Kazimierz Dobrowolski

Kazimierz Władysław Dobrowolski, ps. Kazik, Filipek, Hipek, Kowal, Kowalski (ur. 23 lutego 1884 w Pilawie k. Jazgarzewa lub w 11 lutego w Chojnowie lub Jazgarzewie, zm. 3 stycznia 1957 w Warszawie) – działacz socjalistyczny, członek PPS jeden z pierwszych uczestników Organizacji Bojowej PPS. Był w grupie bojowej Stefana Okrzei, uczestnik wielu zamachów. Skazany na karę śmierci. W okresie II RP jeden z liderów PPS, przewodniczący Okręgu Warszawa-Podmiejska, poseł na Sejm RP od 1919 do 1935.

Syn Piotra i Heleny z domu Pachowskiej. Po ukończeniu czteroklasowej szkoły rzemieślniczej w Warszawie w 1904, pracował jako praktykant kotlarski w zakładach "Lilpop, Rau i Loewenstein" w Warszawie. W 1903 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej w dzielnicy Powiśle.

W Organizacji Bojowej PPS

Jesienią 1904 został jednym z pierwszych bojowców Kół Bojowych Samoobrony Robotniczej (późniejszej Organizacji Bojowej PPS), zwerbowanych przez Bolesława Bergera "Kuroki". Uczestniczył antywojennych akcjach na Lesznie i Wolskiej oraz słynnej manifestacji 14 listopada 1904 na Placu Grzybowskim.

W lutym 1905 został wybrany przez Stefana Okrzeję do jego "dziesiątki" bojowej. Wraz z Okrzeją uczestniczył uczestniczył w nieudanym zamachu na stójkowego Szarapa oraz dwóch stójkowych na Nowym Świecie. 26 marca 1905 uczestniczył w zamachu bombowym na cyrkuł policyjny na Pradze przy ul. Wileńskiej 9 (obecnie 11), w trakcie którego ujęto Okrzeję. Aresztowany 30 kwietnia 1905 przez carską Ochranę za udział w zamachu na prowokatora J. Kozłowskiego. Był przez dziewięć miesięcy osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Skazany na zesłanie do Wiatki, zwolniony dzięki "manifestowi październikowemu" w 1905. Powrócił do Warszawy i podjął działalność w Organizacji Techniczno-Bojowej PPS, dowodząc "dziesiątką" bojową na Powiślu. Dokonał szeregu zamachów, m.in ma patrol policyjny przy ul. Zgoda.

Emigracja i udział w Legionach

Za udział w zamachach bojowych został skazany zaocznie na karę śmierci i w 1906 wyemigrował początkowo do Galicji, a następnie do Stanów Zjednoczonych. Pracował tam jako robotnik, działał w Związku Socjalistów Polskich, a następnie Polskiej Sekcji Socjalistycznej Partii USA.

W 1915 powrócił do kraju i wstąpił do I Brygady Legionów Polskich, w artylerii. Po "kryzysie przysięgowym" w 1917 internowany w Szczypiornie, zbiegł i został instruktorem POW w powiecie grójeckim. Po kilku miesiącach nawiązał kontakt z organizacją PPS w Warszawie i podjął działalność na terenie Powiśla. Odbudowywał warszawską organizację PPS i przez pewien czas nią kierował.

W Polsce Niepodległej

Od 1919 aż do wojny wchodził w skład Rady Naczelnej PPS, zaś w 1921 w skład Centralnego Komitetu Wykonawczego. W wyborach parlamentarnych w 1919 został wybrany do Sejmu z listy PPS, w okręgu wyborczym nr 15 (Grodzisk). W Sejmie Ustawodawczym zasiadał w komisji petycyjnej oraz w komisji robót publicznych.

W trakcie wojny polsko-bolszewickiej, z ramienia Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS Warszawa-Podmiejska, wchodził w skład w Robotniczego Komitetu Obrony Warszawy. Jako ochotnik służył w 1920 w Ochotniczym Pułku Obrony Warszawy.

Od 1921 do 1928 kierował Okręgowym Komitetem Robotniczym PPS Warszawa-Podmiejska. Od 1921 był zastępcą członka, zaś od 1922 członkiem Rady Nadzorczej Związku Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych.

W wyborach parlamentarnych w 1922 został wybrany do Sejmu z listy PPS w okręgu wyborczym nr 12 (Błonie), równocześnie wybrany w okręgu wyborczym nr 2 (Warszawa-powiat). W Sejmie I kadencji zasiadał w komisji robót publicznych oraz komisji rolnej. W wyborach parlamentarnych w 1928 ponownie wybrany do Sejmu z listy PPS w okręgu wyborczym nr 12 (Błonie). W Sejmie II kadencji, zasiadał w komisji robót publicznych oraz w komisji wojskowej. W 1928 został ławnikiem w Żyrardowie.

W wyborach parlamentarnych w 1930 został wybrany z listy Centrolewu, w okręgu wyborczym 12 (Błonie). Pozbawiony mandatu na mocy orzeczenia Sądu Najwyższego o unieważnieniu wyborów w okręgu 12, został ponownie wybrany i złożył ślubowanie 28 lutego 1931. W Sejmie III kadencji zasiadał w komisji budżetowej.

Wojna i okres powojenny

W okresie okupacji nie uczestniczył w konspiracji, mieszkając we wsi Jeziorzany pod Tarczynem. Pozostawał w kontakcie z działaczami Robotniczej Partii Polskich Socjalistów. Jego dom był wsparciem dla osób ewakuowanych z Warszawy po powstaniu warszawskim. Po wyzwoleniu podjął działalność w "lubelskiej" PPS. W maju 1945 został dokooptowany do Rady Naczelnej PPS, zaś w lipcu 1945 na XXVI Kongresie PPS został wybrany do Centralnego Sądu Partyjnego. W grudniu 1948 usunięty z szeregów "lubelskiej" PPS.

Według informacji podanych w Słowniku Biograficznych Działaczy Ruchu Robotniczego grudniu 1956 został przyjęty do PZPR. Informacja ta prawdopodobnie została podana w nekrologu "Trubuny Ludu". Jest jednak trudna do weryfikacji, z uwagi na fakt śmierci Kazimierza Dobrowolskiego w pierwszych dniach stycznia 1957. Jest pochowany w alei zasłużonych, na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Odznaczenia

W 1933 był odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, zaś w 1957 pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Życie prywatne

Brat Stanisław (1887–1909), był również członkiem OB PPS. Skazany na karę śmierci, zamienioną na 20 lat katorgi, zmarł 31 stycznia 1909 na gruźlicę w więzieniu w Moskwie.