Antoni Szymański

Antoni Szymański (ur. 1 lutego 1904 w Inowrocławiu, zm. 16 marca 1993 we Wrocławiu) – nauczyciel wychowania fizycznego w polskich szkołach podstawowych, średnich i uczelniach wyższych.

Syn Jana i Jadwigi z Orzechowskich, ukończył niemiecką szkołę w 1917, język polski poznając w domu m.in. na literaturze Sienkiewicza. Ukończywszy Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Gnieźnie maturę zdał w tym mieście w roku 1923 r. W latach 1923-1938 był nauczycielem w szkołach powszechnych: najpierw w Gniewkowie w powiecie gnieźnieńskim, a po przeprowadzeniu się w 1928 na Górny Śląsk – w Knurowie, a później w Katowicach. W Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie w 1931 ukończył kwalifikacyjny kurs narciarski, a następnie, w 1933, w austriackiej szkole narciarskiej prof. Jannera; rok wcześniej, jeszcze w roku 1932, zdobył krajową Państwową Odznakę Sportową.

Działalność Antoniego Szymańskiego nie ograniczała się do sportów zimowych: sekcja piłki ręcznej klubu Pogoń Katowice powstała m.in. dzięki jego zaangażowaniu. 29 października 1938 r. zdobył dyplom Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie i 1 lutego 1939 rozpoczął pracę jako instruktor kuratoryjny wychowania fizycznego i sportu w Wydziale Oświecenia Publicznego województwa śląskiego, uzyskując w tym samym czasie dyplom nauczyciela szkół średnich.

Po wybuchu wojny pracował przez pewien czas jako kierowca, a później zatrudnił się w starostwie w Chełmie Lubelskim, gdzie wcześniej udało mu się przenieść ze Śląska swoją rodzinę. Pod koniec wojny, na przełomie zimy i wiosny 1945 trafił do Wielkopolski, i tam 8 marca uzyskał posadę kierownika szkoły powszechnej we wsi Owieczki. W lutym następnego roku znalazł się we Wrocławiu: najpierw pracował jako referent w Urzędzie Wojewódzkim (Wydział Wojskowy), kierownik Wojewódzkiego Ośrodka Kultury Fizycznej, naczelnik Wydziału Kultury Fizycznej oraz – do 30 kwietnia 1950 – naczelnik Wojewódzkiego Urzędu Kultury Fizycznej. Równocześnie z tymi obowiązkami związanymi z tworzeniem struktur administracyjnych od 1946 prowadził zajęcia dydaktyczne w zakresie piłki ręcznej, a od 1947 w zakresie narciarstwa w powstającym we Wrocławiu Studium Wychowania Fizycznego. W warszawskiej AWF studiował w latach 1948-1950, jednak dyplom uzyskał we Wrocławiu w przekształconej w 1950 ze Studium WF wrocławskiej Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego; był także współzałożycielem reaktywowanej sekcji polskiej YMCA, należał też do organizatorów Dolnośląskiego Okręgowego Związku Piłki Ręcznej, którego został pierwszym prezesem.

Od roku 1950 przez 16 lat pełnił obowiązki kierownika Zakładu Teorii i Metodyki Zespołowych Gier Sportowych, w 1951 zorganizował i był pierwszym kierownikiem Studium Wychowania Fizycznego przy Wyższej Szkole Ekonomicznej we Wrocławiu; był dwukrotnie (w latach 1956-58 i 1960-1962) prodziekanem WSWF.

Dodatkowy fakultet – na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego – ukończył w 1961 r. uzyskując tytuł magistra pedagogiki; w 1965 r. otrzymał na poznańskim Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza stopień naukowy doktora nauk humanistycznych. Podczas przekształceń organizacyjnych uczelni w 1966 objął kierownictwo Katedry (później, po kolejnych przekształceniach – Zakładu) Gier Sportowych w WSWF; po wydarzeniach marcowych odrzucono jego kandydaturę na stanowisko docenta pomimo zaawansowanej już wówczas rozprawy habilitacyjnej. Ostatecznie Szymański odszedł z uczelni w roku 1972.

Antoni Szymański jeszcze jako nauczyciel WF odnotowywał sukcesy trenowanej przez siebie młodzieży, m.in. w 1928 r. jego chłopcy uzyskali mistrzostwo Śląskiej Chorągwi Harcerskiej w piłce ręcznej. Później – w latach 1934/35 trenował zespół Pogoni Katowice zdobywając z nią dwukrotnie mistrzostwo Polski drużyn 11-osobowych. Biegał też na nartach, uprawiał zjazdy narciarskie, m.in. startował w reprezentacji Katowic w biegu zjazdowym, zajmując 55 miejsce na 120 startujących. Należał do rzadkiej kategorii szkoleniowców, którzy sami uprawiali tak szeroki wachlarz dyscyplin sportowych i mieli trenerskie doświadczenie z zespołami koszykówki, siatkówki, a głównie piłki ręcznej. We wszystkich tych dyscyplinach odnotował osiągnięcia: wprowadzał zespoły koszykarzy i piłkarzy ręcznych do II ligi, stworzył zespół piłkarzy ręcznych Śląska Wrocław i piłkarek ręcznych AZS AWF Wrocław. W latach 1951-1953 trenował reprezentację Polski w piłce ręcznej 11-osobowej kobiet i mężczyzn.

Antoni Szymański należał do najstarszych uczestników narciarskich Biegów Gwarków odbywanych w okolicach podwałbrzyskiego schroniska "Andrzejówka": brał w nich udział od drugiego biegu (w 1979) aż do ukończenia 80 roku życia w 1984. W sierpniu 1991, w wieku 87 lat wziął udział w II Biegu Solidarności, rozgrywanym na dystansie 5 km po ulicach Wrocławia. Zmarł w 1993 r.; pochowany został na Cmentarzu Świętej Rodziny we Wrocławiu (pole 2).