Václav Burian

Václav Burian (ur. 28 sierpnia 1959 w Přerovie, zm. 9 października 2014 w Wiedniu) - czeski dziennikarz, publicysta, tłumacz, krytyk literacki i poeta.

Tłumaczył z języka polskiego, przede wszystkim poezję i eseistykę Czesława Miłosza. Do aksamitnej rewolucji publikował niemal wyłącznie w samizdacie. Później był redaktorem czeskich czasopism kulturalnych: "Arch A5" i "Notes", ołomunieckiego dziennika "Hanacké noviny" oraz pisma "Scriptum", w którym przygotował m.in. specjalny numer poświęcony literaturze polskiej i w którym omawiał m.in. polskie nowości książkowe. Był także redaktorem tygodnika "Literární noviny".

Półredagował "Listy" – emigracyjne z początku pismo kulturalno-społeczno-polityczne, założone w 1971 roku w Rzymie przez Jiřego Pelikana, którego redakcja po 1989 roku przeniosła się do Pragi a obecnie mieści się w Ołomuńcu. W 1996 ukończył studia polonistyczne i bohemistyczne a Uniwersytecie Františka Palackiego w Ołomuńcu i od tego roku współpracował z tamtejszą polonistyką, katedrą dziennikarstwa oraz politologii.

Znajdował się w składzie kapituły "Nagrody Pelikana" – przyznawanej od 2004 przez redakcję pisma "Listy" (jej laureatami byli dotąd m.in.: polski premier Tadeusz Mazowiecki, redaktor naczelny "Gazety Wyborczej" Adam Michnik oraz czeska pisarka i eseistka mieszkająca w Niemczech Alena Wagnerova).

Własne wiersze i prozy poetyckie ogłaszał w różnych periodykach polskich, m.in. w: "Literaturze na Świecie", "Kresach" i "Przeglądzie Artystyczno-Literackim" (w "Literaturze na Świecie" ukazał się także jego szkic krytyczny oraz wywiad z ostatnim niemieckojęzycznym pisarzem żydowskim mieszkającym w Czechach, Vlastimilem Polákiem). Jego teksty publikował również "Tygodnik Powszechny", którego Burian jest czeskim korespondentem (m.in. w imieniu wieloletniego prezydenta Czechosłowacji i Czech Václava Havla odbierał w Krakowie, przyznaną mu przez to pismo nagrodę im. Św. Jerzego, w 2002 r.). W Polsce ukazał się wybór jego wierszy, były one także tłumaczone na język litewski. Jego polskim tłumaczem jest Leszek Engelking.

Mieszkał w Ołomuńcu na Morawach.

W 2011 został honorowym członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Nagrody i wyróżnienia

W roku 2007 otrzymał Nagrodę im. Zbigniewa Dominiaka przyznawaną za przekłady poezji polskiej na języki słowiańskie.

Jest też laureatem dziennikarskiej nagrody Ferdinanda Peroutki (2000) oraz słowackiej nagrody Vlado Čecha.

Został wyróżniony odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej. W 2014 roku odznaczono go Medalem "Solidarności".

Twórczość

• Česká a slovenská literatura v exilu a samizdatu (informatorium pro učitele, studenty i laiky) (współautor; Hanácké Noviny, Olomouc 1991)
• Sedmkrát sedm kruhů. Jaroslav Šabata. Příběh paradokního politika (wespół z Tomášem Tichákiem; Votobia, Olomouc 1997)
• Czas szuflad (Wyd. Miniatura, Kraków 1997, 2005; tłum. Leszek Engelking, ISBN 83-7081-235-X)
• Blankyt půlnoci (poezje; ilustracje Martin Burian; HOST, Brno 2007, ISBN 80-7294-235-2)

Przekłady na język czeski (wybór)

• Czesław Miłosz, Miasto bez imienia (wydanie samizdatowe)
• Czesław Miłosz, Mapa czasu (1990, jeden z trojga tłumaczy), przekład
• Czesław Miłosz, Świadectwo poezji (1992)
• Lehčí kaliber (1994, Lżejszy kaliber; wybór polskiej aforystyki)
• Czesław Głombik, Neotomizm czeski lat trzydziestych (1995)
• Karol Wojtyła, Prameny a ruce. Básně a poetické meditace (1995; Źródła i ręce. Wiersze i medytacje poetyckie; wespół z Ivetą Mikešovą)
• Vlastimil Artur Polák, Bílá paní z ghetta (1996, Biała dama z getta; wespół z Olgą Polákovą)
• Chone Szmeruk, Historia literatury jidysz (1996)
• Leszek Engelking, A jiné básně a jiné básně (1998, jeden z czworga tłumaczy, współautor wyboru, autor posłowia)
• Andrzej Stasiuk, Jak jsem se stal spisovatelem (pokus o intelektuální autobiografii) (2004)
• Janusz Tazbir, Protokoły mędrców Syjonu. Prawda czy falsyfikat (Protokoly sionských mudrců: pravda nebo podvrh?, Wyd. Votobia, Ołomuniec 1996)
• Czesław Miłosz, Traktáty a přednášky ve versich (1997, Traktaty i wykłady wierszem, zawiera: Traktat moralny, Traktat poetycki i Sześć wykładów wierszem; komentarz, noty i posłowie)
• Czesław Miłosz, Abecadło Miłosza (2005)
• Ryszard Krynicki, Kamień, szron (Kámen, jinovatka, 2006)