Insurekcja kościuszkowska: zwycięstwo wojsk rosyjskich w bitwie pod Chełmem

Bezpośrednia przyczyna starcia

Generał Zajączek, mianowany przez naczelnika powstania Tadeusza Kościuszkę dowódcą linii Bugu, bezskutecznie usiłował w pierwszych dniach czerwca rozbić nad rzeką rosyjski korpus generała Zagriażskiego, po czym wycofał się pod Chełm z zadaniem osłony województwa lubelskiego i Lublina.

Przebieg bitwy

8 czerwca 1794 roku pod miastem doszło do bitwy z połączonymi siłami generałów Derfeldena i Zagriażskiego łącznie około 16,5 tys. żołnierzy plus 24 działa. Gen. Zajączek miał do dyspozycji 6 tys. regularnego wojska i ponad 2 tys. kosynierów oraz 14 dział.

1,5 kilometra przed miastem Zajączek obsadził zalesione wzgórza na trakcie łuckim. Bój rozpoczął się około godz. 10.00 Rosjanie z impetem uderzyli na prawe skrzydło obrony polskiej bronione przez gen. Wedelstedta i Haumana. Walczący tu Pułk Działyńskich zachował się dzielnie. Pospolite ruszenie, pikinierzy i kosynierzy rozbiegli się w panice. Rosjanom dzięki przewadze w artylerii udało się zmusić Polaków do odwrotu w kierunku miasta. Załamanie w szeregach Polskich nastąpiło po godz. 17.00 gdy rosyjski pocisk armatni urwał głowę dowódcy artylerii polskiej Michałowi Chomentowskiemu.

Szef sztabu gen. Zajączka mjr. Karol Kniaziewicz mistrzowsko zorganizował odwrót zapobiegając całkowitej zagładzie korpusu.