Na Broadwayu odbyła się premiera rock opery Jesus Christ Superstar

Musical pojawił się w roku 1970 jako album koncepcyjny (zwany potocznie "brązowym albumem" ze względu na okładkę). Twórcy dzieła zdecydowali się wydać swoje dzieło w formie płytowej, ponieważ śmiały i kontrowersyjny materiał mógłby zostać niedopuszczony do realizacji na teatralnych scenach. Konspektowy album do dzisiaj uchodzi za jeden z czołowych zapisów przedstawienia. Wokalistami śpiewającymi główne partie byli:

• Ian Gillan (wokalista Deep Purple) w roli Jezusa,
• Murray Head jako Judasz,
• Barry Dennen jako Piłat oraz
• Yvonne Elliman w roli Marii Magdaleny.

Historia musicalu

Lata 70.

Zanim 1 października 1971 roku Jesus Christ Superstar zagościł na Broadwayu po raz pierwszy, stanowiąc zarazem pierwszą teatralną wersję spektaklu, musical doczekał się cztery miesiące wcześniej oficjalnej trasy koncertowej. 12 lipca 1971 roku w Pittsburghu w stanie Pennsylvania miał miejsce otwierający serię koncertów występ na Civic Arena. Trasa liczyła przystanki w 54 miastach w całych Stanach Zjednoczonych i doczekała 74 przedstawień. Widownia przyjęła produkcję ciepło, rezultatem czego były dwie późniejsze podobne trasy pod koniec lata 1971 roku. Ideą przedsięwzięcia było promowanie musicalu w Ameryce, gdy nadal jeszcze trwały prace nad broadwayowską inscenizacją. Podkreślała to niejako obsada, w której skład weszli: Jeff Fenholt jako Jezus, Yvonne Elliman jako Maria Magdalena oraz Carl Anderson w roli Judasza. Cała trójka została później zaangażowana do wersji scenicznej z Nowego Jorku, reżyserowanej przez Toma O'Horgana. Trasa koncertowa miała oprócz promocyjnego celu jeszcze inny. Była to bowiem pierwsza profesjonalna produkcja od czasu wydania konspektowego albumu w 1970 roku. Album odniósł duży sukces, w konsekwencji czego w całych Stanach Zjednoczonych nastąpiła plaga nieprofesjonalnych, szkolnych lub nie działających pod żadną licencją inscenizacji musicalu oraz nielegalnych tras koncertowych. Dzięki Robertowi Stigwoodowi, przedsiębiorcy muzycznemu i zarazem producentowi współodpowiedzialnemu za sukces Jesus Christ Superstar na świecie, udało się wyeliminować z całego kraju wszelkie nieprofesjonalne produkcje. Oficjalna lipcowa trasa z Fenholtem, Elliman i Andersonem została zatem pierwszą oficjalną produkcją koncertową.

12 października 1971 roku odbyła się premiera wyreżyserowanego przez Toma O'Horgana Jesus Christ Superstar w Mark Hellinger Theatre na Broadwayu. Producentami przedstawienia zostali Robert Stigwood oraz wytwórnia MCA Inc.. Opiekę muzyczną nad spektaklem sprawował Marc Pressel, kostiumy przygotował Randy Barcelo, natomiast scenografię - Robin Wagner. Podobnie jak podczas poprzednich dwóch tras koncertowych, główne role Jezusa i Marii Magdaleny dostali Jeff Fenholt oraz Yvonne Elliman. Barry Dennen, który użyczył głosu swojej postaci Piłata na konspektowym albumie, przeprowadził się z Wielkiej Brytanii do Nowego Jorku, by wcielić się w tego samego bohatera na broadwayowskich deskach. Paul Ainsley odegrał postać króla Heroda, Bob Bingham - Kajfasza, Phil Jethro zaś - Annasza. Judaszem w obsadzie został Ben Veeren, dublowany przez Kurta Yaghjiana. Carl Anderson zastąpił Bena, gdy ten opuścił obsadę. Grający zwykle rolę reportera i trędowatego Kurt przejął wówczas na stałe rolę Annasza. Podobnych bohaterów grał Ted Neeley, będący również dublerem Fenholta do postaci Jezusa. 23 kwietnia 1972 roku obsada musicalu zaprezentowała się na 26. gali Tony Awards, wykonując przed publicznością trzy utwory ze sztuki - The Temple, repryzę Everything's Alright oraz I Don't Know How to Love Him. Musical otrzymał pięć nominacji w kategoriach najlepszej oprawy muzycznej, najlepszego aktora drugoplanowego dla Bena Vereena, najlepszej scenografii, najlepszych kostiumów i najlepszego oświetlenia. Sztuka dostała mieszane recenzje. Jej premierę poprzedzały liczne protesty grup katolickich, protestanckich i żydowskich. Zarzucano autorom okrojenie postaci Chrystusa z boskości, obarczanie winą Żydów za śmierć Jezusa, a także za akcenty rasistowskie w obsadzeniu czarnoskórego Bena Vereena w roli Judasza. Produkcja została zakończona pod dwóch latach grania, w czerwcu 1973 roku. Odegrano 711 przedstawień.

Jesus Christ Superstar miał swoją premierę w Australii w 1972 roku. Mniej więcej rok produkcja była odkrywana w Capitol Theatre w Sydney. Okazjonalnie też trafiła do Melbourne, grana wtedy w Palais Theatre. Od 4 maja 1972 do stycznia 1974 roku odnotowano ponad siedemset odegranych przedstawień. Przy przedsięwzięciu sprowadzenia tego spektaklu na australijską scenę pracowali ludzie, którzy byli kilka lat wcześniej zaangażowani w sukces musicalu Hair w tym kraju, jak chociażby producent Harry M. Miller, reżyser Jim Sharman, scenograf Brian Thompson, a także odtwórcy głównych ról: Reg Livermore i wówczas szesnastoletnia Marcia Hines, dla której Hair był teatralnym debiutem. Marcia zagrała w australijskiej wersji rolę Marii Magdaleny, dołączając do obsady Jesus Christ Superstar na ostatni rok, między 1973 a 1974. Zastąpiła Michelle Fawdon, która od początku trwania produkcji odtwarzała tę postać. Epizod w Jesus Christ Superstar stał się dla Marcii Hines początkiem dużej kariery muzycznej.

Do obsady dobrano znane w tamtym okresie osobistości sceniczne z Australii. Dwóch urodzonych w Brytanii wokalistów, którzy prowadzili tu swoją karierę - Trevora White'a w roli Jezusa i Jona Englisha jako Judasza. W postać króla Heroda wcielił się przez pierwszy rok aktor Reg Livermore, zastąpiony później przez Joe Dickera. Sprowadzana ze Stanów Zjednoczonych Marcia Hines zmierzyła się z rolą Marii, wchodząc na miejsce Michelle Fawdon. Pozostałymi postaciami w australijskiej obsadzie byli: Robin Ramsay jako Piłat, Stevie Wright jako Szymon, Wayne Matthews jako Piotr, Peter North jako Kajfasz oraz John Paul Young jako Annasz. W 1972 roku nagrano album, będący kompilacją głównych utworów ze sztuki.

W 1976 roku po sukcesie ekranizacji Jewisona powstała krótka produkcja w USA, w której wzięło udział kilku aktorów z filmu: Ted Neeley i Carl Anderson odgrywali role Jezusa i Judasza, Yvonne Elliman pojawiała się na scenie sporadycznie jako Maria Magdalena, a rok później do obsady dołączył Paul Ainsley, który w 1971 roku na Broadwayu wykonał piosenkę Heroda.

Lata 90.

W 1992 roku Australia wznowiła swoją produkcję i po nagraniu własnego albumu, rozpoczęła krajową trasę koncertową. W postać Jezusa wcielił się John Farnham, Judasza zagrał Jon Stevens. Produkcja ta liczyła na nowo zaaranżowane piosenki, wydana płyta odgrywała rolę składanki z najważniejszymi partiami musicalu. Piosenka "Could We Start Again, Please?" (w wykonaniu Kate Ceberano i Deana Lotheringtona) została na oficjalnym krążku pominięta, natomiast zarejestrowany wykon na żywo z okresu trasy włączono do osobnego albumu Kate Ceberano. Nagrano również dwa teledyski do piosenek "Everything's Alright" i "I Don't Know How To Love Him". Wideo z piosenką tytułową, śpiewaną przez Jona Stevensa, pochodzi z jednego z koncertowych spektaklów, na który nałożono dźwięk z albumu. W latach 90. XX wieku australijska obsada gościnnie występowała w przeróżnych programach lokalnej telewizji w celu promowania produkcji.

W roku 1994 Nowa Zelandia kupiła prawa do realizacji musicalu w swoim kraju, na wydanym albumie w roli tytułowej wystąpił Darryl Lovegrove, a rolę Judasza zaśpiewał Jay Laga'aia. Album ten zawiera dodatkowy utwór ("Could We Start Again, Please?"), który nie pojawił się na płycie z obsadą Australii. Produkcja korzystała z charakterystycznej orkiestracji wzorowanej na australijskiej partyturze.

W roku 1996 w londyńskiej produkcji musicalu w reżyserii Gale Edwards wprowadzono drobne zmiany w tekstach piosenek, nowe motywy muzyczne, oraz urozmaicono podział ról w piosenkach. Wydany został wtedy album, na którym role odśpiewali Steve Balsamo (Jezus), Zubin Varla (Judasz), Joanna Ampil (Maria Magdalena), David Burt (Piłat), Peter Gallagher (Kajfasz), Martin Callaghan (Annasz), Glenn Carter (Szymon Zelota) oraz gościnnie Alice Cooper (Herod). W wersji scenicznej Coopera zastąpili Nick Holder i Martin Callaghan. Ostatnie przedstawienie z tą obsadą odbyło się 13 grudnia 1997 roku, a od tego czasu do marca 1998 rolę Jezusa odtwarzał Glenn Carter. Trasa koncertowa po Europie, w której główną rolę zagrał najpierw Lee Rhodes a po czterech tygodniach zastąpił go Carter, zakończyła się w 1999 roku.

Lata 2000-2010

W 2000 roku Gale Edwards przeniosła filmową londyńską produkcję na deski Broadwayu, której pokazy przedpremierowe z pierwotną obsadą rozpoczęły się 23 marca 2000 roku, a premiera odbyła się 16 kwietnia 2000 roku. W roli Jezusa znów wystąpił Glenn Carter, dublowany przez Anthony'ego Manougha, Maxa Von Essena oraz formalnie przed premierą Tony'ego Vincenta. Rolę Judasza zagrał Jason Pebworth, ale 3 tygodnie przed premierą zastąpił go Tony Vincent, którego dublerami wówczas stali się Manoel Felciano, Anthony Manough i Danny Rocket. Marię Magdalenę zagrała Maya Days (dublerki: Shayna Steele, Merle Dandridge), Piłata - Kevin Gray (dublerzy: Hank Campbell, Timothy Warmen), Heroda - Paul Kandel, Piotra - Rodney Hicks, Kajfasza - Frederic B. Owens, Annasza - Ray Walker, a Szymona - Zelotę Michael K. Lee, którego przez pewien czas zastąpił Jason Wooten. Choreografię przedstawienia opracował Anthony Van Laast, a kostiumy Roger Kirk. Wszystkie spektakle odbyły się w Fords Center for the Performing Arts (obecnie znane jako Hilton Theatre) i łącznie odegrano ich 161, a także 28 pokazów przedpremierowych. Produkcja zbierała mieszane opinie i recenzje. Ostatni spektakl odbył się 3 września 2000 roku.

W 2000 roku produkcja Gale Edwards trafiła na sześć miesięcy do Essen. Jezusa grał William Bryne, a w roli Judasza wystąpił filmowy Poncjusz Piłat – Fred Johanson.

W roku 2003 w trasę po Ameryce Północnej wyruszył nowy skład, kontynuujący produkcję z Broadwayu z roku 2000. Przez kilka miesięcy rolę Jezusa grał Sebastian Bach, a rolę Judasza zagrał Carl Anderson. Reżyserem trasy został Kevin Moriarty, choreografem David Wilder, a kostiumy opracował Roger Kirk. Po nieporozumieniach Sebastiana Bacha z reżyserem jego rolę przejął Eric Kunze. Pozostałe role zagrali Natalie Toro (Maria Magdalena), Stephen Breithaupt (Piłat), Lawson Skala (Kajfasz), Jeffrey Polk (Annasz), Todd Fournier (Szymon) i Barry Dennen (Herod), który wystąpił w roli Piłata w filmie Jewisona z 1973 roku. Po śmierci Carla Andersona w 2004 jego miejsce zajął dubler, Lawrence Clayton. Wtedy też do obsady dołączyli Raymond Patterson, który przejął rolę Piłata, oraz Daniel Guzmán (Herod). Trasa zakończyła się w Denver 30 stycznia 2005 roku.

Od 2004 roku zaczęły odbywać się koncerty krajowe musicalu w Wiedniu, w których wystąpili Drew Sarich (Jezus), Serkan Kaya (Judasz), Claudia Strangl (Maria Magdalena), Andre Baeur (Piłat), Rob Fowler (Szymon i Annasz). Rok później nagrano album koncertowy, a spektakle trwały do 2008. W tym czasie obsada nieznacznie się zmieniała – Carolina Vasicek przejęła rolę Marii Magdaleny, a w 2006 Rob Fowler zagrał Jezusa.

13 sierpnia 2006 roku w teatrze Ricardo Montalban w Los Angeles odbył się specjalny koncert, łączący na jednej scenie cztery legendy Jesus Christ Superstar w rolach głównych oraz dwóch gości specjalnych odgrywających epizodyczne postaci. Ten jednorazowy występ powstał za sprawą Gary Goddard Entertainment, oficjalnego producenta pięcioletniej Trasy AD z lat '90, której gwiazdami byli Ted Neeley jako Jezus i Carl Anderson jako Judasz - filmowi odtwórcy tychże postaci z ekranizacji Normana Jewisona z 1973 roku. Podczas sierpniowego koncertu zaangażowano filmowych aktorów - Teda Neeleya ponownie w tej samej roli, Yvonne Elliman jako Marię Magdalenę i Barry'ego Dennena jako Poncjusza Piłata (dwoje pierwszych odtwórców tych postaci na deskach Broadwayu w 1971, w filmie Jewisona oraz na konspektowym albumie). Z powodu przedwczesnej śmierci Carla Andersona, rolę Judasza na to przedstawienie przejął Ben Veeren, grający tę postać również w broadwayowskiej produkcji. Gośćmi specjalnymi koncertu, którzy dotychczas nie mieli styczności z tym musicalem, zostali Clint Holmes w roli Szymona Zeloty i Jack Black jako Król Herod. Resztę obsady dobrano ze względu na udział w Trasie AD z lat 1993-1997 i jako odtwórców ról Kajfasza, Annasza i jednego z kapłanów zaangażowano kolejno: Chrisa Careya, Larry'ego Friedmana oraz Chucka DiMarię. Plany oficjalnego wydania koncertu na nośnikach nie doszły do zrealizowania.

W 2007 musical wystawiono w Madrycie w reżyserii Stephana Rayne i Marca Alvareza. Wystąpili w nim: Miguel Fernández (Jezus), Ignasí Vidal (Judasz), Lorena Calero (Maria Magdalena) i Enrique Sequero (Piłat). Premiera odbyła się 19 października 2007 w Teatro Lope De Vega. Na przełomie jesieni i zimy wydano płytę z większością utworów z musicalu. To na niej zaprezentowany nowy przekład sztuki, który potem widzowie usłyszeli na żywo. W sezonie grudniowym Miguel Fernández opuścił obsadę na rzecz innych aktorskich ofert, w konsekwencji czego producent zaangażował do roli Jezusa Gerónimo Raucha. 28 grudnia 2007 roku Gerónimo w madryckiej produkcji zaliczył swój pierwszy występ. Produkcja zakończyła się w czerwcu 2008 roku. Była zarazem trzecią niezależną produkcją Jesus Christ Superstar w Hiszpanii po inscenizacjach z 1977 roku, z Camilo Sesto jako Jezusem, oraz wersji z 1984 roku, z Pablo Abrairą w tej samej roli.

Amerykańską Pożegnalną Trasę 2006–2007 zorganizowała Troika Entertainment w październiku 2006 roku, wyreżyserował ją Dallett Norris, a główną rolę zagrał Ted Neeley. Produkcja ta miała być serią ostatnich występów Teda w musicalu i pożegnaniem z publicznością. Rolę Judasza zagrał Corey Glover z zespołu Living Colour. Przedpremierowe przedstawienia odbyły się 8-13 października w teatrze University of Buffalo Center w Buffalo w stanie Nowy Jork. Przez cztery sezony w spektaklu występowali: Christine Rea-Briskin (Maria Magdalena), Craig Sculli (Piłat), Aaron Fuksa (Herod), Larry Alan Coke (Kajfasz), Jeremy Pasha (Annasz), Jason D. Bush (Szymon) oraz Chris Gleim (Piotr). Scenografię zaprojektował Bill Stabile, choreografię opracowała Arlene Phillips, a kostiumy Fabio Toblini. W 2007 nastąpiły zmiany w obsadzie: od stycznia do czerwca rolę Magdaleny przejęła Tiffini Dodson, Kajfasza od lutego do marca grał Nathan Baer (później zastąpiony przez dotychczasowego odtwórcę roli Kapłana, Darrela D. Whitneya), a w roli Heroda tymczasowo występował Jeremy Alan Parish.

Po sukcesie trasy producenci postanowili kontynuować przedstawienie i na początku 2008 po przedłużeniu kontraktu z Tedem Neeleyem zmieniono nazwę produkcji na Trasę A.D. 2008-2009, do której dołączyli Michael Wright (Annasz), Nate Aylworth (Piotr) a Matthew G. Myers został przeniesiony z roli Apostoła do roli Szymona Zeloty. Pod koniec 2008 ze składu odszedł Corey Glover, a jego miejsce zajął James Delisco. Z obsady odeszli również Tiffini Dodson (zastąpiona przez Cristinę Sass) i Aaron Fuksa (zastąpiony przez Marka Baratellę). Do roli Piotra i Annasza dobrano nowych aktorów: Adama Campbella oraz Caleba Shawa. W maju 2009 przedłużono produkcję o kolejny rok.

Sezon 2010 również przyniósł zmiany. Odejście z obsady Jamesa Delisco pozwoliło na przejęcie roli przez Johna Twiforda. Po trzech latach grania, odtwórca roli Piłata, Craig Sculli, zakończył swój udział w musicalu, toteż od początku roku w postać wcielał się Benjamin Van Diepen. Magdalenę grała Sarah Hanlon, Heroda – Andrew Hartley, natomiast Annasza – Alex Mackyol. Trasa zakończyła się w Wang Theatre w Bostonie, 9 maja 2010 roku.