Jerzy Kuryłowicz

Jerzy Kuryłowicz (ur. 26 sierpnia 1895 w Stanisławowie, zm. 28 stycznia 1978 w Krakowie) – polski językoznawca. Zajmował się przede wszystkim językoznawstwem diachronicznym, językami indoeuropejskimi.

Był synem Romana (urzędnika) i Flory z Kleczyńskich, starszym bratem Włodzimierza (mikrobiologa). Uczęszczał do szkół we Lwowie z niemieckim językiem nauczania (1901-1913) w tym do gimnazjum klasycznego (jego nauczycielem był m.in. językoznawca Gerson Blatt). Po zakończeniu nauki szkolnej wyjechał na studia do Hochschule für Welthandel w Wiedniu, gdzie uczęszczał na zajęcia z ekonomii, handlu, języków obcych oraz dodatkowo prawa i języków orientalnych (1913 – 1914). Gdy wybuchła I wojna światowa, został wysłany na front w stopniu porucznika armii austriackiej. Po wojnie studiował romanistykę i germanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie oraz równocześnie indologię i semitystykę, jednak m.in. językoznawca Andrzej Gawroński zwrócił uwagę na ogromne zdolności językowe Kuryłowicza i postarano mu się o stypendium w Paryżu, gdzie studiował u Meilleta, Vendryesa, Blocha oraz Cohena i Roquesa. W 1929 został mianowany profesorem na Uniwersytecie Lwowskim. Pełnił tam funkcję kierownika Zakładu Językoznawstwa Indoeuropejskiego i Zakładu Filologii Romańskiej. Po wojnie na krótko (1946-1948) objął Katedrę Językoznawstwa Ogólnego na Uniwersytecie Wrocławskim, ale trudne warunki życia w mieście sprawiły, że przeniósł się do Krakowa, na Uniwersytet Jagielloński, w którym pełnił funkcję kierownika Katedry Językoznawstwa Ogólnego aż do przejścia na emeryturę w 1965 roku. Przez kilkanaście lat pełnił też funkcję opiekuna katedr anglistyki, romanistyki i germanistyki. Był członkiem wielu akademii naukowych (1931 członek-korespondent, 1938 członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności; 1952 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk).

Jego prace stanowią podstawową lekturę z zakresu językoznawstwa indoeuropejskiego. Przyczynił się także do rozwoju metodologii językoznawstwa diachronicznego, m.in. rekonstrukcji wewnętrznej. Wiele pisywał ogólnie o języku, opierając się na poglądach Hjelmsleva, ale swoich poglądów nie zebrał w spójną syntetyczną teorię. Do ważniejszych publikacji należą: L'Apophonie en indo-européen (1956) i The Inflectional Categories of Indo-European (1964).

W 1937 roku, za zasługi na polu pracy naukowej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 22 lipca 1964 roku z okazji 20-lecia Polski Ludowej otrzymał nagrodę państwową I stopnia.