Paweł Stalmach

Paweł Stalmach (ur. 13 sierpnia 1824 w Bażanowicach koło Cieszyna , zm. 13 listopada 1891 w Cieszynie) − polski dziennikarz, publicysta, działacz społeczny i narodowy działający na Śląsku Cieszyńskim.

Syn Jana i Zuzanny z domu Cichy. Ukończył ewangelicką szkołę powszechną i gimnazjum ewangelickie w Cieszynie. W 1843 roku podjął naukę w Bratysławie gdzie poznał Lodowita Stura wybitnego słowackiego działacza odrodzenia narodowego. W 1842 roku w Cieszynie Stalmach założył Złączenie Polskie.

Duży wpływ na jego późniejszą twórczość i działalność miały wydarzenia z czasów jego studiów w Wiedniu, wtedy to poznał Polaków z Galicji, m.in. księcia Jerzego Lubomirskiego. Jeszcze przed powrotem do Cieszyna uczestniczył w Zjeździe Słowiańskim w Pradze. Związany z "Tygodnikiem Cieszyńskim" oraz "Gwiazdką Cieszyńską". Poza redagowaniem tych pism pisywał poematy oraz prace słowianoznawcze. Wydawał broszury polemiczne, w których poruszał tematy związane z problemami narodowościowymi Górnego Śląska. Przyczynił się do powstania na Śląsku Cieszyńskim organizacji i instytucji narodowych: Złączenie Polskie (1842, które szybko upadło i zostało zastąpione przez Towarzystwo uczących się języka polskiego w gimnazjum ewangelickim w Cieszynie), Czytelni polskiej (1848), Towarzystwa Naukowej Pomocy dla Księstwa Cieszyńskiego (1872) oraz Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego (1885).

Na kongresie słowiańskim w Pradze nalegał na połączenie Ślaska Cieszyńskiego z Galicją, a Śląska (który pozostawał wówczas pod władzą Prus) - z Wielkopolską. Za swoją działalność społeczną oraz antyrządowe artykuły był kilkukrotnie więziony oraz karany grzywnami.

Paweł Stalmach był ewangelikiem, jednak tuż przed śmiercią przeszedł na katolicyzm. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie.