Teatro Oficina

Teatro Oficina (pełna nazwa Teat(r)o Oficina Uzyna Uzona) to jeden z najważniejszych awangardowych zespołów teatralnych w Brazylii, położony w dzielnicy Bixiga (Bela Vista) w São Paulo. Jest symbolem brazylijskiej kontrkultury, tropikalizmu i teatru politycznego.

Założenie i pochodzenie

Teatr założono w 1958 roku jako amatorską grupę wśród studentów Wydziału Prawa Uniwersytetu São Paulo (USP), w ramach Centrum Acadêmico XI de Agosto. Założycielami byli studenci, w tym główny lider José Celso Martinez Corrêa (znany jako Zé Celso, 1937–2023), Renato Borghi, Amir Haddad i inni. Początkowo była to amatorska grupa teatralna, która szybko się sproфесjonalizowała na początku lat 60.

Historia i rozwój

W latach 60. teatr zasłynął prowokacyjnymi spektaklami, takimi jak O Rei da Vela (1967, na podstawie Oswalda de Andrade) i Roda Viva (1968, Chico Buarque), krytykującymi dyktaturę wojskową i wywołującymi skandale. Po pożarze pod koniec lat 60. budynek odbudowano, ale prawdziwy renesans nastąpił w latach 80.–90., gdy architektka Lina Bo Bardi wraz z Edsonem Elito stworzyła ikoniczną przestrzeń – długą, wąską scenę „uliczną” z stromymi trybunami po obu stronach, dużymi oknami i przesuwnym dachem. Budynek otwarto w 1994 roku, a w 2015 The Guardian uznał go za najlepszy teatr świata pod względem architektury.

Zé Celso kierował teatrem do śmierci w 2023 roku. Jego styl charakteryzowała antropofagia („pożeranie” kultur według manifestu Oswalda de Andrade), nagość, sceny orgiastyczne, kolektywne tworzenie i aktywizm polityczny.

Słynne spektakle i kontrowersje

Do najsłynniejszych należą O Rei da Vela (manifest tropikalizmu), Roda Viva (atak prawicy), Os Sertões (2002–2007, ogromny cykl na podstawie powieści Euclidesa da Cunha), Bacantes i Macumba Antropófaga. Teatr często prowokował otwartymi scenami seksu, nagością i krytyką władzy, wywołując cenzurę w czasach dyktatury.

Obecny stan (2025)

Po śmierci Zé Celso teatrem kieruje jego wdowiec Marcelo Drummond. Zespół kontynuuje działalność, streamuje spektakle na YouTube i walczy o zachowanie otoczenia. Teatro Oficina pozostaje żywym centrum oporu kulturowego w centrum São Paulo, łącząc teatr, architekturę i aktywizm miejski.