W Krakowie odbyła się premiera Wesela Stanisława Wyspiańskiego

Wesele składa się z trzech aktów. Akt I jest aktem realistycznym, napisanym w konwencji komedii realistycznej, akt II jest natomiast aktem symboliczno-wizyjnym, obie te konwencje przeplatają się w akcie trzecim. Utwór ma budowę szopkową. Jest kontynuacją dramatów romantycznych. Przedstawia sytuację duchową narodu, nawiązując m.in. do rzezi galicyjskiej z 1846 r., wskazuje dlaczego Polacy nie potrafią wywalczyć niepodległości.

Pisząc Wesele Wyspiański inspirował się dramatami Mickiewicza, Fredry i Słowackiego oraz malarstwem Malczewskiego i Maksymiliana Gierymskiego.

Postacie dramatu

• Gospodarz – jego pierwowzorem był Włodzimierz Tetmajer, przyjaciel Pana Młodego; był malarzem i grafikiem, a także pisarzem i politykiem (działacz ludowy i niepodległościowy)
• Gospodyni – jej pierwowzorem była Anna Tetmajerowa z domu Mikołajczykówna, starsza siostra Panny Młodej, żona Włodzimierza Tetmajera
• Ojciec – jego pierwowzorem był Jacek Mikołajczyk, ojciec: Anny, Jadwigi, Marysi i Jaśka; był bronowickim gospodarzem.
• Pan Młody – jego pierwowzorem był Lucjan Rydel, poeta
• Panna Młoda – jej pierwowzorem była Jadwiga Mikołajczykówna
• Marysia – jej pierwowzorem była Maria Mikołajczykówna, młodsza siostra Anny i starsza siostra Jadwigi; była zaręczona z malarzem Ludwikiem de Laveaux, który zmarł na gruźlicę
• Poeta – jego pierwowzorem był Kazimierz Przerwa-Tetmajer, przyrodni brat Włodzimierza Tetmajera
• Dziennikarz – jego pierwowzorem był Rudolf Starzewski, redaktor krakowskiego "Czasu"
• Radczyni – jej pierwowzorem była Antonina Domańska, ciotka Lucjana Rydla; autorka powieści dla młodzieży, np. Historia żółtej ciżemki
• Haneczka – jej pierwowzorem była siostra Lucjana Rydla, Anna Rydlówna
• Czepiec – jego pierwowzorem był Błażej Czepiec, wuj Jadwigi Mikołajczykówny, naprawdę był pisarzem gminnym, w dramacie jest typowym reprezentantem chłopstwa
• Isia – jej pierwowzorem była Jadwiga Tetmajer-Naimska, najstarsza córka Anny i Włodzimierza Tetmajerów, później malarka
• Rachela – jej pierwowzorem była Pepa Singer, córka karczmarza z Bronowic
• Żyd – jego pierwowzorem był Hirsz Singer, ojciec Racheli, karczmarz
• Nos – jego pierwowzorem był malarz Tadeusz Noskowski lub kombinacja Noskowskiego z malarzem Stanisławem Czajkowskim
• Maryna i Zosia – ich pierwowzorami były Maryna i Zofia Pareńskie, córki Elizy Pareńskiej, krakowskiej znajomej Wyspiańskiego; Zosia została później żoną Tadeusza Boya-Żeleńskiego
• Klimina – jej pierwowzorem była wdowa po wójcie, matka chrzestna Isi.

O pierwowzorach postaci i rzeczywistym weselu pisał Tadeusz Boy-Żeleński w eseju Plotka o "Weselu".

Tzw. osoby dramatu, są personifikacją lęków i marzeń postaci realnych.

• Chochoł – Rachela widzi w nim symbol poetycznego końca świata natury, mała Isia nie ma wątpliwości, że to "śmieć", więc wygania go na pole. W zakończeniu dramatu niesie weselnikom jałowość i zatracenie. Przewodzi co prawda korowodowi demonicznych widm, ale zarazem budzi w bohaterach świadomość, odsłaniając to, przed czym chcą uciec. Symbol uśpienia narodu.
• Widmo – upiór Ludwika de Laveaux, zmarłego narzeczonego Marysi; znana postać z literatury romantycznej – upiór zmarłego kochanka, najbardziej wampiryczna ze wszystkich osób dramatu. Symbol miłości romantycznej.
• Stańczyk – symbol mądrej, niepozbawionej dystansu do bieżącej polityki troski o dobro państwa, odzwierciedla wyrzuty sumienia dziennikarza. Stańczyk demaskuje słabość Dziennikarza, który kształtuje opinię publiczną, a jednocześnie ma problemy z własną tożsamością. Nie widzi perspektyw, stracił wiarę w cokolwiek, nawet Boga i swoje siły.
• Hetman – Franciszek Ksawery Branicki, współtwórca konfederacji targowickiej; symbol fałszu i zdrady narodowej. Hetman ukazuje się Panu Młodemu, który zastanawia się, co by o jego małżeństwie z chłopką powiedzieli szlacheccy przodkowie.
• Rycerz Czarny – Zawisza Czarny z Garbowa, uosobienie honoru i odwagi polskiego rycerstwa. Ukazuje się Poecie, którego marzenia o potędze nie przystają – tak samo jak dawne polskie mity – do rzeczywistości.
• Upiór – Jakub Szela, jeden z przywódców rzezi galicyjskiej z 1846 roku, czyli krwawych wystąpień chłopskich skierowanych przeciwko szlachcie, duchowieństwu i urzędnikom dworskim. Ukazuje się Dziadowi, ukazuje prawdę o marzeniach o cudzie szlachecko- czy inteligencko-chłopskiego pojednania, domaga się prawdy historycznej o tych wzajemnych stosunkach szlachty i chłopów. Jest wyrzutem sumienia i upomnieniem. Symbol krwawej zemsty chłopów na panach.
• Wernyhora – legendarny lirnik kresowy, wróżbita, który rzekomo przepowiedział odzyskanie przez Polskę niepodległości; przychodzi do Gospodarza z poselstwem o zorganizowanie powstania, ale widzą go także Staszek i Kuba. Gospodarz nie potrafi rozwikłać wszystkich sensów wizyty Wernyhory, nie rozumie jego słów, ale ulega sile pięknego narodowego obrazu, którego nie jest w stanie urzeczywistnić. Wernyhora rozkazuje pędzić do Warszawy i zwołać wszystkie stany w sejmie. Daje mu złoty róg – sygnał do walki, każe zgromadzić lud przed kościołem i czekać do świtu, kiedy to wszystko się rozpocznie. Gospodarz, początkowo pełny zapału, daje Jaśkowi złoty róg, ważny symbol niepodległości i czynu narodowego, który zostaje zgubiony przez próżność – Jasiek wraca się po czapkę z pawim piórem, którą upuścił i gubi róg. Wernyhora jest zwiastunem czynu, niepodległości oraz pojednania chłopsko-inteligenckiego. Symbol porozumienia ponad podziałami.

• Złoty róg – symbol czynu i walki narodowowyzwoleńczej, mający ruszyć społeczeństwo do walki
• Chata bronowicka – symbol całej Polski
• "Czapka z piór" – czapka z pawimi piórami jest symbolem próżności i przedkładania prywaty nad sprawami narodu
• Krzak róży – przykryty słomą symbolizuje uwięziony naród, pełen życia i nadziei.
• Kaduceusz – symbolizuje laseczkę błazna, wręczoną rzekomemu przewodnikowi opinii publicznej. W tradycji symbol pokoju, natomiast w Weselu, ironicznie – sporu.
• Dzwon Zygmunt – symbol potęgi i wielkości historycznej narodu
• Złota podkowa- szczęście odłożone na przyszłość, gubi ją koń Wernyhory. Podkowę odnajduje Gospodyni i chowa do skrzyni „na zaś”, gest ten jest zapowiedzią zwycięstwa powstania za jakiś czas

• Chocholi taniec – symbolizuje zniewolenie, uśpienie i marazm narodu
• Zasłuchanie – bezczynne czekanie na cud
• Zgromadzenie chłopów z kosami – nawiązanie do bitwy pod Racławicami, symbol gotowości chłopów do walki