Tadeusz Steć

Tadeusz Kazimierz Steć (ur. 1 września 1925 w Ściance, powiat Złoczów, województwo tarnopolskie (dziś Ukraina), zm. 12 stycznia 1993 w Jeleniej Górze) – przewodnik sudecki, krajoznawca, gawędziarz, działacz społeczny, autor przewodników górskich, książek oraz artykułów poświęconych przeszłości Sudetów Zachodnich.

Młodość

Dzieciństwo spędził w miejscu urodzenia, a następnie po śmierci ojca, która nastąpiła cztery lata po urodzeniu syna, w majątku w Hanaczowie w powiecie Przemyślany. Do Warszawy przybył ok. 1931 roku, tam pobierał nauki w szkole prywatnej pani Heleny Panke-Falkowej. W latach 1937–1939, ukończył dwie klasy gimnazjalne przy Niższym Seminarium Misyjnym oo. Franciszkanów w Niepokalanowie. W okresie II wojny światowej ukończył brakujące klasy gimnazjalne w ramach tajnych kompletów. W latach 1942–1944, na tajnych kompletach gimnazjum im. Adama Mickiewicza, ukończył dwie klasy licealne i w lipcu 1944 r. zdał maturę.

W czerwcu 1945 wraz z Piotrem Jaroszewiczem i Jerzym Fonkowiczem działając z ramienia Wojska Polskiego miał rzekomo brać udział w przejęciu hitlerowskiego archiwum w Radomierzycach. Archiwum, zostawione zostało przez uciekających Niemców, a składały się nań zwożone pod koniec wojny do miejscowego pałacu liczne skrzynie, zawierające zebrane w całej Europie tajne dokumenty. Według części źródeł Steć miał po raz pierwszy pojawić się na Dolnym Śląsku dopiero w roku 1946 zatem jego udział w misji radomierzyckiej byłby niemożliwy. Niektóre źródła utrzymują, że epizod radomierzycki został dopisany do życiorysu Stecia przez niego samego, a pomysłodawcą miał być jego znajomy, późniejszy pisarz, Henryk Piecuch.

Okres powojenny

W 1946 roku przeprowadził się na Dolny Śląsk, początkowo krótko mieszkał w Trzcińsku, następnie przeniósł się do Jeleniej Góry, gdzie mieszkał z małymi przerwami do końca życia. W tym samym roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Wrocławskim szybko je jednak porzucił i poświęcił się turystyce. Po przybyciu na Dolny Śląsk krótko był nauczycielem w szkole podstawowej w Janowicach Wielkich; w tym samym roku dostał powołanie do wojska, lecz niemal natychmiast został przeniesiony do rezerwy. W tym samym roku rozpoczął pracę w sektorze turystycznym w Jeleniej Górze.

W 1949 r. wstąpił do Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego oraz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Jako delegat z ramienia Oddziału PTT w Jeleniej Górze uczestniczył w zjeździe, podczas którego zapadła decyzja o połączeniu obu organizacji tworząc 17 grudnia 1950 r., Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK). Na tym zjeździe Steć miał mandat numer 146.

W ramach swej działalności turystyczno-krajoznawczej prowadził m.in. kursy przewodników sudeckich; pierwszy w 1950 r, gromadził materiały związane z historią Dolnego Śląska, szczególnie Ziemi Jeleniogórskiej. Doprowadził do uruchomienia po wojnie schroniska PTTK "Szwajcarka" w Górach Sokolich koło Trzcińska, a następnie w latach 1950–1952 prowadził schronisko Pod Śnieżką w Karkonoszach. Był inicjatorem utworzenia wielu szlaków w tym m.in. wyznakowanego przez niego samego w barwach zielonych szlaku turystycznego, noszącego nazwę Szlak Zamków Piastowskich (1951).

W PTTK pełnił liczne funkcje społeczne, m.in. sekretarza miejscowego Oddziału (1953–1954), wybierany był jako delegat m.in. na zjazd Zarządu Okręgu PTTK we Wrocławiu, od 1956 r. szef szkolenia w jeleniogórskim Kole Przewodników Sudeckich. Pracował jako instruktor turystyki kwalifikowanej w jeleniogórskim Oddziale PTTK (1953–1958). W latach 1962–1971 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Krajoznawczej i Ochrony Zabytków Oddziału PTTK w Jeleniej Górze. Steć był także członkiem komisji działających przy Zarządzie Głównym PTTK; Komisji Turystyki Górskiej i Komisji Turystyki Narciarskiej (lata 1956–1968).

Był inicjatorem powstania Sudeckiej Sekcji GOPR, sam wielokrotnie uczestniczył (1949, 1950, 1952) i organizował kursy na ratowników. Po powołaniu Sekcji, 14 grudnia 1952 r., został jej przewodniczącym. W latach 1954–1956 był członkiem Zarządu Głównego GOPR jako delegat Oddziału PTTK Jelenia Góra.

Aktywnie działał w wielu organizacjach społecznych m.in.: Związku Zawodowym Pracowników Instytucji Społecznych (1950–1952), Polskim Towarzystwie Ludoznawczym – Oddział Sudecki (1952–1954), był w 1958 członkiem założycielem Towarzystwa Miłośników Ziemi Jeleniogórskiej, dziś Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry, od 1969 członek Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców „Społem” Oddział w Jeleniej Górze, od 1975 r. członek Straży Ochrony Przyrody, od 1979 r. należał do Jeleniogórskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego.

Pierwsze publikacje krajoznawcze opublikował w 1949 r. we wrocławskim dzienniku Słowo Polskie, w 1952 r., napisał dwa przewodniki: „Wycieczki i wczasy jednodniowe z Jeleniej Góry”, oraz „Zamek Chojnik”, które cieszyły się dużą popularnością. W 1954 opublikowane zostały pierwsze wydania najbardziej znanych dzieł Stecia: przewodnik „Sudety Zachodnie” oraz monografia krajoznawcza „Karkonosze”, do której część geograficzną opracował prof. W. Walczak. Kolejne drugie poszerzone wydanie ukazało się w 1962 r. Publikował artykuły w czasopismach lokalnych „Nowiny Jeleniogórskie”, „Wiadomości Legnickie”, „Odra” także ogólnopolskich „Wierchy”, „Światowid”, „Turysta”.

Tadeusz Steć został uhonorowany licznymi odznaczeniami i tytułami, głównie turystycznymi i regionalnymi.

Śmierć

Został zamordowany we własnym mieszkaniu. Jego niewyjaśniona śmierć i nieujęcie sprawców stało się kanwą do snucia sensacyjnych hipotez dotyczących przyczyn tej zbrodni. Badane były liczne wątki, w tym homoseksualny. W związku ze śmiercią Steca odbył się proces, w wyniku którego podejrzanego uniewinniono. Pochowany został na cmentarzu komunalnym w Jeleniej Górze – Cieplicach.

Jego bogate zbiory przekazane zostały w 1995 do Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze.

Pamiątkowa tablica, poświęcona jego pamięci, została umieszczona na symbolicznym Cmentarzu Ofiar Gór, w karkonoskim Kotle Łomniczki.