Zdzisław Jaskuła

Zdzisław Grzegorz Jaskuła (ur. 27 grudnia 1951 w Łasku, zm. 24 października 2015 w Łodzi) – poeta, pisarz, autor adaptacji i piosenek teatralnych, reżyser, społecznik. Dyrektor Teatru Nowego w Łodzi w latach 1997-1999 i 2010-2015. Był mężem tłumaczki literatury niemieckojęzycznej Sławy Lisieckiej.

Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Od 1976 związany ze środowiskiem KOR. Pośredniczył w pomocy udzielanej robotnikom i ich rodzinom przez łódzkiego członka KOR Józefa Śreniowskiego nosząc im pieniądze, ulotki, kierując ich na porady prawne (miewał pod opieką dwie-trzy osoby jednocześnie).

Z powodu wilczego biletu nieprzyjęty na Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. W mieszkaniu jego i żony Sławy Lisieckiej odbywały się stałe spotkania (salon Jaskułów czynny bez przerwy od połowy lat 70. do 1989) z niezależnymi artystami, pisarzami, aktorami oraz dyskusje, wykłady (także Towarzystwa Kursów Naukowych) i różnorakie imprezy kulturalne. Stale współpracował z "Pulsem" (własny dział poezji i własny felieton). Redaktor antologii "Siekiera, motyka, smok wawelski". W stanie wojennym pisał, redagował i zajmował się korektą tekstów niezależnych.

W 1970 przesłuchiwany po raz pierwszy w sprawie "Ruchu" pod pretekstem kradzieży maszyny do pisania. Od 1974 przesłuchiwany wielokrotnie i inwigilowany jawnie i skrycie. Od 1976 miał zakaz publikacji pod własnym nazwiskiem, dlatego pisał pod pseudonimami Grzegorz Landmann, Marek Gruda lub Sława Z. Lisiecka. W marcu 1976 relegowany z piątego roku Uniwersytetu Łódzkiego pod pretekstem braku egzaminu uzupełniającego z pierwszego roku (prawdopodobnie dla zastraszenia innych studentów).

Przez wiele lat miał zakaz pracy i był nękany anonimowymi telefonami i listami od "przedstawicieli klasy robotniczej" i "życzliwych". Uniemożliwiano mu wszelkie wyjazdy zagraniczne – nie wstawiono mu pieczątki do dowodu osobistego umożliwiającej wyjazd do KDL i odmawiano paszportu do połowy lat osiemdziesiątych.

W 1980 wraz z grupą łódzkich malarzy i grafików: Andrzejem Graczykowskim, Zbigniewem Janeczkiem oraz Januszem Pawłem Tryzno założył grupę Correspondance des Arts, która stworzyła siedem bibliofilskich wydawnictw ilustrowanych oryginalnymi grafikami.

Oboje z żoną wielokrotnie karani przez kolegia orzekające (np. pod pretekstem zakłócania ciszy nocnej) i grzywnami. Próbowano pozbawić ich mieszkania, założono podsłuch telefoniczny, przeprowadzano rewizje i konfiskaty (głównie książek i wydawnictw niezależnych).

W latach dziewięćdziesiątych m.in. dyrektor Teatru Nowego w Łodzi. Członek Stowarzyszenia Wolnego Słowa. W 2010 ponownie został dyrektorem Teatru Nowego w Łodzi.

Jako poeta debiutował w 1969 na łamach „Poezji”. Wydał zbiory wierszy: Zbieg okoliczności, Dwa poematy, Wieczór autorski i Maszyna do pisania (1984). Zredagował antologię anonimowej poezji stanu wojennego Siekiera, motyka, smok wawelski (1982). Wraz z żoną dał nowe tłumaczenie Tako rzecze Zaratustra Fryderyka Nietzschego (1999). Autor wyboru poezji Gottfrieda Benna Nigdy samotniej i inne wiersze (2011). Redaktor działu poetyckiego czasopisma „Tygiel Kultury”. Wiceprezes Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Odznaczenia

3 maja 2007 za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i działalności społecznej został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

2 czerwca 2009 - Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

Filmografia

• 1995: "Zdzisław Jaskuła. Poeta z ulicy Wschodniej”- bohater filmu.

Spektakle teatralne

• 2011: "Pippi Langstrump" Teatr Nowy im.K Dejmka w Łodzi - adaptacja, reżyseria.
• 2010: "Dama Pikowa" Teatr Wielki Łódź - przekład.
• 2009: "Pippi Langstrump" Teatr im. Aleksandra Fredry Gniezno - adaptacja, reżyseria.
• 2009: "Przygody barona Münchhausena" Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka Łódź - współpraca scenariuszowa.
• 2006: "Emil Rozrabiaka" Miejski Teatr "Miniatura" Gdańsk - reżyseria, teksty piosenek.
• 2004: "Wojna matka" Teatr im. Stefana Jaracza Łódź - scenariusz.
• 2004: "Andrea Chenier" Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki Poznań - konsultacja dramaturgiczna.
• 2004: "Historia o miłosiernej czyli.." Teatr im. Stefana Jaracza Łódź - opracowanie tekstu.
• 2003: "Pippi Langstrump" Miejski Teatr "Miniatura" Gdańsk - reżyseria i adaptacja.
• 2002: "Don Giovanni" Teatr Wielki-Opera Narodowa Warszawa - konsultacja dramaturgiczna.
• 2001: "Dzieci z Bullerbyn" Miejski Teatr "Miniatura" Gdańsk - reżyseria, scenariusz.
• 1998: "Przemiana" Teatr Polski Wrocław - adaptacja.
• 1998: "Faust" Teatr Nowy Łódź - reżyseria i inscenizacja, adaptacja.
• 1996: "Nie-Boska komedia" Teatr Studyjny`83 im. Juliana Tuwima Łódź - reżyseria i opracowanie tekstu.
• 1995: "Przedstawienie pożegnalne" Teatr Studyjny`83 im. Juliana Tuwima Łódź - reżyseria i opracowanie tekstu.
• 1994: "Varietes-Tuwim" Teatr Studyjny`83 im. Juliana Tuwima Łódź - reżyseria i scenariusz.
• 1993: "Dzieci z Bullerbyn" Teatr Studyjny`83 im. Juliana Tuwima Łódź - reżyseria.
• 1993: "Pezemiana" Teatr Studyjny`83 im. Juliana Tuwima Łódź - adaptacja.
• 1988: "Przygody Alicji w krainie dziwów" Teatr Studyjny`83 im. Juliana Tuwima Łódź - scenariusz.
• 1985: "Przypisy do "Biesów" Teatr Studyjny`83 im. Juliana Tuwima Łódź - role.
• 1982: " Alicja w krainie czarów" Słupski Teatr Dramatyczny Słupsk - teksty piosenek.