007 Prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz podpisała decyzję w sprawie warunków zabudowy dla inwestycji, polegającej na budowie obiektu sportowego planowanego na terenie Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie, a 14 września 2007 minister sportu Elżbieta Jakubiak poinformowała, że zostanie on wybudowany na błoniach Stadionu Dziesięciolecia. 4 października 2007 minister Jakubiak powołała Narodowe Centrum Sportu Sp. z o.o., którego zadaniem będzie budowa stadionu w Warszawie. 29 listopada 2007 nowy minister sportu Mirosław Drzewiecki podczas konferencji prasowej na Torwarze poinformował, że spośród trzech firm zakwalifikowanych do przetargu: APA KA (Kuryłowicz & Associates), HOK Sport oraz JSK, warszawska firma projektowa JSK Architekci Sp. z o.o. wygrała konkurs na zaprojektowanie Stadionu Narodowego w Warszawie. 17 grudnia 2007 zatwierdził on jednak koncepcję budowy obiektu w niecce Stadionu Dziesięciolecia.

Budowa

1 lutego 2008 konsorcjum JSK Architekci Sp. z o.o., Gerkan, Marg und Partner International GmbH we współpracy z Schlaich Bergermann & Partner GmbH przedstawiło projekt koncepcyjny (wizualizację i makietę) nowego stadionu. Pierwsze roboty budowlane rozpoczęły się 15 maja 2008 od próbnego palowania (126 betonowymi palami) niecki, skarpy trybun i korony starego obiektu. 18 czerwca 2008 Narodowe Centrum Sportu Sp. z o.o. złożyło u wojewody mazowieckiego projekt budowlany i dokumenty wymagane do wydania pozwolenia na budowę. Pozytywną decyzję wojewoda Jacek Kozłowski wydał już 22 lipca 2008, czyli po zaledwie 34 dniach. 26 września 2008 r. została podpisana umowę z firmą Pol-Aqua SA na realizację pierwszego etapu inwestycji, czyli palowania oraz rozbiórki części korony. 7 października 2008 r. wystartowała budowa stadionu.

Na placu budowy, w pobliżu siedziby Narodowego Centrum Sportu zainstalowano kamerę, dzięki której od 31 października 2008 na bieżąco można było śledzić postęp budowy. Od rozpoczęcia drugiego etapu budowy, tj. 29 czerwca 2009, proces ten można obserwować także przy użyciu drugiej kamery, zainstalowanej na wieżowcu przy Rondzie Waszyngtona. Obraz z kamer jest dostępny na oficjalnych stronach internetowych stadionu i spółki PL.2012. 26 sierpnia 2010 Narodowe Centrum Sportu umożliwiło wszystkim zainteresowanym podgląd na żywo budowy Stadionu Narodowego w Warszawie, przy użyciu nowej kamery. Pozwala ona na podgląd niecki Stadionu w czasie rzeczywistym, 24 godziny na dobę.

Pierwszy etap robót obejmował zburzenie betonowych konstrukcji trybun Stadionu X-lecia, przeprowadzenie prac ziemnych które doprowadziły nieckę do wymaganego kształtu, wbicie ok. 7 tysięcy prefabrykowanych betonowych pali, wykonanie ok. 6,7 tysiąca kolumn żwirowych i betonowych oraz wykonanie ok. 900 sztuk pali wielkośrednicowych które obecnie stanowią fundamenty stadionu. Ten etap miał w założeniu trwać nie dłużej niż 200 dni.

9 marca 2009 r. zakończono wbijanie pali, a 9 kwietnia 2009 r. otworzono koperty z ofertami firm chcących realizować II etap budowy stadionu. Najlepszą ofertę złożyło niemiecko-austriacko-polskie konsorcjum firm – Alpine Bau Deutschland AG, Alpine Bau GmbH i Alpine Construction Polska Sp. z o.o., Hydrobudowa Polska SA i PBG SA opiewającą na kwotę 1 252 755 008,64 zł netto. Według harmonogramu drugi etap budowy miał trwać pomiędzy majem 2009 a majem 2011.

8 maja 2009 r. pojawiły się na placu budowy pierwsze maszyny wykonawcy, jednak dopiero pod koniec czerwca prace nabrały rozmachu. Rozpoczęto ustawienia żurawi budowlanych. Łącznie ustawiono 19 dźwigów które będą wykorzystywane w trakcie budowy.

Na tym etapie prac rozpoczęto ustawianie szalunków, a następnie betonowanie pierwszych trzech kondygnacji stadionu. Zatrudnienie na placu budowy przekroczyło 1000 osób. Jedną z nowości w trakcie prac budowlanych jest wykorzystanie stropów bąbelkowych, nowoczesnej technologii polegającej na wykorzystaniu przerobionych odpadów z tworzyw sztucznych na kształt pustych baniek i umieszczeniu ich wewnątrz płyty betonowej. Dzięki takiej technologii można zaoszczędzić duże ilości betonu w środkowej warstwie płyty żelbetowej.

Pod koniec września zaczęto budowę pierwszych elementów które były widoczne z zewnątrz stadionu. Przy budowie klatek schodowych zastosowano deskowania ślizgowe, dzięki czemu pierwszą z nich o wysokości 35 m, wykonano w ciągu zaledwie 14 dni, czyli ze średnią prędkością 2 do 3 metry na dobę. W ten sposób planowane jest wykonanie 10 z 19 klatek schodowych.

Na przełomie września i października generalny wykonawca stadionu w porozumieniu z Narodowym Centrum Sportu dokonał zmian w harmonogramie budowy. Miało to przynieść efekt w postaci sprawniejszego zbudowania konstrukcji żelbetowych do poziomu 0 (poziomy w których znajdować się będą podziemne parkingi), które miały zostać ukończone 9 stycznia 2010.

7 października 2009 r. dokonano uroczystego wmurowania kamienia węgielnego. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz administracji państwowej, władz samorządowych województwa mazowieckiego oraz licznie zgromadzeni goście, a także przedstawiciele głównych religii i związków wyznaniowych w Polsce.

Pod koniec stycznia do Warszawy dotarł pierwszy element pierścienia dachu. Element ten był jednym z 72, które weszły w skład konstrukcji stalowej dachu. Każdy z tych elementów waży około 48 ton i jest wysoki na 12,5 metra.

Na początku lipca 2010 r. ukończono prace związane z budową pierścienia ściskanego stanowiącego główny element konstrukcji wspierającej dach stadionu. W następnym etapie prac zamontowano 60 metrowe odciągi, które były transportowane na plac budowy w dwóch częściach i łączone były na miejscu budowy. Odciągi, wraz z już istniejącymi słupami oraz łączącymi je zastrzałami stanowią całość konstrukcji utrzymującej dach oraz cztery telebimy które zostaną zawieszone centralnie nad środkiem boiska.

13 sierpnia 2010 r. poinformowano o zakończeniu montażu wszystkich 2100 prefabrykatów, stanowiących trybuny dla przyszłych 58 tysięcy 500 widzów. 24 sierpnia zakończono wszystkie roboty betoniarskie.

16 grudnia 2010 r. w siedzibie Narodowego Centrum Sportu odbyła się konferencja prasowa poświęcona tzw. operacji big lift na stadionie. Podczas konferencji omówiono zasady big lift, jednej z najbardziej zaawansowanych technologicznie operacji na świecie i pierwszego takiego przedsięwzięcia na skalę europejską.

Proces ten rozpoczął się od starannego zabezpieczenia lin w miejscach gdzie opierają się o trybuny. Po ich ułożeniu, na służących zabezpieczeniu trybun specjalnych podestach, zostały połączone z iglicą. Operacja ta przebiegła sekwencyjnie. Równocześnie do operacji podnoszenia iglicy, przy użyciu 72 siłowników hydraulicznych naciągane były liny. Kiedy iglica była już widoczna w całości, na poziomie boiska (poziom -2) zostały do niej podłączone kolejne liny (dolne). Liny te zostały przymocowane do iglicy i rozpoczął się proces ich naprężania i podnoszenia do góry.

4 stycznia 2011 zakończono prace montażowe konstrukcji dachu stadionu. Z tej okazji w obecności premiera Donalda Tuska i prezydent stolicy Hanny Gronkiewicz-Waltz odbyła się uroczystość zawieszenia symbolicznej wiechy.

Według pierwotnego kosztorysu inwestorskiego stadion miał kosztować 1 569 370 000 PLN, jednakże koszty lawinowo rosły i stadion według informacji rządowych kosztował 1 976 061 375. Kwota ta nie zawiera w przeciwieństwie do podawanych kosztów innych stadionów ceny zakupu działki (właścicielem jest skarb państwa) oraz może okazać się nieostateczna z powodu wysuwanych roszczeń przez niemiecką firmę ALPINE Bau Deutschland.

Początkowo planowano zakończenie prac na 30 czerwca 2011 roku. Stadion miał zostać otwarty dla zwiedzających 22 lipca 2011, natomiast jego oficjalne otwarcie miało się odbyć 27 sierpnia – do przygotowania Jury wybrało zespół w składzie: Georgios Stylianou, Michał Piróg, Maciej Zień i Adam Sztaba. Zagrać miały m.in. zespoły Perfect, Myslovitz, Maanam i Wilki, a uroczystość miała przedstawiać pozytywne akcenty naszej historii. W zamian 27 sierpnia odbyła się inauguracja zewnętrznej iluminacji korony stadionu, imprezę zaś przeniesiono na styczeń 2012 roku. Natomiast już 6 września 2011 roku planowano rozegrać mecz inauguracyjny między reprezentacją Polski i Niemiec. Ukrywane problemy z budową schodów zostały ujawnione w maju 2011 i spowodowały opóźnienie w budowie o 3 miesiące. Zmieniona technologia budowy (zamiast wykonania w technologii monolitycznej schodów NCS zdecydował o montażu elementów na miejscu, wskutek czego zaprawa klejąca łączniki schodów zaczęła wyciekać i groziło to katastrofą budowlaną). W celu naprawy schodów 5 czerwca 2011 zdecydowano się nie rozbierać konstrukcji a podeprzeć ją konstrukcją wzmacniającą. 30 lipca 2011 – data zakończenia budowy stała się nieaktualna i odwołano kilka imprez planowych na 2012 rok.

Problemy na budowie Stadionu Narodowego doprowadziły do dalszego opóźnienia i przesunięcia otwarcia Stadionu, w efekcie na placu budowy zorganizowano dwukrotnie dzień otwarty: 24 lipca i 2 października.

Prace budowlane oficjalnie zakończono 29 listopada 2011 roku. W dniu 30 listopada 2011 prezes NCS Rafał Kapler zgłosił do Inspektora Nadzoru Budowlanego wniosek o pozwolenie na użytkowanie obiektu. Oficjalna uroczystość otwarcia obiektu odbyła się 29 stycznia 2012 roku, z koncertami polskich gwiazd: zespołu Voo Voo i Haydamaky, Zakopower, Coma, T.Love, Lady Pank zakończona wieczornym pokazem fajerwerków. W dniu 10 lutego 2012 roku zakończono montaż wszelkich instalacji grzewczych i nawadniających oraz instalację murawy na obiekcie.

Śmiertelne wypadki podczas budowy

1 grudnia 2009 r. zginęło dwóch pracowników, którzy pracowali przy instalacji oświetlenia i byli przenoszeni przez dźwig w specjalnej klatce, która urwała się. Mężczyźni spadli z wysokości 18 metrów. Jeden z nich zginął na miejscu, drugi kilka godzin później zmarł w szpitalu. 9 maja 2011 podczas budowy zginęła trzecia osoba – mężczyzna w wieku około 30 lat spadł z rusztowania.

Rzeźba „Sztafeta”

Rzeźba została wykonana przez Adama Romana i została odsłonięta 22 lipca 1955 na Stadionie Dziesięciolecia. Rzeźba przedstawia trzech mężczyzn w biegu podczas przekazywania pałeczki.

Wraz z podjęciem decyzji o budowie nowego Stadionu Narodowego, podjęto decyzję o zachowaniu historycznych zabytków Stadionu Dziesięciolecia i wkomponowaniu ich w przyszły stadion. Obok takich elementów jak tablica z orłem z trybuny honorowej czy tablica pamiątkowa poświęcona Ryszardowi Siwcowi, znalazła się także rzeźba. W 2008 pomnik został poddany gruntownej renowacji. Trwała ona miesiąc a jej koszt wyniósł 50 tys. zł. Brakuje jednak pieniędzy na odlanie rzeźby z brązu, a inicjatywa środowisk artystycznych, które wsparły tę koncepcję do tej pory nie przyniosła rezultatu.

Pomnik Kazimierza Górskiego

26 marca 2015 roku odsłonięto pomnik byłego selekcjonera reprezentacji Polski, Kazimierza Górskiego. Trzyipółmetrową statuetkę z brązu wykonał Marek Maślaniec.

Wydarzenia

Piłka nożna Mecze ligowe i towarzyskie

Stadion Narodowy już w fazie projektowania otrzymał charakter typowo piłkarski (bez bieżni lekkoatletycznej). Dlatego też, zaplanowano tu organizację najatrakcyjniejszych z komercyjnego punktu widzenia meczów ligowych warszawskich klubów Legii Warszawa oraz Polonii Warszawa. Prezes Polonii Warszawa Józef Wojciechowski, otrzymał zapewnienie od Narodowego Centrum Sportu, że mecz z ówczesnym liderem ekstraklasy, Śląskiem Wrocław, zostanie rozegrany za rabatową cenę stu tysięcy złotych. Później jednak się okazało, że obiekt nie jest przystosowany do rozgrywek pomiędzy polskimi zespołami ze względu na brak możliwości ustawienia barierek oddzielających kibiców oraz braku systemu łączności. Wojciechowski uznał Narodowe Centrum Sportu za niewiarygodne w biznesie, a argumenty które okazały się być przyczyną odwołania meczu określił „groteską”, jako że takie usprawnienia można w krótkim czasie zaimplementować.

17 kwietnia 2012 Legia Warszawa rozegrała towarzyskie spotkanie z klubem hiszpańskiej ekstraklasy FC Sevillą przegrywając 0:2

29 kwietnia 2012 odbył się towarzyski mecz Gwiazd Obu Narodów Polska – Ukraina, na którym wystąpili znani aktorzy, osoby z mediów i inne znane osoby z Polski i Ukrainy. Dochód był przeznaczony na cele charytatywne.

16 sierpnia 2014 roku na Stadionie Narodowym odbył się Super mecz 2014, w którym zmierzyły się ekipy Realu Madryt i Fiorentiny

Krajowe mecze pucharowe

11 lutego 2012 na Stadionie Narodowym rozegrany miał być mecz finałowy Superpucharu Polski pomiędzy Legią Warszawa a Wisłą Kraków. 8 lutego 2012 prezes Spółki Ekstraklasa SA Andrzej Rusko na podstawie wcześniejszych negatywnych opinii Policji, Sanepidu oraz biura zarządzania kryzysowego Miasta Stołecznego Warszawy, podjął decyzję o odwołaniu meczu z powodu niezapewnienia bezpieczeństwa przez organizatora meczu.

24 kwietnia 2012 miał się odbyć finał Pucharu Polski, tak aby spełnić konieczny warunek rozegrania przynajmniej dwóch meczów przed Euro 2012. Do meczu jednak nie doszło, a decyzja o odwołaniu wydarzenia została uwarunkowana negatywną decyzją MSW.

W odpowiedzi na apel Zbigniewa Bońka, który stwierdził, iż pozycja stadionu jest niepodważalna, władze stadionu będą organizować finał piłkarskiego Pucharu Polski co roku tego samego dnia, poczynając od sezonu 2014, wzorem krajowych pucharów innych rozwiniętych państw tj. – Anglii i Niemiec. Stała data kolejnych edycji PP od sezonu 2014 została ustalona na 2 maja. PZPN podpisał umowę z operatorem Stadionu Narodowego, na mocy której na Stadionie będą rozgrywane wszystkie finały Pucharu Polski do 2016 roku włącznie.

Euro 2012

Stadion był jedną z aren piłkarskich Mistrzostw Europy 2012. W czasie trwania tej imprezy na Stadionie Narodowym rozegrano 3 spotkania fazy grupowej, w tym mecz otwarcia 8 czerwca 2012 pomiędzy Polską a Grecją wraz z oficjalną ceremonią, a także ćwierćfinał i półfinał.

Mecz otwarcia Mistrzostw Europy, odbył się na stadionie przy zamkniętym dachu. Decyzja była uwarunkowana prognozami pogody (w sytuacji gdyby padał deszcz). Kolejne planowano rozgrywać w tej konfiguracji obiektu ze względu na warunki atmosferyczne, jednak doszło do zmiany decyzji przez UEFA. Powodem tej decyzji było to, iż ruchomy dach chroniący przed deszczem, utrudnia cyrkulację powietrza i powoduje (szczególnie latem) iż w niecce stadionu jest duszno.

Mecz otwarcia Mistrzostw Europy, został poprzedzony ceremonią otwarcia przygotowaną przez Marco Balich’a, na której 800 artystów w polsko-ukraińskiej choreografii prezentowało figury taneczne. Następnie węgierski pianista Ádám György zagrał Etiudę a-moll opus 25 nr 11 Fryderyka Chopina. Mecz został rozegrany w obecności prezydentów Polski i Ukrainy oraz prezydenta UEFA.

Inne sporty

15 lipca 2012 odbył się VII SuperFinał rozgrywek Futbolu amerykańskiego, czyli finał Polskiej Ligi Futbolu Amerykańskiego.
1 września 2012 w tej dyscyplinie również odbył się mecz futbolu amerykańskiego Euro-American Challenge pomiędzy drużynami Europy i USA.
9 kwietnia 2013, odbył się Dzień Futbolu Amerykańskiego, na którym widzowie będą mogli zagrać na murawie stadionu.
14 lipca 2013 najlepsze 2 drużyny ligi zmierzyły się w VIII edycji SuperFinału Polskiej Ligi Futbolu Amerykańskiego.

30 sierpnia 2014 na Stadionie Narodowym odbyła się ceremonia i mecz otwarcia siatkarskich Mistrzostw Świata. W czasie inauguracji padł rekord kibiców obecnych na meczu siatkarskich MŚ.

Finisz Maratonu Warszawskiego w sezonie 2012 zakończony na płycie boiska.

Odwołane wydarzenia w 2011–2012

• „Widowisko świateł” – uroczystość przygotowana na otwarcie Stadionu Narodowego, zastąpiona przez koncert otwarcia „Oto Jestem”
• Zawody Red Bull X-Fighters – najsłynniejsze na świecie rozgrywki freestylu motocrossowego (fmx) (zaplanowane na dzień 6 sierpnia), przeniesione na Stadion Miejski w Poznaniu
• Koncert Night of the Proms – miał odbyć się we wrześniu 2011 i byłby to pierwszy koncert z cyklu w Polsce, odwołany z powodu opóźnienia w budowie stadionu.
• Sylwester 2011/2012 – odwołany z powodu 10-miesięcznego opóźnienia w budowie stadionu
• XX Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy – odwołany z powodu 10-miesięcznego opóźnienia w budowie stadionu.
• Inauguracyjny mecz na Stadionie Narodowym – 6 września 2011 pomiędzy reprezentacją Polski i Niemiec.
• Puchar Polski – miał się odbyć 24 kwietnia 2012, jednak stadion nie był w pełni przystosowany do odbioru sieci GSM/UMTS – nadajniki zostały zamontowane dopiero przed EURO 2012

Nazwa stadionu

• W dniu 28 czerwca 2012 Sejm przyjął uchwałę wzywającą do nadania stadionowi imienia Kazimierza Górskiego.
• Zgodnie z umową podpisaną w lipcu 2015 z operatorem stadionu przez Polską Grupę Energetyczną, obiekt do 10 października 2020 będzie nosił nazwę PGE Narodowy.

Koszt budowy i zyski

Koszty

Całkowity koszt budowy Stadionu Narodowego wyniósł 1,915 mld zł (plus roszczenia niemieckiego wykonawcy w wysokości 400 mln, jak również koszt działki, który nie jest uwzględniony), co daje w przeliczeniu na jedno miejsce/krzesełko 32500zł. Stadion został zbudowany dzięki pieniądzom polskich podatników, tj. z budżetu państwa. Z racji tego, że nie jest własnością żadnego klubu piłkarskiego, nie uzyskał dotacji z budżetu lokalnego, jak to miało miejsce np. w Poznaniu. Średni koszt budowy jednego miejsca na stadionie zakładano na ok. 12 000 zł. Miesięczny koszt utrzymania Stadionu Narodowego szacuje się na około 1,5 mln zł.

Aby koszty utrzymania Stadionu Narodowego nie przekroczyły wpływów konieczne jest zapewnienie przez PL.2012+ (operatora obiektu) około od 120 do 150 w większości dużych imprez i wydarzeń rocznie. Tylko w przypadku niemalże pełnych rezerwacji na wszystkie wydarzenia jest możliwy zysk, ponieważ nawet organizacja 25 koncertów gwiazd dużej sławy np. Madonny, przy sprzedaży biletów poniżej 85 proc. nie przyniesie dodatniego wyniku finansowego. Kluby piłkarskie wypożyczające stadion na prestiżowe mecze mogą gwarantować wystarczające wpływy, szczególnie jeśli grają w Lidze Mistrzów i Lidze Europejskiej. Podatek od nieruchomości, na którym stoi obiekt wynosi 15 mln zł rocznie, natomiast ubezpieczenie kolejne 7 mln zł dając kwotę 22 mln. NCS czeka na wieloletni proces o zapłatę za prace dodatkowe (niemiecki wykonawca żąda dodatkowych 400 mln zł). Wbrew obietnicom Rafała Kaplera w 2012, nie potrafił on do czasu odwołania pozyskać sponsora tytularnego.

W październiku 2012 operator, którym był NCS zapewnił jedynie 5 dużych imprez na stadionie — powyżej 20 000 widzów (poza UEFA Euro 2012). Na cały rok 2013 prezes Robert Wojtaś planował 1 całostadionową imprezę, następnie został zwolniony.

W związku z negatywną oceną Wojtasia Minister Sportu powołał nowego prezesa – Marcina Herrę, który zapowiedział, że w okresie 12 miesięcy będzie odbywać się co najmniej 10 imprez całostadionowych (dla 58 tys. widzów), jak również wprowadzenie unikalnego rozwiązania wyboru imprez poprzez głosowanie na oficjalnym profilu stadionu, jacy muzycy będą występować na Stadionie Narodowym.

Zyski Euro 2012

Choć stadion jest własnością spółki Skarbu Państwa, nie przyniósł zysków tej spółce podczas Mistrzostw Europy. Szacunkowy wpływ z biletów (cała impreza Euro 2012) określony został na 400 milionów złotych. Zyski ze sprzedaży miejsc – od zwykłych krzesełek po loże zostały jednak podzielone pomiędzy UEFA i PZPN, czyli niezależne od Państwa organizacje międzynarodowe i krajowe. Dotyczy to także miejsc zazwyczaj rezerwowanych dla przedstawicieli władz – m.in. loża prezydencka Stadionu Narodowego została na czas Euro 2012 wynajęta Romanowi Abramowiczowi przez UEFA za 5 mln zł.

Pozostałe imprezy

Właściciel obiektu – jednostka budżetu państwa Narodowe Centrum Sportu będzie utrzymywała Stadion Narodowy oraz otrzymywała zyski z wynajmowania areny chętnym podmiotom. Jest to odmienna od pozostałych aren Euro 2012 w Polsce strategia utrzymania obiektu, gdyż za utrzymanie stadionów będą odpowiedzialne kluby.

Zwiedzanie

Stadion Narodowy został udostępniony do zwiedzania przez turystów indywidualnych oraz grupy zorganizowane w ramach kilku tras tematycznych. Mogą oni również wejść na punkt widokowy na górnej trybunie stadionu.

Dojazd

Kolej i metro

Stadion jest zlokalizowany nieopodal dworca kolejowego Warszawa Stadion, dokąd można dojechać pociągami SKM: S1 lub S2, a także pociągami Kolei Mazowieckich jadącymi linią średnicową. Dojazd ze Śródmieścia trwa 5 minut, w szczycie pociągi kursują co 4 minuty. W ciągu godziny można dowieźć koleją nawet 26 000 kibiców.

Nieopodal stadionu znajduje się stacja metra Stadion Narodowy.

Autobusy i tramwaje

Wokół stadionu znajduje się kilkanaście przystanków tramwajowych i autobusowych. Najwygodniej do centrum można dojechać korzystając z zespołu przystankowego Rondo Waszyngtona.

Stacja rowerowa

W 2013 została otwarta miejska stacja rowerowa Veturilo z 36 stojakami rowerowymi.