Jan Brandys

Jan Brandys (ur. 13 listopada 1886 w Pawłowicach-Dębinie, zm. 27 lutego 1970 w Londynie) – polski ksiądz rzymskokatolicki, powstaniec śląski i działacz plebiscytowy, dziekan generalny Wojska Polskiego.

Był młodszym bratem ks. senatora Pawła Brandysa. Szkołę ludową ukończył w rodzinnej miejscowości. Do gimnazjum uczęszczał w Pszczynie, gdzie w 1908 r. uzyskał maturę. W tym samym roku rozpoczął studia filozoficzno – teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. 22 czerwca 1912 przyjął święcenia kapłańskie. Był wikarym w parafii w Bukowicach k. Milcza, a następnie był administratorem parafii Raszowa w powiecie kozielskim. W latach 1915 – 1917 był administratorem parafii Łabędy k. Gliwic, a w latach 1917 – 1919 wikarym w Strzelcach Opolskich.

W połowie czerwca 1919 roku wysunięty został na naczelnego kapelana wojsk powstańczych. Wkrótce wyjechał do Ostrowa wielkopolskiego, skąd przydzielono go do w charakterze kapelana 1 Pułku Strzelców Bytomskich. Brał udział w I i III powstaniu śląskim (w III powstaniu zorganizował samodzielny oddział powstańczy składający się głównie z ochotników zza Odry, tzw. Grupa Dziergowicka ks. Brandysa). Po powstaniach został mianowany komisarzem likwidacyjnym dla wielu powiatów z siedzibą w Rybniku. W 1922 władze wojskowe zaproponowały mu objęcie stanowiska dziekana Okręgu Wojskowego Grodno, którego jednak nie przyjął. W grudniu 1923 został najpierw administratorem, a potem proboszczem parafii w Brzezinach Śląskich. W latach 1933 – 1939 był proboszczem parafii św. Barbary w Chorzowie, gdzie rozbudowano m.in. szpital św. Jadwigi. Należał do współorganizatorów Związku Powstańców Śląskich. Jego nazwisko znalazło się na liście ściganych przez władze hitlerowskie tzw. Sonderfahndungsbuch Polen przed wybuchem II wojny światowej.

We wrześniu 1939 wyjechał do Francji, gdzie został urzędnikiem polskiej Kurii Polowej i kapelanem Obozu WP w Coëtquidan. Po kapitulacji Francji dostał się do Syrii, został tam do VIII 1941 szefem duszpasterstwa Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. W latach 1941 – 1942 w stopniu majora pełnił funkcję szefa duszpasterstwa Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie, a potem szefa Armii Polskiej na Wschodzie oraz III Korpusu Polskiego i Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie.

W 1942 roku wydany został Modlitewnik Żołnierski pt. "Panie pozostań z nami : modlitewnik i śpiewnik" / oprac. Polskie Duszpasterstwo Polowe W.P. [Wojska Polskiego] na Środkowym Wschodzie, w którym to, jako Dziekan W.P. napisał przedmowę oraz był jego współtwórcą.

Po zakończeniu II wojny światowej osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie w 1947 został proboszczem polskiej parafii na Devonia Road w Londynie.

11 listopada 1964 Prezydent RP na Uchodźstwie August Zaleski mianował go dziekanem generalnym.

Posiadał szereg odznaczeń, m.in. Wielką Wstęgę (1962), Krzyż Komandorski z Gwiazdą (1956) i Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Niepodległości z Mieczami, Krzyż Walecznych (trzykrotnie), Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie) oraz Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi. Zmarł w Londynie po ciężkiej chorobie 27 lutego 1970 i tam został pochowany na cmentarzu św. Patryka w Leyton.