Stefan Melak

Stefan Melak, pseud. Jan Ostrogski, Lida A., Wilno Z. (ur. 13 sierpnia 1946 w Warszawie, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – działacz opozycyjny okresu PRL, przewodniczący Komitetu Katyńskiego, dziennikarz.

Syn Józefa Melaka i Donaty Mazińskiej, miał braci: Andrzeja, Arkadiusza i Sławomira. W latach 1965-1974 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, w 1968 uczestniczył w wydarzeniach marcowych. W 1974, razem z braćmi, założyli Krąg Pamięci Narodowej. W 1979 r. z inspiracji Stefana Melaka i ks. Wacława Karłowicza powstał Konspiracyjny Komitet Katyński.

Od 1979 roku był członkiem niepodległościowej partii politycznej Konfederacja Polski Niepodległej, w latach 1980 - 81 był członkiem redakcji pism tej partii: Niepodległość oraz Gazeta Polska.

Kierował głośną konspiracyjną akcją ustawienia 31 lipca 1981 w tzw. Dolince Katyńskiej na Cmentarzu na Powązkach w Warszawie pierwszego w Polsce "Pomnika Katyńskiego", który był wykonany z granitu przez Arkadiusza Melaka i ważył kilka ton. Pomnik ten po kilku godzinach został usunięty po interwencji ambasady radzieckiej. W obronie zrabowanego pomnika występował nawet I Zjazd NSZZ "Solidarność" w Gdańsku Oliwie. Odzyskany został dopiero w lipcu 1989 r. Ponowne postawienie i odsłonięcie monumentu nastąpiło 8 września 1995 roku.

Melak był internowany przez władze komunistyczne za działalność antykomunistyczną oraz udział w zjazdach Solidarności. Po zwolnieniu aktywnie uczestniczył w działalności podziemnej Solidarności, min. zajmując się wydawaniem w tzw. drugim obiegu książek o tematyce katyńskiej. Był wydawcą i redaktorem konspiracyjnego Wydawnictwa Polskiego, w którym w latach 1983-1989 wydał kilkanaście pozycji książkowych oraz liczne plakaty, ulotki, broszury itp. Organizował też druk i kolportaż wielu tytułów prasy podziemnej Solidarności. Nadal uczestniczył w działalności KPN, m.in. był uczestnikiem II Kongresu KPN 22 grudnia 1984 roku.

Z jego inspiracji w 1991 r. w Miednoje i Charkowie postawiono krzyże upamiętniające Polaków zamordowanych przez NKWD w 1940 r.

W 2007 był członkiem Komitetu Honorowego Poparcia partii Prawo i Sprawiedliwość. Był członkiem zarządu Stowarzyszenia Wolnego Słowa i działaczem Stowarzyszenia Olszynka Grochowska.

Publikował na łamach "Gazety Polskiej" i "Naszego Dziennika".

Zginął w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku 10 kwietnia 2010.

24 kwietnia 2010 został pochowany w Kwaterze Smoleńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

28 listopada 2010 odsłonięto głaz pamięci ks. Wacława Karłowicza oraz Stefana Melaka w Alei Chwały Pomnika Bitwy pod Olszynką Grochowską przy ul. Traczy w dzielnicy Rembertów w Warszawie, a 13 kwietnia 2011 tablicę pamiątkową poświęconą Stefanowi Melakowi w Bazylice Świętego Krzyża w Warszawie.