Piemineklis pirmā bruņotā diviziona karavīriem

Ryga, Cmentarz Braterski

pochowane osoby:

1223Zobacz zapisy

aktywny od:

18.11.1924

groby na cmentarzu:

1Zobacz zapisy

Cmentarz Braterski w Rydze (łot. Rīgas Brāļu kapi) – pierwsze na świecie cmentarzysko wojskowe tego typu, zaprojektowane jako spójny zespół architektoniczno-artystyczny i poświęcone poległym żołnierzom.

Ten unikalny kompleks w Rydze (Łotwa) stał się wzorem dla podobnych memoriów na całym świecie, łącząc architekturę krajobrazu, rzeźbę i głęboką symbolikę ku czci poległych w I wojnie światowej oraz w łotewskich Walkach o Niepodległość.

Choć oficjalne poświęcenie cmentarza nastąpiło dopiero w 1936 roku, już 26 września 1914 r. Rada Miejska Rygi otrzymała wytyczne, aby w każdym mieście poległych żołnierzy grzebać w wyznaczonych, jednolitych kwaterach, które później można by obsadzić drzewami, ogrodzić i przekształcić w specjalne „cmentarze braterskie”.

Pierwszych poległych przywiezionych do Rygi – J. Sturisa, A. Havernasa i I. Timmu – pochowano 15 października 1915 roku na niewielkim piaszczystym wzgórzu obok Cmentarza Leśnego. Wojna trwała, w wydmach chowano coraz więcej poległych, dlatego potrzebny był plan cmentarza możliwego do rozszerzania – opracowany przez głównego ogrodnika Rygi Andrejsa Zeidaksa (Antonijs Zeidaks).

Na cmentarzu chowano także poległych w Walkach o Niepodległość.

1 grudnia 1919 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu Opieki nad Cmentarzem Braterskim utworzonego przez Łotewski Czerwony Krzyż.

W 1920 roku rozpoczęto dyskusję nad artystyczno-architektonicznym wystrojem, uznając, że podstawą musi być projekt krajobrazowy Andrejs Zeidaks.

W 1921 roku ogłoszono konkurs zamknięty, powtórzony pod koniec 1922 roku z udziałem Kārlisa Zāle, który przyjechał do Rygi na konkurs na Pomnik Wolności. Zāle wygrał. W 1942 roku sam rzeźbiarz został tu pochowany.

Projekt koncepcyjny wykonali: rzeźbiarz Kārlis Zāle, architekci Aleksandrs Birzenieks, Pēteris Feders oraz ogrodnik Andrejs Zeidaks.

18 listopada 1924 roku uroczyście położono kamień węgielny. Pracami architektonicznymi kierował Pēteris Feders.

Pierwszą grupę rzeźb „Konający jeźdźcy” odsłonięto 20 listopada 1927, drugą – 2 września 1928.

Rzeźbę Matki-Łotwy odsłonięto 13 października 1929.

W 1930 roku rozpoczęto budowę bramy, później powstały cztery figury wojów z tarczami – herby czterech historycznych krain Łotwy. W 1936 roku w ścianie zamykającej wyryto herby miast i 19 powiatów.

Cmentarz uroczyście poświęcono 11 listopada 1936 roku – w Dniu Lacplesisa, w obecności prezydenta i rządu.

Cmentarz Braterski jest największym wojskowym miejscem pochówku na Łotwie.

Na cmentarzu pochowano także łotewskich strzelców. W czasach sowieckich nikt szczególnie nie rozróżniał strzelców walczących w I wojnie światowej od tych, którzy później brali udział w łotewskich Walkach o Niepodległość. Dzięki dużej liczbie pochowanych tu łotewskich strzelców memoriał był ideologicznie chroniony i nie został zniszczony.

*************************

Cmentarz Braterski w Rydze, zwany też Cmentarzem Brackim (łot. Rīgas Brāļu kapi) – łotewski panteon narodowy, na którym spoczywają żołnierze polegli w czasie I wojny światowej oraz uczestnicy łotewskich walk o niepodległość (1918–1920).

Historia

Nekropolia jest główną częścią cmentarnego założenia Rygi, które rozciąga się na północny wschód od miasta i obejmuje również cmentarze: Leśny i Rainisa. Jej kształt został uformowany u progu niepodległości Łotwy przez głównego ogrodnika Rygi Georga Kuphaldta i jego ucznia Andrejsa Zeidaksa.

Kamień węgielny pod budowę nekropolii położono 18 listopada 1924 w szóstą rocznicę uzyskania przez Łotwę niepodległości. Budowa cmentarza została ostatecznie ukończona w listopadzie 1936.

Konkurs na zagospodarowanie artystyczne wygrał ryski rzeźbiarz Kārlis Zāle – autor m.in. Pomnika Wolności w Rydze.

Na cmentarz prowadzi symboliczna brama. Po obu stronach osi głównej znajdują się lipy – w łotewskiej kulturze symbol kobiecości – którymi obsadzono alejki wiodące do gaiku złożonego z ponad setki dębów. Mają one symbolizować pierwiastek męski w kulturze. W środku gaiku pali się wieczny ogień.

Do gaika przylega kompleks 315 grobów żołnierzy poległych w latach 1915–1920 oraz mogiły 87 nieznanych.

Pole grobowe jest otoczone symbolicznymi figurami oraz ścianami wapiennymi, które prowadzą do "łotewskiego muru" (Latvijas siena) ozdobionego reliefami wojennymi z herbami miast łotewskich, z których pochodzili zmarli. Opodal ściany znajdują się cztery figury żołnierzy z różnych regionów kraju: Inflant, Łatgalii, Kurlandii i Semigalii.

Zakończenie cmentarnej kompozycji stanowi 10-metrowa statua autorstwa Zālego stojąca na 9-metrowym cokole "Matka z poległymi synami".

W czasie I Republiki Łotewskiej byli tu chowani oficerowie młodego państwa. W 1942 spoczął tu na zawsze sam Zāle.

Po II wojnie światowej na cmentarzu chowano żołnierzy armii radzieckiej oraz sekretarzy partii komunistycznej, co spotykało się z niechęcią większości Łotyszy.