Wacław Kowalski

Wacław Kowalski (ur. 2 maja 1916 w Gżatsku, obecnie Gagarin w Rosji, zm. 27 października 1990 w Brwinowie) – polski aktor filmowy i teatralny.

Kowalski urodził się w mieście Gżatsk (od 1968 nosi nazwę Gagarin) w Rosji. Dzieciństwo i młodość spędził w miejscowości Gnojno, gdzie mieszkał wraz z rodzicami i 3 siostrami. W czasie I wojny światowej ojciec Kowalskiego, który był kowalem wraz z rodziną został zabrany przez wojska rosyjskie na wschód, dlatego też aktor urodził się na Kresach. Rodzina Kowalskich wróciła do Gnojna dopiero po zakończeniu wojny. W 1937 ukończył Seminarium Nauczycielskie Leśnej Podlaskiej i podjął pracę w Instytucie Pedagogiki Specjalnej. Po wojnie rozpoczął studia w łódzkim Konserwatorium Muzycznym, marząc o karierze śpiewaka operowego. Przebywając wówczas w Łodzi zgłosił się jako statysta do Teatru Wojska Polskiego. Tam wypatrzył go Leon Schiller i powierzył mu niewielką śpiewającą rólkę. Tak rozpoczęła się jego przygoda z aktorstwem. W 1946 zadebiutował na dużym ekranie epizodyczną rolą, śpiewaka z gitarą w pierwszym powojennym polskim filmie Zakazane piosenki. W 1951 zdał egzamin eksternistyczny. W latach 1948-55 występował w Łodzi; w Teatrze Pinokio (1948-49) i w Teatrze Nowym (1949-55). W 1955 przeniósł się do Warszawy grając kolejno w: Teatrze Klasycznym w latach 1955-69, Teatrze Polskim w latach 1970-77 i Teatrze na Woli w latach 1977-81.

Z filmem związał się na dobre w latach 50. Największą popularność i uznanie przyniosła mu rola Kazimierza Pawlaka w komediowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego, na którą składają się filmy: Sami swoi (1967), Nie ma mocnych (1974) oraz Kochaj albo rzuć (1977). Stworzył w nich niezapomniany i chyba najsłynniejszy w historii polskiego kina duet z Władysławem Hańczą. Kolejną słynną rolą Kowalskiego, która spotkała się z ogromną popularnością jest dozorca Popiołek w serialu Dom Jana Łomnickiego. Ponadto zagrał w przeszło 100 filmach i serialach telewizyjnych, kreując zwykle role drugoplanowe i epizodyczne jednakże niezwykle wyraziste.

W 1988 otrzymał nagrodę Wiktora dla najpopularniejszej postaci TVP.

Życie prywatne

Żoną aktora była Stanisława Kowalska (z domu Osikowska). Byli małżeństwem przez 47 lat (od 1943 do śmierci Kowalskiego w 1990). Mieli dwóch synów: Jan (ur. 1946) oraz Maciej (ur. 1956 - zm. 1982). W 1982 młodszy z synów, student medycyny, zginął tragicznie w wypadku samochodowym. Wacław Kowalski bardzo to przeżył. Wycofał się z aktorstwa. Zrezygnował również z roli w serialu Dom, co było jedną z głównych przyczyn zakończenia realizacji serialu w latach 80. i uśmiercenia postaci Ryszarda Popiołka. Kowalski już nigdy nie pojawił się na ekranie, konsekwentnie odrzucał wszystkie propozycje. Ostatnie lata życia spędził w swoim domu w Brwinowie pod Warszawą. Zmarł nagle w wyniku udaru mózgu. Jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Brwinowie wraz z żoną i synem.

Filmografia

Filmy

• Zakazane piosenki (1946) jako śpiewak z gitarą
• Przygoda na Mariensztacie (1953) jako Stefan Wachowiak, murarz
• Żołnierz zwycięstwa (1953) jako żołnierz hiszpański
• Autobus odjeżdża 6.20 (1954) jako woźny w biurze Poradzkiego
• Pod gwiazdą frygijską (1954) jako sekretarz partii
• Trudna miłość (1954) jako Kubala
• Trzy starty (1955) jako kolejarz
• Szkice węglem (1956) jako chłop z Baraniej Głowy
• Pożegnanie z diabłem (1956) jako chłop
• Ziemia (1956) jako Banach
• Pętla (1957) jako Kostek
• Ewa chce spać (1957) jako rusznikarz na komisariacie
• Wolne miasto (1958) jako Wiśniewski, listonosz
• Kalosze szczęścia (1958) jako strażak na Wieży Mariackiej
• Sygnały (1959) jako taksówkarz
• Tysiąc talarów (1959) jako strażnik w zakładzie psychiatrycznym
• Ostrożnie Yeti (1960) jako kolejarz
• Walet pikowy (1960) jako portier w banku
• Rok pierwszy (1960) jako piekarz
• Szczęściarz Antoni (1960) jako wysłannik Pałacu Młodzieży Kultury w sprawie czołgu
• Kwiecień (1961) jako sanitariusz
• Drugi człowiek (1961) jako Zygmunt Filarski
• Ogniomistrz Kaleń (1961) jako plutonowy Kolanowski
• Dwaj panowie N (1961) jako Henryk Nowak, badylarz
• O dwóch takich co ukradli księżyc (1962) jako kowal w Zapiecku
• Klub kawalerów (1962) jako Stanisław Wygodnicki
• Rozwodów nie będzie (1963) jako portier w Pałacu Kultury i Nauki
• Liczę na wasze grzechy (1963) jako Marzec, pracownik zakładu pogrzebowego
• Naganiacz (1963) jako Tomasik
• Wiano (1963) jako Stadny
• Gdzie jest generał... (1963) jako plutonowy Kaziuk
• Spotkanie ze szpiegiem (1964) jako niemowa
• Agnieszka 46 (1964) jako Kondera
• Rękopis znaleziony w Saragossie (1964) jako sługa Van Wordena ojca
• Barwy walki (1964) jako Niemiec
• Życie raz jeszcze (1964) jako kolejarz w parowozowni
• Bigos (1965; film z cyklu Dzień ostatni - dzień pierwszy) jako "Pomidor", dostawca kapusty
• Trzy kroki po ziemi (1965) jako woźny sądowy (w noweli Rozwód po polsku)
• Jutro Meksyk (1965) jako Fruńka, pracownik ośrodka sportowego
• Lekarstwo na miłość (1965) jako milicjant ścigający "18-tkę"
• Pieczone gołąbki (1966) jako Kołodziejczyk, członek brygady Wierzchowskiego
• Szyfry (1966) jako Madeja, zarządca PGR-u w Gorczy
• Don Gabriel (1966) jako Hawrot, żołnierz Legii Straceńców
• Sami swoi (1967) jako Kazimierz Pawlak
• Człowiek, który zdemoralizował Hadleyburg (1967) jako John Wharton Bilson
• Komedia z pomyłek (1967) jako mieszkaniec miasteczka
• Zamrożone błyskawice (1967; film niemiecki, oryg. tytuł - Die Gefrorenen Blitze) jako chłop
• Cyrograf dojrzałości (1967) jako nauczyciel Wiktora
• Kierunek Berlin (1968) jako szeregowy Ostrejko
• Lalka (1968) jako wozak Wysocki
• Jarzębina czerwona (1969) jako kapral Podarzyn
• Ostatnie dni (1969) jako szeregowy Ostrejko
• Paragon gola (1969) jako Anielak, wspólnik Wawrzysiaka
• Rzeczpospolita babska (1969) jako weterynarz
• Jak rozpętałem drugą wojnę światową (1969) jako Kiedros, sierżant Legii Cudzoziemskiej
• Album polski (1970) jako Mazur
• Akcja Brutus (1970) jako Sowa, komendant MO
• Legenda (1970) jako policjant
• Prom (1970) jako kapral
• Raj na ziemi (1970) jako kapral Machura
• Przystań (1970) jako Matusiak
• Lokis. Rękopis profesora Wittembacha (1970) - konduktor w pociągu (tylko głos; rola Władysława Dewoyno)
• Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni... (1971) jako wachmistz Bronisław Misztal/we współczesności strażnik w Petrochemi Płockej
• Kłopotliwy gość (1971) jako szef Piotrowskiego, kierownik działu planowania PZMC
• Milion za Laurę (1971) jako góral kupujący kradzione drewno
• Kardiogram (1971) jako leśniczy
• Na przełaj (1971) jako dozorca parku
• Niebieskie jak Morze Czarne (1971) jako dyrektor Górny
• Złote Koło (1971) jako dozorca kamienicy
• Antek (1971) jako kum Andrzej
• Nie lubię poniedziałku (1971) jako dźwigowy
• Kopernik (1972) jako Dołuski
• Kwiat paproci (1972) jako Zyndram
• Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych (1972) jako dyrektor
• Opowieść (1972) jako Kępczyk
• Zniszczyć pirata (1972) jako portier na lotnisku
• Sobie król (1973) jako kierowca ciężarówki z prosiakami
• Chłopcy (1973) jako Smarkul
• Nie ma mocnych (1974) jako Kazimierz Pawlak
• Janosik (1974) jako góral Marcin Bruzda
• Złoto (1974; film z cyklu Najważniejszy dzień życia) jako restaurator Stanisław Włodarek
• Święty Mikołaj pilnie poszukiwany (1974) jako pracownik domu dziecka
• Zwycięstwo (1974) jako szeregowy Ostrejko
• Tylko się jeździ (1974) jako fotograf
• Obrazki z życia (1975) jako portier (w noweli Sprawa mydła)
• Kochaj albo rzuć (1977) jako Kazimierz Pawlak
• Azyl (1978) jako leśniczy Hryncewicz

Seriale telewizyjne

• Barbara i Jan (1964) jako Karolczyk, szef hotelowej recepcji (w odc. 4. pt. "Oszustka")
• Wojna domowa (1965-66) jako strażnik w Łazienkach (w odc. 11. pt. "Co każdy chłopiec")
• Do przerwy 0:1 (1969) jako Anielak, wspólnik Wawrzysiaka
• Wakacje z duchami (1970) jako majster
• Przygody psa Cywila (1970) jako przemytnik
• Kopernik (1972) jako Dołuski (w odc. 2. pt. "Ziemia")
• Janosik (1973) jako góral Marcin Bruzda
• Droga (1973) jako Kazimierz Pawlak (w odc. 5. pt. "Rysopis uwodziciela")
• Czterdziestolatek (1974-77) jako Popielak
• Polskie drogi (1976) jako Wawrzyniec Kulpiński, kościelny
• 07 zgłoś się (1976-87) jako taksówkarz Dołmontowicz (w odc. pt. "Wisior" z 1976)
• Zielona miłość (1978) jako Zaborek, pacjent w szpitalu
• Dom (1979-2000) jako Ryszard Popiołek
• Białe tango (1981) jako Stanisław Radziejewski (w odc. 8. pt. "Oferta")
• Przygrywka (1982) jako sołtys

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
• Srebrny Krzyż Zasługi (1955)
• Nagroda na festiwalu Lubuskie Lato Filmowe w Łagowie za najlepszą rolę męską w filmie Nie ma mocnych (1974)
• Nagroda na festiwalu KSF Młodzi i film - Koszalin za film Nie ma mocnych (1974)
• Nagroda przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji (1983)
• Wiktor dla najpopularniejszej postaci TVP (1988)