Jerzy Braun

Jerzy Bronisław Braun, ps. Bronisław Rogowski (ur. 1 września 1901 w Dąbrowie Tarnowskiej, zm. 17 października 1975 w Rzymie) – pisarz polski, działacz polityczny, poeta, dramaturg, krytyk literacki, publicysta, scenarzysta, filozof, harcerz, przewodniczący Rady Jedności Narodowej od marca 1945, ostatni Delegat Rządu na Kraj od czerwca 1945, stryj Kazimierza i Juliusza Braunów, którzy są synami jego młodszego brata - Juliusza.

Życiorys

Tablica upamiętniająca pisarza, poetę i polityka Jerzego Bruna na domu w którym mieszkał, przy ul. Narutowicza w Tarnowie

Tablica upamiętniająca Jerzego Bruna na domu w którym mieszkał, przy ul. Bonifraterskiej 13 w Warszawie

Syn Karola – prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Dąbrowie Tarnowskiej, matka Henryka Braunowa z domu Miller była komendantką Chorągwi Żeńskiej ZHP w Krakowie w latach 1926–1930. Miał rodzeństwo, braci Kazimierza i Juliusza, oraz siostrę Jadwigę.

W Dąbrowie Tarnowskiej ukończył 4-klasową szkołę, a następnie przez rok był uczniem V Gimnazjum w Krakowie. Ukończył II Gimnazjum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie.

W okresie gimnazjalnym był członkiem III Drużyny Harcerskiej im. Michała Wołodyjowskiego. W 1913 należał do „Związku Wolnych Polaków”. W okresie od 1 listopada 1914 do maja 1915 wraz z rodzicami i rodzeństwem przebywał w Tarnowie. W 1918 wspólnie z J. Ozimkiem i Adamem Ciołkoszem jest redaktorem pisma „Młodzież Sobie”.

Wziął udział jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej. Odmówił wówczas przyjęcia krzyża wojskowego, uważając, że obrona kraju jest jego obowiązkiem. Przerwał również studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które rozpoczął rok wcześniej (w 1919).

W okresie międzywojennym był wydawcą i redaktorem „Gazety Literackiej” w Krakowie.

W czasie II wojny światowej stanął na czele utworzonej przez siebie katolickiej organizacji polityczno-wojskowej Unia. Założył, redagowane przez siebie pismo Kultura Jutra. Wziął udział w powstaniu warszawskim.

Nagrobek Jerzego Brauna na Cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 8 lipca 2006

Jako ostatni Delegat Rządu na Kraj i przewodniczący Rady Jedności Narodowej zredagował Testament Polski Walczącej i Manifest do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych.

W 1948 ukończył studia filozoficzne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Działacz Stronnictwa Pracy, po wojnie w latach 1948–1956 więziony przez władze stalinowskie za działalność niepodległościową. Poddany licznym szykanom i torturom (m.in. wybito mu wszystkie zęby i jedno oko). Skazany na dożywocie (prokurator żądał kary śmierci). W latach 1965–1975 przebywał w Rzymie. Mocno zaangażowany podczas trwania Soboru Watykańskiego, wygłaszał m.in. wiele prelekcji w Radiu Watykańskim.

W ostatnich 10 latach życia wiele podróżował, odwiedził m.in. Wielką Brytanię, Belgię, Francję, Hiszpanię, Portugalię, Stany Zjednoczone, Kanadę i Szwajcarię. Często podczas tych podróży wygłaszał odczyty na temat kultury polskiej i jej wpływu na filozofię Europy.

Autor bardzo popularnej harcerskiej pieśni Płonie ognisko i szumią knieje, 11 listopada 2006 pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Staraniem rodziny jego prochy powróciły do Polski. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Życie i twórczość Jerzego Brauna została opisana przez Eugeniusza Żuka w książce Muza Poezji w Celi Jerzego Brauna.

W 2000 został patronem Gimnazjum nr 4 w Tarnowie. Jest także patronem Gimnazjum nr 1 w Dąbrowie Tarnowskiej.

Twórczość

Zbiory wierszy

• Europa – dramat (1930), ISBN 83-919911-4-8
• Najazd Centaurów (1922)
• Oceaniada (1923)
• Dywan rozkwitający (1924)
• Ziemia i niebo (1930)
• Tancerz otchłani (1933)
• Epitafium (1934)
• Ballada o Warszawie (1943)
• Patos przemijania (1959)
• Prometej – Adam (1967)
• Moja Matka (1969)
• Rytmy włoskie (1974)
• Oddech planety (1977)

Powieści

• Kiedy księżyc umiera – powieść fantastyczna (1925)
• Hotel na plaży – powieść fantastyczna (1926)
• Cień Parakleta – powieść (1930)

Dramaty

• Europa (1930)
• Rewolucja (1931)

Scenariusze filmowe

• Huragan (1928)
• Pod banderą miłości (1929)
• Mocny człowiek (1929)
• Halka (1930)

Publicystyka

• Kultura jutra czyli Nowe Oświecenie – wybór publicystyki z lat 1932–1948, ISBN 83-88747-20-7
• Zagadka dziejowa Polski – eseje literackie