Władysław Syrokomla

Władysław Syrokomla, właśc. Ludwik Władysław Franciszek Kondratowicz herbu Syrokomla (ur. 29 września 1823 w Smolhowie, zm. 15 września 1862 w Wilnie) – polski poeta i tłumacz epoki romantyzmu. Nazywany często lirnikiem wioskowym, autor ironicznych wierszy stylizowanych na XVIII-wieczną sielankę oraz przyśpiewek ludowych.

Rodzina

Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej. Jego rodzicami byli Aleksander Kajetan prywatny komornik, a później dzierżawca jednej z wsi należących do Radziwiłłów oraz Wiktoria z domu Złotkowska. Dnia 16 kwietnia 1844 w Nieświeżu Władysław Syrokomla zawarł związek małżeński z Pauliną Mitraszewską, która później urodziła mu czworo dzieci.

Życiorys

W latach 1833-1837 kształcił się w prowadzonej przez dominikanów szkole w Nieświeżu, a później w Nowogródku, ale ze względów finansowych zrezygnował z nauki i zaczął pracę jako kancelista w dobrach Radziwiłłów.

W latach 1844-1853 dzierżawił wieś Załucze. Od 1853 dzierżawca Borejkowszyzny pod Wilnem. Zwolennik uwłaszczenia chłopów, współpracownik Kuriera Wileńskiego, uczestniczył w manifestacjach patriotycznych. Uwięziony w 1861 przez władze rosyjskie i przymusowo osadzony w Borejkowszczyźnie. Został pochowany na cmentarzu na Rossie w Wilnie. W pogrzebie poety wzięło udział kilkanaście tysięcy osób.

Był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Tłumaczenia

Dokonał przekładów z języka niemieckiego: Goethego, Heinego, z języka rosyjskiego: Rylejewa, Lermontowa, Niekrasowa, Szewczenki, Berangera, a także licznych przekładów z łaciny staropolskich pisarzy Klemensa Janickiego, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Smoguleckiego, Joachima Bielskiego, Sebastiana Klonowicza,

• Andrzeja Maksymiliana Fredro „Dzieje narodu polskiego pod Henrykiem Walezyuszem królem polskim a potém francuzkim” wydane w roku 1855.
• Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej m.in. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego

Twórczość literacka

Pisał pod pseudonimem literackim Władysław Syrokomla wykorzystując do niego drugie imię oraz rodzinny herb Syrokomla. W 1844 zadebiutował gawędą poetycką Pocztylion. Często przypisuje mu się autorstwo tekstu piosenki Wlazł kotek na płotek, jednak jego tekst opiera się na oryginalnej, ludowej przyśpiewce.

Dzieła

• Gawędy i rymy ulotne (1853)
• Urodzony Jan Dęboróg (1854)
• Poezje ostatniej godziny
• Wyzwolenie włościan
• Margier. Poemat z dziejów Litwy (1855) – na jego podstawie powstało libretto do opery Margier Konstantego Gorskiego
• Wielki Czwartek (1856)
• Janko Cmentarnik (1857)
• Kasper Kaliński (1858)
• Chatka w lesie (1855-1856)
• Hrabia na Wątorach (1856)
• Możnowładcy i sierota (1859)
• Wiejscy politycy (1858)
• Wojnarowski
• Podróż swojaka po swojszczyźnie

• Wędrówki po moich niegdyś okolicach: wspomnienia, studja historyczne i ... (1853)
• Istorli︠a︠ pol’skol literatury (1860)
• Dzieje literatury w Polsce od pierwiastkowych czasów do XVII wieku (1875)

Upamiętnienie

W Warszawie na Bródnie (dzielnica Warszawa-Targówek) znajdują się aż dwie ulice poświęcone poecie: ulica Ludwika Kondratowicza oraz ulica Władysława Syrokomli, jak również w Bydgoszczy w dzielnicy Jary, w Krakowie, Wodzisławiu Śląskim, Rzeszowie, w Ostrowcu Świętokrzyskim, w Lęborku, w Poznaniu na Piątkowie, a także we Wrocławiu na Karłowicach. W Nieświeżu w parku stoi popiersie upamiętniające poetę a w kościele dominikanów epitafium.