Jan Sztwiertnia

Jan Sztwiertnia (ur. 1 czerwca 1911 w Hermanicach, obecnie część Ustronia, zm. 29 sierpnia 1940 w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen) – polski pedagog, kompozytor.

Pochodził z Ustronia w Beskidzie Śląskim. W 1921 r został wychowankiem Ewangelickiego Domu Sierot w Ustroniu, a w 1925 r ukończył szkołę powszechną w Ustroniu. W latach 1925-30 kontynuował naukę w Seminarium Nauczycielskim w Cieszynie. Po ukończeniu Seminarium został nauczycielem w szkole ludowej w Wiśle na Równem pod Baranią Górą.

Już w Seminarium Nauczycielskim wykazywał uzdolnienia muzyczne, a zaczął komponować w trakcie pracy w szkole na Równem.

Od roku 1933 pracował w szkołach w Wiśle Głębcach oraz w Wiśle Centrum. Prowadził chór kościelny oraz grał na organach w kościele. Pisał drobne utwory do użytku szkolnego i kościelnego, fugi, preludia, chorały, kantaty. W 1932 roku napisał operę "Sałasznicy", której muzyka nawiązywała do motywów ludowych z okolic Wisły. Oparta była ona na opowieści wiślańskiego bajarza Ferdynanda Dyrny, który przyszedł do Sztwiertni z gotowym librettem. Śpiewogra zdobyła wówczas dużą popularność.

W 1935 roku kompozytor uzupełnił swoje wykształcenie w Szkole Muzycznej w Cieszynie, a w 1937 r rozpoczął studia w Konserwatorium Muzycznym w Katowicach. W maju 1939 roku odbył się w auli konserwatorium jego recital złożony z własnych kompozycji. W nagrodę Sztwiertnia otrzymał stypendium na studia muzyczne w Paryżu. Niestety, z powodu wybuchu wojny wyjazd nie doszedł do skutku.

W czerwcu 1940 r. w wieku 29 lat został aresztowany przez gestapo. Zginął w obozie koncentracyjnym w Mauthausen-Gusen. Jego prochy przewieziono do Wisły, gdzie spoczywają na cmentarzu ewangelickim "Na Groniczku".

Archiwum Śląskiej Kultury Muzycznej przy Bibliotece Głównej Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach przechowuje spuściznę muzyczną po kompozytorze.

W 2010 roku Ludowy Zespół Pieśni i Tańca Śląsk ponownie wystawił operę "Sałasznicy" w opracowaniu muzycznym Jean Claude Hauptmanna, który poprowadził orkiestrę podczas premiery.

Upamiętnienia

• Naprzeciw kościoła ewangelickiego w Wiśle w budynku starej szkoły (z 1824 r.) na frontowej ścianie wisi tablica poświęcona pamięci Jana Sztwiertni.
• Konkurs kompozytorski w Cieszynie nosi imię Jana Sztwiertni.
• W Wiśle Uzdrowisku, w Parku miejskim stoi pomnik Jana Sztwiertni wykonany z brązu przez Jana Hermę.
• Obchody setnej rocznicy urodzin kompozytora.