Władysław Filipkowski

Władysław Jakub Filipkowski, ps. „Cis”, „Janka”, „Orkan”, „Stach” (ur. 1 maja 1892 w Filipowie, w pow. suwalskim, zm. 17 kwietnia 1950 w Pieńsku koło Zgorzelca) – pułkownik artylerii Wojska Polskiego.

Działalność niepodległościowa

Pochodził z rodziny ziemiańskiej. W 1909 roku ukończył gimnazjum w Suwałkach, w latach 1909-1914 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, uzyskując absolutorium a także przez sześć semestrów na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Był w tym czasie członkiem Związku Strzeleckiego.

Od 1 sierpnia 1914 roku w Legionach Polskich, jako dowódca działa, plutonu, oficer wywiadowczy i adiutant dywizjonu haubic w 1 Pułku Artylerii Legionów. Walczył w Karpatach, na Bukowinie i na Wołyniu. Po kryzysie przysięgowym uwięziony przez Niemców (od 22 lipca 1917 do 1 listopada 1918 roku).

Służba w Wojsku Polskim

Od 5 listopada 1918 roku w Wojsku Polskim, najpierw jako był referentem w Inspektoracie Artylerii w Warszawie, a od 29 listopada 1918 roku – adiutantem w Adiutanturze Generalnej Naczelnego Wodza. Od 11 lutego 1919 roku dowodził baterią w 2 Pułku Artylerii Polowej, następnie od 1 listopada 1919 roku do 15 lipca 1921 roku kierował Wydziałem II Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego Lwów. Od 16 lipca 1921 roku był w 1 Pułku Artylerii Polowej Legionów kolejno dowódcą III dywizjonu, od 11 lutego 1922 roku – zastępcą dowódcy pułku, a od 20 stycznia 1927 roku do 15 grudnia 1935 roku dowódcą tegoż pułku. W czasie przewrotu majowego zastępował nieobecnego dowódcę pułku pułkownika Kazimierza Schallego, wspierając Piłsudskiego.

W dniu 16 października 1935 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy 1 Grupy Artylerii w Warszawie, a w dniu 30 marca 1936 roku zastępcy II wiceministra spraw wojskowych – szefa Administracji Armii. Z tego tytułu pełnił od 1 kwietnia 1936 roku do 15 maja 1937 roku funkcję prezesa Rady Administracyjnej Państwowych Zakładów Inżynierii w Warszawie. Od 24 maja 1936 roku był też członkiem Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich, powołany w jej skład na XIII Zjeździe Związku przez jego Komendanta Naczelnego pułkownika Adama Koca. W czerwcu 1938 roku został dowódcą piechoty dywizyjnej 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu, a w lipcu 1939 roku przeszedł na takie samo stanowisko w 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie.

W kampanii wrześniowej 1939 dowodził piechotą dywizyjną 1 Dywizji Piechoty Legionów, a następnie grupą własnego imienia złożoną z grupy "Brześć" ppłk dypl. Alojzego Horaka, 77 pp ppłk. dypl. Augusta Nowosielskiego oraz resztek 145 pp ppłk. Jana Korkozowicza. 25 września grupa znajdowała się w lasach na zachód od Krasnegostawu. 27 września podporządkował swoją grupę płk. dypl. Tadeuszowi Zieleniewskiemu. 29 września w Janowie Lubelskim kierował walką uliczną z pododdziałami niemieckiej 27 Dywizji Piechoty generała porucznika Friedricha Bergmanna, po czym jego grupa wycofała się w rejon Momot. 2 października w rejonie Domostawa-Momoty Górne Grupa pułkownika Zieleniewskiego złożyła broń przed sowiecką 14 Dywizją Kawalerii kombriga Wasilija Kriuczenkina. Pułkownik dostał się do niewoli sowieckiej we Lwowie, z której zbiegł i udał się do Otwocka, a później do Warszawy.

Działalność konspiracyjna

Od 1940 roku do lipca 1943 roku inspektor Komendy Głównej Armii Krajowej na Obszar Lwów, zaś od 1 sierpnia 1943 roku do 31 lipca 1944 roku komendant Obszaru Lwów. Kierował siłami Obszaru w trakcie operacji „Burza”, od 30 czerwca 1944 roku, przygotowując się jednocześnie do przeorganizowania Komendy Obszaru w Dowództwo Okręgu Korpusu nr VI. W kontaktach z dowództwem sowieckim, za zgodą Komendy Głównej AK, używał tytułu generała.

Po zakończeniu operacji „Burza” we Lwowie na czele delegacji AK udał się na rozmowy z generałem Michałem Żymierskim do Żytomierza, gdzie został aresztowany w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku[1]. Więziony w Kijowie, następnie w polowych więzieniach kontrwywiadu 1 Frontu Ukraińskiego i w obozach internowanych w Charkowie, obozie NKWD nr 179 w Diagilewie, Griazowcu i Brześciu do początku listopada 1947 roku. Zwolnionego przewieziono do Białej Podlaskiej. Podjął pracę w Hucie Szkła w Pieńsku koło Zgorzelca jako dyrektor administracyjny. Zmarł w Pieńsku, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Postanowieniem Nr W.111-48-94 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy z dnia 28 września 1994 roku mianowany został za szczególne zasługi w działalności konspiracyjnej i w walce zbrojnej z niemieckim okupantem, pośmiertnie, do stopnia generała brygady

Rodzina

Był żonaty z Janiną Obiedzińską, która w czasie wojny była żołnierzem AK na północnym Mazowszu. Miał dwóch synów: Jana (1922-1944), studenta Politechniki Warszawskiej i żołnierza pułku Baszta, poległego w ostatnich dniach Powstania Warszawskiego oraz Andrzeja (ur. 1925), żołnierza AK na północnym Mazowszu, więźnia politycznego w latach 1948–1956.

Awanse

• chorąży – 14 marca 1915
• podporucznik – 1 maja 1916
• porucznik –
• kapitan –
• major – 1 kwietnia 1920 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
• podpułkownik – 15 sierpnia 1924
• pułkownik – 1 stycznia 1931
• generał brygady – 28 września 1994 pośmiertnie

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1922)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1936)
• Krzyż Niepodległości (1931)
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie (1922)
• Złoty Krzyż Zasługi (1928)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Korony Rumunii (1939)