Karol Lutostański

Karol Lutostański h. Ślepowron (ur. 13 stycznia 1880 w Radomiu, zm. 1 października 1939 w Warszawie) – polski prawnik, specjalista prawa rodzinnego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Był synem Seweryna (prawnika, sędziego izby apelacyjnej w Warszawie) i Marii z Chmielewskich. Uczęszczał do IV Gimnazjum w Warszawie (do 1899), następnie studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim (1899-1903), uzyskując stopień kandydata prawa (1903, na podstawie pracy O pojęciu giełdy). Uzupełniał studia na uniwersytetach w Lipsku, Berlinie i Paryżu (do 1905). Był adwokatem pomocniczym (do listopada 1905), następnie kandydatem do posad sądowych (1905-1908) i adwokatem przysięgłym (1908-1918) w Warszawskiej Izbie Sądowej. W 1917 podjął wykłady z prawa cywilnego na Uniwersytecie Warszawskim, od 1919 jako profesor nadzwyczajny i kierownik Katedry Prawa Cywilnego; pełnił również funkcję sędziego uniwersyteckiego (1919-1923) oraz trzykrotnie dziekana Wydziału Prawa (1929/1930, 1932/1933, 1934/1935). W 1919 wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej RP, w latach 1933-1939 był jej wiceprzewodniczącym. Kierował Departamentem Ustawodawczym Ministerstwa Sprawiedliwości (1933-1939), a w 1919 Biurem Prac Kongresowych, dostarczającym materiały na konferencję pokojową w Wersalu.

W 1908 został powołany na członka rzeczywistego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w 1929 na członka zwyczajnego. Działał w Towarzystwie Prawniczym (1912-1915 sekretarz generalny, 1920-1939 prezes), Kasie im. Mianowskiego (1913-1923 sekretarz generalny, od 1923 prezes), Polskim Komitecie Międzynarodowej Współpracy Intelektualnej, Towarzystwie Obrony Prawa Autorskiego. W 1920 otrzymał nagrodę Akademii Francuskiej, uniwersytet w Lille nadał mu doktorat honoris causa (1933). Został odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta oraz Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej. Zmarł wskutek komplikacji po ranach, odniesionych w czasie niemieckiego bombardowania Warszawy.

W 1929 opracował projekt reformy przepisów prawa rodzinnego, dopuszczający rozwody oraz zawieranie małżeństw w formie wyłącznie świeckiej albo wyłącznie wyznaniowej; spotkało się to z krytyką Kościoła katolickiego oraz kół konserwatywnych. Przedstawił uzasadnienie zmiany polskiego prawa cywilnego, znoszącej przewagę prawną męża nad zamężną kobietą; był rzecznikiem przedkładania dobra rodziny nad dobrem jednostki w postępowaniu prawnym. Zajmował się również prawem spadkowym i majątkowym w kontekście małżeństwa oraz prawami kobiety względem mężczyzny w związku pozamałżeńskim. Zainicjował wydawnictwo zbiorowe "Prawo cywilne obowiązujące w Królestwie Polskim" (1914), przygotował edycję tomu dokumentów Les Partages de la Pologne et la lutte pour l'independance (1918). Ogłosił kilka przekładów, m.in. Zasady prawa konstytucyjnego Adhemara Esmeina (1904, z Władysławem Konopczyńskim), Niemieckie związki zawodowe Karla Legiena (1906), Prawo strajku i Strajki i kwestya społeczna Aleksandra Mikłaszewskiego (1906), Społeczne zadania nauki prawa (1908) i Prawo do całkowitego wytworu prawa (1909) Antona Mengera.

Życie prywatne

Siostra Lutostańskiego Jadwiga (1887-1961), wyszła za mąż za znanego historyka Władysława Konopczyńskiego (szwagrowie współpracowali ze sobą w pracy naukowej). Druga siostra, Aleksandra została żoną inżyniera elektryka Józefa Rząśnickiego.

Zmarł w 1939 roku, spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 182-II-14).

Publikacje (wybór)

• Uspołecznienie prawa (1906)
• O wpływie formy na ważność małżeństwa w katolickiem prawie kanonicznem (1906)
• Z badań nad pierwiastkiem prywatnym i publicznym w procesie cywilnym (1907)
• Zaręczyny w prawie małżeńskiem z roku 1836 (1907)
• A Brief Outline of Polish History (1915, z Władysławem Konopczyńskim)
• Regime politique et administrative de la Pologne Prussienne (1918)
• La Pologne Autrichienne (1919)
• Zasady projektu prawa małżeńskiego (1931)
• Projekt majątkowego prawa małżeńskiego (1934)
• De l'abus du droit dans la responsabilite (1940)

Odznaczenia i nagrody

• Nagroda Akademii Francuskiej, 1920
• Doktorat honoris causa, 1933 (Uniwersytet w Lille)
• Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta
• Krzyż Oficerski francuskiej Legii Honorowej