Seweryn Czetwertyński

Seweryn Franciszek książę Światopełk-Czetwertyński herbu Pogoń Ruska (18 kwietnia 1873 w Warszawie, zm. 19 czerwca 1945 w Edynburgu) – polski polityk narodowy okresu II RP, wicemarszałek Sejmu, ziemianin, działacz gospodarczy i społeczny, właściciel m.in. Hotelu Europejskiego w Warszawie.

Urodził się w Warszawie w arystokratycznej rodzinie. Był synem ks. Włodzimierza Ludwika (1837–1918) h. Pogoń Ruska, uczestnika powstania styczniowego i Marii Wandy z hr. Uruskich h. Sas.

Ukończył gimnazjum realne i agronomię na politechnice w Rydze. W trakcie studiów został przyjęty do korporacji akademickiej Arkonia. Następnie studiował na Uniwersytecie w Bonn.

Wydawca i współwłaściciel „Gazety Warszawskiej” i „Reformy”. W 1904 został wiceprezesem warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Od 1905 był członkiem Ligi Narodowej.

W styczniu 1903 r. utworzył m.in. wraz z Maurycym Spokornym, Maciejem Mikołajem Radziwiłłem i Michałem Woronieckim Towarzystwo Akcyjne Tramwajów Miejskich w Warszawie i które w tym samym roku uzyskało koncesję na budowę i eksploatację sieci tramwajów elektrycznych w tym mieście. Inwestycję realizował niemiecki koncern „Siemens i Halske”. Pierwszą linię otwarto 26 III 1908 roku.

W 1906 wybrano go posłem do Dumy, od 1915 był pełnomocnikiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Rosji, występował za autonomią KP w ramach Rosji, później bronił idei całkowitej niepodległości.

W latach 1907–1917 prezes Centralnego Towarzystwa Rolniczego, a od 1914 także pierwszy prezes Centralnego Komitetu Obywatelskiego (do 1915). Od 1918 w Związku Ziemian. Był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego (1914-1917).

Po załamaniu się frontu rosyjskiego w 1915 bezskutecznie protestował przeciwko stosowanej przez Rosjan w Królestwie Polskim taktyce „spalonej ziemi”. Przebywając w Petersburgu brał udział w pertraktacjach prowadzonych z wojskowymi władzami rosyjskimi na temat formowania armii polskiej w Rosji. Członek Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego. W 1918 został aresztowany przez bolszewików i przebywał w więzieniu w Homlu.

W międzywojennej Polsce był właścicielem fabryki wódek w Suchowoli, prowadził Hotel Europejski w Warszawie, był właścicielem Dynasów. Zasiadał również w Sejmie II RP, kolejno w kadencjach: I (1922–1927), II (1928–1930) i III (1930–1935). Od marca 1928 do października 1931 był wicemarszałkiem Sejmu. Publikował m.in. w „Gazecie Rolniczej”, „Gazecie Warszawskiej” i „Przeglądzie Narodowym”.

W latach 1939–1941 mieszkał we własnym majątku Suchowola (miejscowość w powiecie radzyńskim), gdzie został aresztowany przez Niemców. Kolejno więziony na zamku w Lublinie, Auschwitz-Birkenau i Buchenwaldzie skąd został w kwietniu 1945 wyzwolony przez wojska amerykańskie i znalazł się w Wielkiej Brytanii. Tutaj dwa miesiące później zmarł, z powodu wycieńczenia spowodowanego warunkami obozowymi, w szpitalu polskim im. I. Paderewskiego w Edynburgu. Pochowany został na tamtejszym cmentarzu Mount Vernon.

W małżeństwie, zawartym w 1898 z Zofią z hr. Przeździeckich (1879–1949), mieli siedmioro dzieci: pięć córek i dwóch synów.