Kazimierz Władysław Wóycicki

Kazimierz Władysław Wóycicki (ur. 3 marca 1807 w Warszawie, zm. 2 sierpnia 1879) – polski literat i wydawca, historyk Warszawy.

Biografia

Był synem Jana (1764-1840), przybocznego lekarza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (król zmarł na jego rękach) i Zofii z Zienkiewiczów. Pierwsze nauki pobierał u pijarów, w latach 1826-1827 studiował na wydziale chemicznym Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego w Warszawie; uczęszczał także na kursy prawa i literatury w Uniwersytecie Warszawskim, poświęcając czas wolny od nauki na podróże po kraju, zbieranie i zgłębianie literatury ludowej. Nie ukończył formalnych studiów wyższych, już w 1827 rozpoczynając pracę dziennikarską (w "Dzienniku Warszawskim").

Wziął udział w konkursie ogłoszonym przez Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk na "rozprawę o zwyczajach, obyczajach, podaniach i pieśniach i przysłowiach ludowych" (1828); zgromadził bogaty materiał, ale ostatecznie konkurs anulowano - praca Wójcickiego była jedyną zgłoszoną. W 1830, wykorzystując swoje badania, ogłosił 3-tomowe Przysłowia narodowe.

Uczestniczył jako żołnierz w powstaniu listopadowym; wydał w tym czasie Pamiętnik Kilińskiego a także śpiewniki patriotyczne. Po upadku powstania schronił się w Prusach Wschodnich, potem osiadł w Galicji. W 1834 powrócił do Królestwa Polskiego, był krótko więziony, następnie pracował jako dzierżawca dóbr ziemskich. Po poniesieniu dużych strat w efekcie wylewu Wisły osiadł na stałe w Warszawie w 1845. Utrzymanie zapewniał sobie dochodami z posad rządowych - głównego archiwisty i bibliotekarza Senatu, następnie dyrektora Drukarni Komisji Rządowej Sprawiedliwości i redaktora "Dziennika Praw". Zajęcia te pozostawiały mu sporo czasu, który pożytkował na pracę wydawniczą i literacką.

Twórczość literacka

Był członkiem redakcji (potem redaktorem naczelnym) "Biblioteki Warszawskiej", inicjatorem wydawania czasopisma "Kłosy", redaktorem i autorem wielu haseł w Encyklopedii powszechnej Orgelbranda. Wydawał znane pisma zbiorowe - Album warszawskie i Album literackie. Najbardziej znanymi dziełami Wójcickiego były:

• Kurpie, powieść historyczna
• Klechdy starożytne, podania i powieści ludu polskiego i Rusi
• Pamiętnik dziecka Warszawy
• Warszawa i jej społeczność w początku naszego stulecia
• Cmentarz Powązkowski pod Warszawą

Był - wraz z żoną Anną z Magnuszewskich - aktywnym uczestnikiem życia towarzyskiego Warszawy. Spotkał się z życzliwością warszawskiego środowiska literackiego, kiedy w 1861 po konflikcie z margrabią Wielopolskim utracił posady rządowe i źródła dochodu. Literaci ofiarowali Wójcickiemu Księgę zbiorową, wydaną bezpłatnie przez drukarzy i sprzedawaną przez księgarzy bez marży w kilku tysiącach egzemplarzy. Wydarzenie to było rzadkim przykładem solidarności środowiska literackiego w Królestwie Kongresowym. Wkrótce pisarz odzyskał równowagę finansową dzięki stanowisku prezesa Komitetu Właścicieli Listów Zastawnych przy Towarzystwie Kredytowym Ziemskim.

W jego salonie spotykali się przedstawiciele środowisk kulturalnych, literackich i naukowych. Spotkania te Paulina Wilkońska, autorka pamiętników obejmujących lata 40. XIX wieku, wspomina następująco:

  Wszyscy literaci, ktokolwiek by co napisał, znakomici, znani i nieznani - wszyscy najpierwej w progi pana Kazimierza przychodzą.

15 maja 1876 obchodził jubileusz 50-lecia działalności literackiej.

Zmarł w 1879. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Prace

Oprócz licznych prac rozproszonych po rozmaitych czasopismach i wydawnictwach zbiorowych warszawskich, krakowskich, lwowskich, wileńskich i poznańskich, wydał oddzielnie:

• Gawędy i obrazy
• Zarysy domowe
• Przysłowia Narodowe (3 t., Warszawa, 1830)
• Pamiętniki Jana Kilińskiego (Warszawa, 1830)
• Pieśni ojczyste (1830)
• Guślarz Gwardii Honorowej (1830)
• Kurpie, powieść historyczna (2 t. Lwów, 1834)
• Pieśni ludu Białochrobatów, Mazurów i Rusi z nad Bugu (2 t., Warszawa, 1836)
• Klechdy starożytne, podania i powieści ludu polskiego i Rusi (2 t., Warszawa, 1837, 2 wyd. z ilustracjami, 1876);
• Starożytne przypowieści z XV, XVI i XVII wieku (1836)
• Stare gawędy i obrazy (4 t. 1840)
• Teatr starożytny w Polsce (2 t., 1840)
• Zarysy domowe (4 t., 1842)
• Bibljoteka starożytnych pisarzów polskich (6 t., 1843-1844)
• Obrazy starodawne (2 tomy, 1843)
• Historja literatury polskiej w zarysach (4 t., 1845, 2 wyd., 1860)
• Domowe powiastki i wizerunki (2 t., 1846)
• Pamiętniki do panowania Zygmunta III, Władysława IV i Jana Kazimierza (2 t., 1846)
• Statuta polskie króla Kazimierza, w Wiślicy ułożone (1847)
• Jan Stefan Wydżga i jego pamiętnik (1852)
• Życiorysy znakomitych ludzi (2 t., 1850)
• Latopisiec, albo kronika Joachima Jerlicza (3 t., Petersburg, 1853)
• Domowe powieści (2 t., Mohylew, 1853)
• Cmentarz Powązkowski pod Warszawą (3 t., Warszawa, 1855-1857, reprint 1970)
• Archiwum domowe (1856)
• Mazowieckie powiastki (1858)
• Silva Rerum, Staropolskie powieści (2 t., Wilno, 1862)
• Amerykanin (Poznań, 1839)
• Szkice historyczne (Kraków, 1869)
• Niewiasta polska w początkach bieżącego stulecia (Warszawa, 1875)
• prace zbiorowe Album Warszawskie (1845) i Album literackie (2 t., 1848-1849)
• szereg obrazów pamiętnikowej formy z życia towarzystwa warszawskiego przed 1820 r., jak:
  • Ostatni klasyk (Warszawa, 1872)
  • Kawa literacka w Warszawie (1873)
  • Fryderyk hrabia Skarbek (1873)
  • Pamiętniki dziecka Warszawy i inne wspomnienia warszawskie
  • Warszawa i jej społeczność w początkach naszego stulecia (1875)
  • Z rodzinnej zagrody (1877)
  • Pokój dziadunia (1878)
  • Społeczność Warszawy w początkach naszego stulecia, 1800 do 1830 (1878)
  • Literatura polska w zarysach dla młodzieży (1879) i in.