Stefan Moszczeński

Stefan Moszczeński (ur. 24 maja 1871 w Broniszach, zm. 10 lipca 1946 w Żelaznej) – polski ekonomista rolny i działacz społeczny. Twórca szkoły matematycznej w ekonomice rolnictwa, profesor zwyczajny SGGW w Warszawie.

Urodził się w rodzinie właściciela ziemskiego Bolesława Moszczeńskiego z Moszczonnego herbu Nałęcz (ur. 1831 w Żychlinie, zm. 1900 w Broniszach). Edukację rozpoczął od gimnazjum w Krakowie, a kontynuował na Wydziale Filozoficzno-Matematycznym Uniwersytetu w Wiedniu. Równolegle studiował w Hochschule fur Bodenkultur na Wydziale Rolnym. Praktykę rolną odbywał w Licheniu, w majątku rodziny Gocłowskich po której wrócił do Wiednia, gdzie ukończył studia w 1893. Był jednym z nielicznych dyplomowanych rolników, zatrudnienie znajdował w dużych gospodarstwach w Wielkopolsce, a także w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego. Po śmierci ojca w 1900 powrócił do Broniszy i tu zamieszkiwał aż do śmierci. Był aktywnie zaangażowany w działalność związaną z rozwojem rolnictwa. W 1901 otrzymał propozycję objęcia katedry na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale odmówił, co nie było równoznaczne z rezygnacją z pracy pedagogicznej. Od 1908 przez trzy lata wykładał administrację, organizację gospodarstw i taksację rolną na prowadzonym przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie Wydziale Rolniczym Towarzystwa Kursów Naukowych. Po pierwszym roku założył tam Zakład Ekonomiki Gospodarstw Wiejskich, któremu przewodniczył przez 37 lat. W 1911 Kursy Naukowe przekształcono w Kursy Przemysłowo-Rolnicze, a w 1916 przekształcono je w Wyższą Szkołę Rolniczą, a wkrótce w Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego. Stefan Moszczeński był członkiem Rady Naukowej Wyższej Szkoły Rolniczej, a następnie SGGW. 17 marca 1919 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego SGGW, kierował katedrą Wydziału Ogrodniczego, którego był dziekanem. Uczestniczył w pracach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Czechosłowackiej Akademii Rolniczej, Rady Naukowej Międzynarodowego Instytutu Rolnictwa w Rzymie oraz pełnił funkcję delegata Związku Organizacji Rolniczych Rzeczypospolitej Polskiej do Głównej Rady Statystycznej. Zmarł nagle podczas pobytu w Żelaznej. Pochowany na tamtejszym cmentarzu po roku został ekshumowany i przeniesiony na cmentarz w Żbikowie. Nie pozostawił po sobie potomstwa i cały majątek pozostawił w testamencie do dyspozycji SGGW.

Osiągnięcia naukowe

Zainicjował i wdrożył matematyczne i statystyczne metody wyceny gruntów, które opierał na dochodowości gospodarstwa rolnego, a także metodę racjonalizacji pracy w rolnictwie jako efekt zastosowania optymalnej organizacji pracy i siły roboczej. Jego dążenie do wdrożenia określania dochodowości gospodarstw rolnych poprzez prowadzenie rachunkowości rolnej zaowocowało powstaniem nowej dziedziny nauki jaką jest agroekonometria.

Dorobek dydaktyczny

Pozostawił po sobie liczny dorobek dydaktyczny, pierwsza publikacja miała miejsce w Gazecie Rolniczej tuż po ukończeniu przez Stefana Moszczeńskiego studiów. Tworzył przez pozostałą część życia, spod jego pióra wyszło ok. 100 prac i rozpraw naukowych. Swoje artykuły publikował w czasopismach związanych z rolnictwem, były to Gazeta Rolnicza, Rocznik Nauk Rolniczych, Rolnictwo, Rolnik-Ekonomista i Przegląd Organizacji.

Uczniami Stefana Moszczeńskiego byli m.in. Ryszard Manteuffel-Szoege, Wacław Pytkowski, Nora Krusze, Jan Dłużewski, Hanna Paszkowiczowa.

• Wycenianie wartości majątków ziemskich przy kupnie i sprzedaży - zarys teorii i praktyki (1913),
• Gdzież są granice intensywności (1913),
• Podstawy organizacji gospodarstw wiejskich, cz.1 (1924),
• Nauka urządzania i prowadzenia gospodarstw wiejskich, cz.1 (1924),
• Nowy sposób ujmowania kształtu ziemi oraz położenia zabudowań w posiadłościach wiejskich dla celów organizacji, komasacji i wyceniania (1927),
• Wycenianie gospodarstw i posiadłości ziemskich (1933),
• Racjonalizacja pracy w gospodarstwie wiejskim (1947).