Zamek de la Garoupe

Zamek de la Garoupe to luksusowy pałac (château) na Lazurowym Wybrzeżu, w okolicach Antibes, na samym końcu półwyspu Cap d’Antibes, niedaleko plaży Garoupe. Jest jednym z najsłynniejszych posiadłości w regionie, znanym z zapierającego dech w piersiach widoku na Morze Śródziemne, ogromnego 10-hektarowego parku krajobrazowego i architektonicznej elegancji. Osoby, które wybrały to miejsce na budowę zamku, doskonale wiedziały, co robią. Kompleks obejmuje główną willę (ok. 1300 m²), pięć dodatkowych budynków, basen, kort tenisowy, jacuzzi i fontanny. Jest zamknięty dla publiczności, ale jego fasada i wspaniała kaskadowa klatka schodowa prowadząca na plażę są widoczne z nadmorskiej ścieżki Sentier du Littoral.

Budowa

Rozpoczęcie budowy: 1907 r.

Budowniczy/właściciel: brytyjski poseł do parlamentu Charles McLaren, baron Aberconway, który kupił 1,6 ha ziemi na samym czubku półwyspu Cap d’Antibes.

Architekt: angielski architekt Ernest George we współpracy ze swoim uczniem i partnerem Alfredem Bowmanem Yeatesem. Budynek w stylu angielskim z długą fasadą, oknami w kształcie półksiężyca i długimi, majestatycznymi schodami prowadzącymi prosto do morza.

Rozbudowa – później, na początku XX wieku, posiadłość rozbudował zięć McLarenów, lord Henry Norman, dodając dodatkowe piętro, domy gościnne (niektóre pozostały niedokończone) i inne udogodnienia zgodne z wymogami epoki.

Właściciele, użytkownicy i najemcy

Historię tego wspaniałego zamku tworzą nie tylko genialni architekci, lecz także osoby, które w taki czy inny sposób były z nim związane. Posiadłość zmieniała właścicieli wielokrotnie – zawsze byli to ludzie znani w społeczeństwie, bardzo bogaci i wpływowi, których pamięta się nawet po śmierci. Oto główni:

1. Charles i Laura McLaren (baron i baronowa Aberconway) – pierwsi właściciele w latach 1907 – połowa XX w. Laura osobiście dbała o ogród z 12-metrowymi różami, irysami i begonią; ogród brał udział w konkursach ogrodów Lazurowego Wybrzeża. Zamek służył rodzinie arystokratycznej jako letnia rezydencja.

2. Florence i lord Henry Norman (córka i zięć McLarenów) – odziedziczyli posiadłość i byli właścicielami w latach 20.–50. XX wieku. Rodzina Normanów rozbudowała obiekt, dodając domy gościnne.

3. Od połowy XX w. do lat 90. – posiadłość wynajmowano. Korzystały z niej gwiazdy, m.in. kompozytor Cole Porter z żoną Lindą oraz malarz Pablo Picasso. Gościli tu także pisarz Ernest Hemingway i inni twórcy kultury.

4. 1996–2013 – „era nowych Rosjan”. W 1996 roku posiadłość kupił wpływowy rosyjski oligarcha Boris Bieriezowski. Szczegóły transakcji nie są publicznie znane, ale był to czas, gdy wiele europejskich rodzin arystokratycznych sprzedawało historyczne rezydencje, by pokryć koszty utrzymania – korzystając z faktu, że nowobogaccy byli w stanie płacić ceny, o których wcześniej można było tylko marzyć. Ogromne koszty utrzymania 10-hektarowego parku, elitarnego ogrodu i kilku budynków stały się po II wojnie światowej nie do udźwignięcia dla „starej pieniędzy”. Bieriezowski nabył zamek za 8,4–22 mln euro (poprzez pośredników, m.in. firmę Sifi i Jeana-Louisa Bordesa jako „przykrywkę”). Był już wtedy krytykiem Putina i jednym z pierwszych oligarchów, którzy źle ocenili siłę nowego prezydenta.

5. 2013–2023 – po śmierci Bieriezowskiego (2013) zamek stał się własnością skonfiskowaną przez państwo francuskie w związku z procesami o pranie pieniędzy (roszczenia Rosji, Aeroflot, Roman Abramowicz i inni wierzyciele). W 2023 roku sprzedano go na licytacji za ok. 65 mln euro (przy wycenie 158 mln euro).

6. Od listopada 2023 – właścicielem jest Jan Koum, współzałożyciel WhatsApp, miliarder amerykański pochodzenia ukraińskiego. Kupił poprzez spółkę SCI i używa jako prywatnej rezydencji.

Jan Koum (ukr. Ян Борисович Кум) urodził się w 1976 roku w Kijowie, wyemigrował w wieku 16 lat (1992) z matką, uciekając przed antysemityzmem i chaosem gospodarczym. Od tamtej pory nie ma żadnych znanych powiązań z ukraińską polityką czy biznesem. Żył w USA w ubóstwie, korzystał z talonów żywnościowych, sam nauczył się programować, pracował w Yahoo, a potem założył WhatsApp. Nie ma żadnych znanych związków z korupcją na Ukrainie ani z rodziną Bidenów (w przeciwieństwie do Huntera Bidena, który zasiadał w radzie nadzorczej Burisma Holdings).

Wydarzenia publiczne i kultura

Zamek był miejscem zamkniętych przyjęć „starej elity” w latach 20.–30., później – symbolem luksusu oligarchów, a w latach 2013–2023 – bohaterem głośnych procesów sądowych. Nie wystąpił bezpośrednio w żadnym znanym filmie, ale jest widoczny z nadmorskiej ścieżki i często wymieniany w kontekście wizyt Picassa, Hemingwaya i Cole’a Portera. W 2023 roku sprzedaż Janowi Koumowi media nazwało „bitwą miliarderów o Riwierę”.