Marceli Skałkowski

Marceli Ignacy Skałkowski (ur. 2 lutego 1818 w Rymanowie, zm. 19 lutego 1846 w Burzynie) – poeta polski, działacz konspiracyjny, powstaniec.

Ojciec Tadeusza Skałkowskiego - prawnika i posła na Sejm Krajowy Galicji. Mąż pisarki Justyny Klary z Sikorskich, primo voto Skałkowskiej potem Kudelskiej. Dziadek historyka Adama Skałkowskiego.

Autor utworów patriotycznych. Był zaangażowany w prace konspiracyjne młodzieży lwowskiej w "Powszech­nej Konfederacji Narodu Polskiego" i "Synach Ojczyzny" (część "Młodej Sarmacji"). Władze austriackie trzykrot­nie go aresztowały za podejrzenie działalności spiskowej - łącznie spędził w więzieniu karmelickim około 18 miesięcy.

Od 1839 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim, ale przerwał studia, by zdobyć środki na dalszą naukę. W latach 1841-1843 studiował w Wiedniu.

W 1844 ożenił się z Justyną Klarą Sikorską, siostrą poety Maurycego Sikorskiego, później pisarką. Osiedli w Tarnowie.

Uczestniczył w konspiracyjnych przygotowaniach do planowanego powstania współpracując m.in. z Edwardem Dembowskim. Próbował pozyskać dla planowanego powstania rzemieślników i chłopstwo. Zginął 19 lutego 1846 we wsi Burzyn zabity przez chłopów.

Jego utwory to m.in. :

• "Bartoszu, Bartoszu" - pieśń znana często jako "Krakowiak Kościuszki" lub "Krakowiak kosynierów", 1837 r.
• "Smętarz" - sonet.
• "Niech będzie pochwalony" - sonet.
• "Modlitwa" - wiersz zaczynający się od słów "Boże Ojcze! Twoje dzieci ...", 1838 r.
• "Krzyż za lud" - pieśń zaczynająca się od słów "Dalej bracia, topór w dłonie ...".

Tworzył wiersze patrioty­czne, satyryczne, poezje liryczne, a także nowele. Przekładał z G. G. Byrona, F. Schillera. Tłumaczył też poezję czeską i serbską. Wiele utworów opublikował anonimowo.

Krakowiak "Bartoszu, Bartoszu" jest do tej pory uczony na lekcjach muzyki w szkołach podstawowych. W podręcznikach podawany jest często jako utwór anonimowy lub utwór młodszego poety Anczyca. Autorstwo Skałkowskiego ustalił w 1962 roku historyk Antoni Knot.