Złotów, cmentarz wojenny z II wojny światowej

Cmentarz wojenny w Złotowie położony jest przy ulicy Staszica 13. Od pozostałych stron łączy się z Cmentarzem Ewangelickim. Został założony w 1949 r. w wyniku przeniesienia na jedno miejsce zwłok żołnierzy pochowanych w różnych miejscach regionu. Ekshumację zwłok poległych żołnierzy z miejsc walk, względnie z mogił prowizorycznie tworzonych po działaniach wojennych, przeprowadzono dwoma etapami w 1948 i 1950 roku. Na cmentarzu spoczywają szczątki  żołnierzy polskich, poległych podczas Kampanii Wrześniowej w 1939 oraz żołnierzy polskich z  I Armii Wojska Polskiego i żołnierzy radzieckich biorących udział w walkach o wyzwolenie ziemi złotowskiej i na Wale Pomorskim w 1945 roku. W 20 mogiłach spoczywa łącznie: 1117 żołnierzy Wojska Polskiego oraz 742 żołnierzy Armii Czerwonej.

Przy wejściu głównym znajduje się tablica z napisem:

"Cmentarz wojenny Żołnierzy poległych w walkach o wyzwolenie ziemi złotowskiej 31 stycznia 1945 r."

W centralnej części cmentarza znajduje się pomnik pamięci poległych żołnierzy polskich i radzieckich. W 1967 został przeprowadzony remont pomnika i założono tablicę (z tworzywa sztucznego) upamiętniającą poległych. Pomnik usytuowany jest w centralnej części cmentarza wojennego przy ul. Staszica 13. Na wysokim obelisku umieszoczono napis:

"Pamięci poległych żolnierzy polskich i radzieckich"

Pierwotny napis na pomniku brzmiał:

"WIECZNA CHWAŁA ŻOŁNIERZOM POLSKIM I RADZIECKIM

POLEGŁYM W WALCE O WYZWOLENIE ZIEMI ZŁOTOWSKIEJ 1945"

Po prawej stronie pomnika umieszczone było godło ZSRR (gwiazda, młot i sierp), gdyż po tej stronie znajduje się większość grobów żołnierzy Armii Radzieckiej. Po lewej stronie pomnika umieszczone było jest godło PRL (orzeł), ponieważ po tej stronie znajduje się większość grobów żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego. Pierwotnie na szczycie pomnika znajdowała się lampa oświetleniowa, którą później zastąpiono laurem. Obok pomnika przy narożnikach dolnego stopnia ustawione były cztery znicze. W 1967 roku przebudowano pomnik, dzięki czemu zyskał wygląd wysokiego na 6,4 m obeliska, który stoi do dzisiaj. Plac główny został utwardzony płytami chodnikowymi. Obecnie przed pomnikiem na początku i na końcu pierwszej mogiły znajdują się dwa maszty flagowe. 28 stycznia 2011 roku poświęcono dwa nowe metalowe krzyże - łaciński i prawosławny, każdy o wysokości 5 m.

Pomnik podbudowany jest z materiału trwałego (beton). Przy samym postumencie znajdują się trzy stopnie z kamienia ciosanego. Długość dolnego stopnia wynosi 3,40 m. Podstawa pomnika ma kształt kwadratu o wymiarach 1,45 m  x  1,45 m. Obok pomnika przy narożnikach dolnego stopnia ustawione są  cztery znicze. Przed pomnikiem na początku i na końcu mogiły pierwszej znajdują się dwa maszty flagowe.

Na cmentarzu zostało urządzonych 20 mogił zbiorowych – 9 znajduje się po lewej stronie cmentarza, 8 po prawej stronie oraz 3 za pomnikiem ułożone w kształcie półkola. Blaszane emaliowane tabliczki z nazwiskami pocowanych umocowane są na niskich słupkach.

Źródło: cgw.poznan.uw.gov.pl