Dominik Fijałkowski

Dominik Fijałkowski (ur. 14 marca 1922 r. nieopodal Chodla na Ziemi Lubelskiej, zm. 22 listopada 2015) – nestor polskich botaników i obrońców środowiska naturalnego. Profesor dr hab., związany przez lata z UMCS, gdzie kierował Katedrą Systematyki i Geografii Roślin. Autor 25 książek i ponad 300 innych publikacji. Wypromował 314 magistrów i 14 doktorów. Inspirator około 10 habilitacji.

Dzięki niemu region lubelski, jako jedyny w Polsce, posiada niemal pełne opracowania zbiorowisk leśnych, wodnych, synantropijnych, kserotermicznych i łąkowych. Do tego dodać należy monografię parków wiejskich.

Podczas II wojny światowej - jako absolwent Średniej Szkoły Ogrodniczej w Kijanach - przebywał na robotach przymusowych w Niemczech. Następnie ukończył Wydział Przyrodniczy UMCS w Lublinie pod kierunkiem prof. Józefa Motyki. Już w l. 50. XX wieku prace tych dwu botaników wykazały szkodliwość zrębów zupełnych w gospodarce leśnej i negatywne skutki melioracji terenów bagiennych. Pierwszy projekt rezerwatu Dominik Fijałkowski zgłosił w 1950 na ręce prof. Władysława Szafera, gdyż nie istniało wówczas w tej dziedzinie żadne ciało opiniodawcze. Zaproponował utworzenie ok. 70 rezerwatów przyrody (z czego 50 zrealizowano) oraz cztery parki narodowe. Powstały - Roztoczański Park Narodowy i Poleski Park Narodowy. Trwają starania o utworzenie Janowskiego Parku Narodowego, brak zainteresowania władz Chełmskim Parkiem Narodowym, obejmującym wapienne Pagóry Chełmskie.

Podczas badań terenowych, które prowadzi od początku swych studiów, odkrył wiele podgatunków roślin naczyniowych oraz dwa nowe dla Polski gatunki: szczodrzeńca zmiennego i starca królewskiego.

Od podstaw zakładał ogród botaniczny UMCS w Lublinie i był jego pierwszym dyrektorem. Nie udało mu się jednak doprowadzić do połączenia terenu Ogrodu Botanicznego z unikatowym krajobrazowo i florystycznie obszarem Górek Czechowskich. Część terenu przewidzianą do ochrony zajęły budynki w najbliższej przyszłości planuje się budowę sklepów wielkopowierzchniowych.

Profesor Dominik Fijałkowski był zdecydowanym przeciwnikiem melioracji Polesia. Tak jak ostrzegał, doprowadziło to do zniszczenia cennych ekosystemów, podobnie jak rozwój Lubelskiego Zagłębia Węglowego.

Jest autorem licznych prac o charakterze publicystycznym, w których opowiadając się za ochroną środowiska zajmuje bezkompromisowe stanowisko nie stroniąc od dość ostrych wypowiedzi. Nie przysparza to mu zwolenników wśród mediów i władz.

Jego postać jest obecna w sześciu wydaniach językowych „Who is Who?” (m.in. w Indiach) oraz w słowniku oxfordzkim. Jest członkiem Nowojorskiej Akademii Nauk. W USA wpisano go również na listę 5000 najbardziej zasłużonych dla świata obywateli.

Odznaczony został m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i najwyższym odznaczeniem Ligi Ochrony Przyrody - „Zielone Serce Przyrodzie”.

Uhonorowanie

Na cześć prof. dra hab. Dominika Fijałkowskiego dąb szypułkowy w Poleskim Parku Narodowym o obwodzie pnia ok. 380 cm nosi nazwę „Dominik”. Imię profesora znajduje się również w nazwie ścieżki przyrodniczej „Dąb Dominik” przebiegającej przy drzewie z Łomnicy (Kolonia Łomnica) nad jezioro Moszne.