Tadeusz Józef Żuliński

Tadeusz Józef Żuliński (ur. 28 maja 1889 r. we Lwowie, zm. 5 listopada 1915 r.) – polski lekarz, członek PPS, legionista, żołnierz, pierwszy komendant Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

Przed wielką wojną

Był synem nauczyciela Józefa Żulińskiego, powstańca z 1863 roku i Łucji z domu Gross, wnukiem żołnierza Powstania listopadowego 1831. Od najmłodszych lat życia wychowywany był w duchu miłości od stu lat wyczekiwanej Ojczyzny.

Od 1900 uczęszczał do V Gimnazjum we Lwowie. Należał do tajnego kółka samokształceniowego, redagował gazetkę szkolną, a w 1906 uczestniczył w strajku szkolnym. Egzamin dojrzałości złożył rok później. W tym samym roku podjął studia na wydziale chemii Politechniki Lwowskiej. W kolejnym roku zmienił plany i przeniósł się na wydział lekarski Uniwersytetu Lwowskiego. Dyplom uzyskał w grudniu 1913.

Od samego początku istnienia Związku Strzeleckiego należał do najaktywniejszych jego członków. Ukończył kurs oficerski Związku Walki Czynnej i został przez Józefa Piłsudskiego wyróżniony znakiem oficerskim "Parasol" jako jedna z 64 osób. Wkrótce po tym z rozkazu Piłsudskiego wyjechał najpierw do Warszawy, a potem do Zagłębia Dąbrowskiego z zadaniem agitowania do idei socjalistycznych głoszonych przez PPS i zakładania komórek Związku Strzeleckiego na tamtym terenie. Na początku 1914 zostaje mianowany komendantem Związku Strzeleckiego w Zagłębiu Dąbrowskim. Pod koniec czerwca 1914 podjął pracę zarobkową jako lekarz w Mikołowie.

I wojna światowa – Legiony, POW

Po ogłoszeniu mobilizacji stawił się w Krakowie, gdzie objął funkcję adiutanta Piłsudskiego. Wziął udział w kampanii kieleckiej i walkach nad Wisłą. Po utworzeniu Legionów otrzymał stopień podporucznika piechoty (9 października 1914). Cztery dni później zostaje mianowany przez Piłsudskiego pierwszym komendantem utworzonej w sierpniu celu walki z zaborcą rosyjskim Polskiej Organizacji Wojskowej. 22 października przybył do Warszawy. Tutaj tworzył podwaliny organizacji, głównie na bazie dawnych współpracowników z PPS oraz Drużyn Strzeleckich. Rozwijał działalność organizacji w Warszawie i okolicy, Radomiu, guberni lubelskiej i siedleckiej, a także w Wilnie i Grodnie.

Współpracował z Janem Bielawskim i Tomaszem Arciszewskim, tworząc na początku listopada 1914 Oddział Lotny Wojsk Polskich. Jako komendant POW dokonał zaprzysiężenia oddziału i mianował na jego pierwszego dowódcę Jana Bielawskiego. Uczestniczył w kilku akcjach zbrojnych przeprowadzonych przez Oddział, m.in. pod Grodziskiem, w Warszawie, pod Tłuszczem. Uczestniczył także w maju 1915 w brawurowej akcji w fortach Brześcia zaplanowanej i kierowanej przez Józefa Korczaka.

Po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie, zorganizował tzw. batalion warszawski jako uzupełnienie I Brygady i 22 sierpnia wyruszył z nim na front. 2 września został mianowany dowódcą 2 kompanii VI batalionu. Razem ze swoją kompanią uczestniczył w ciężkich walkach na Wołyniu. 29 października 1915 w czasie walk pod Kamieniuchą został ciężko ranny w brzuch. Przewieziony do szpitala w Sewerynówce, zmarł 5 listopada 1915. Został pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Pośmiertnie został odznaczony:

• Virtuti Militari,
• Krzyż Niepodległości z Mieczami,
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie.

We wrześniu 1935 roku fragment ulicy Żurawiej w Warszawie pomiędzy ulicą Marszałkowską a Poznańską otrzymał nazwę ulicy T. Żulińskiego.