Henryk Jabłoński

Henryk Jabłoński (ur. 27 grudnia 1909 w Starym Waliszewie koło Łowicza, zm. 27 stycznia 2003 w Warszawie) – polski polityk, działacz komunistyczny okresu PRL.

Profesor, z wykształcenia historyk, był profesorem UW oraz Wojskowej Akademii Politycznej (promotor prac doktorskich od 1961), generał brygady Wojska Polskiego, przewodniczący Rady Państwa (od 28 marca 1972 do 6 listopada 1985), prezes Rady Naczelnej ZBoWiD.

Od 1931 członek PPS, współpracownik Polskiego Słownika Biograficznego. W kampanii norweskiej w 1940 jako podchorąży rezerwy Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich walczył w bitwie o Narwik, a później uczestniczył w ruchu oporu w południowej Francji.

W 1945 powrócił do kraju. W latach 1945–1947 przewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W latach 1946–1950 profesor Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. W 1945 został członkiem KRN, w latach 1946–1948 piastował znaczące funkcje w PPS (kierownik Wydziału Polityczno-Propagandowego CKW PPS, przewodniczący Wojewódzkiego i Stołecznego Komitetu PPS, sekretarz Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS oraz jego wiceprzewodniczący). Zwolennik połączenia PPS i PPR.

Poseł do KRN (1945–1947), a od 1947 do 1989 poseł na Sejm (Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX kadencji). W latach 1985–1989 przewodniczący Sejmowej Komisji Obrony Narodowej.

W 1947 mianowano go profesorem UW, a w 1950 profesorem zwyczajnym nauk historycznych. Był członkiem zarządu Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków. Od 1952 był członkiem korespondentem, a od 1956 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk.

W okresie 1948–1981 zasiadał w Komitecie Centralnym PZPR. W latach 1947–1953 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Oświaty. W latach 1948–1950 zastępca przewodniczącego Rady Głównej do spraw Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

W latach 1953–1955 sekretarz Wydziału I Nauk Społecznych PAN. Od 1955 do 1965 pełnił obowiązki sekretarza naukowego PAN, a w latach 1966–1971 wiceprezesa PAN.

W latach 1965–1966 minister szkolnictwa wyższego, następnie w latach 1966–1972 minister oświaty i szkolnictwa wyższego (podpisywał decyzje o relegowaniu "nieprawomyślnych" studentów po marcu 1968, m.in. Adama Michnika). Od grudnia 1970 zastępca członka, a w latach 1971–1981 członek Biura Politycznego KC PZPR. Na IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR w lipcu 1981 nie został wybrany do Komitetu Centralnego partii, a w konsekwencji nie wszedł w skład Biura Politycznego. Ponownie zasiadał w KC PZPR w latach 1986–1990.

W 1972, zgodnie z umową zawartą przed zjednoczeniem PPS z PPR, wg której stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa miało być obsadzane przez PPS-owców, z inicjatywy Edwarda Gierka wybrany na Przewodniczącego Rady Państwa (zajął miejsce Józefa Cyrankiewicza).

W okresie 1975–1976 był przewodniczącym Komisji Nadzwyczajnej dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji PRL. Zmiana ta polegała m.in. na wpisaniu do Konstytucji kierowniczej roli PZPR i sojuszu z ZSRR.

W latach 1972–1976 był członkiem Prezydium, a w latach 1976–1983 przewodniczącym Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. W 1983 mianowany prezesem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (pełnił tę funkcję do marca 1990). W latach 1978–1990 pełnił funkcję przewodniczącego Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Wieloletni przewodniczący Rady Głównej Przyjaciół Harcerstwa.

W 1985 ustąpił z funkcji przewodniczącego Rady Państwa, jego miejsce zajął gen. Wojciech Jaruzelski. Po oficjalnym zakończeniu stanu wojennego zaproponował awansowanie gen. Jaruzelskiego na stopień marszałka Polski (gen. Jaruzelski awansu nie przyjął). W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. W latach 1983–1989 członek Prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W 1986 był przewodniczącym Komitetu Honorowego Encyklopedii Pamięci Narodowej. W latach 80. stał na czele lub wchodził w skład szeregu innych komitetów honorowych i rocznicowych. Był m.in. przewodniczącym Ogólnopolskiego Komitetu Honorowego Obchodów 50. rocznicy Czynu Zbrojnego Dąbrowszczaków (1986) oraz przewodniczącym Komitetu Honorowego Obchodów 45. rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim (1988). 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR-PPS-powstania PZPR, któremu przewodniczył I sekretarz KC PZPR. 11 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70 rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski.

W 1988, z okazji 70-lecia Niepodległości oraz 45-lecia LWP, awansowany uchwałą Rady Państwa PRL do stopnia generała brygady w stanie spoczynku. Nominację wręczył mu w Belwederze I sekretarz KC PZPR, przewodniczący Rady Państwa PRL gen. armii Wojciech Jaruzelski.

23 października 1996 Sejm uchwałą umorzył postępowanie w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej osób związanych z wprowadzeniem i realizacją stanu wojennego, w tym i Henryka Jabłońskiego.

Mieszkał w Warszawie przy ul. Klonowej 4, w bezpośrednim sąsiedztwie Belwederu, a w ostatnich latach życia przy ul. Filtrowej 61.

Był żonaty z Jadwigą z d. Wierzbicką (1919-1999), miał córkę Elżbietę i syna Krzysztofa.

Został pochowany 3 lutego 2003 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. List do uczestników uroczystości od Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego odczytała szefowa Kancelarii Prezydenta RP Jolanta Szymanek-Deresz.

Działalność naukowa

Stopnie naukowe

• dr nauk historycznych – 1934
• profesor nadzwyczajny – 1947
• doktor habilitowany – 1948
• profesor zwyczajny – 1950

Doktoraty honoris causa

• Uniwersytet w Moskwie – 1972
• Uniwersytetu w Budapeszcie – 1972
• Wyższa Szkoła Ekonomiczna we Wrocławiu – 1972
• Uniwersytet Łódzki – 1975[3]
• Uniwersytet Wrocławski – 1975
• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie – 1980
• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie - 1985

Członkostwo w Akademiach Nauk

• członek korespondencyjny PAN – 1952
• członek rzeczywisty PAN – 1956
• członek Akademii Rumuńskiej Republiki Socjalistycznej – 1965
• członek Czechosłowackiej Akademii Nauk – 1965
• członek zagraniczny Akademii Nauk ZSRR – 1966
• członek Mongolskiej Akademii Nauk – 1975
• członek korespondencyjny Meksykańskiej Akademii Historycznej – 1979

Publikacje (wybór)

• Opinia, parlament, prasa. Wstęp do badań opinii publicznej w epoce rozkwitu kapitalizmu (1947)
• Polityka PPS w trakcie wojny 1914–1918 (1958)
• Narodziny Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1919 (1962)

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Budowniczych Polski Ludowej
• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1989)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Złoty Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju"
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Odznaka "Za Zasługi dla ZBoWiD"
• Wielka Gwiazda Zasługi Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki (Austria)
• Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
• Order Georgija Dimitrowa (Bułgaria)
• Medal 100-lecia urodzin Georgija Dimitrowa (Bułgaria)
• Medal "1300 lat Bułgarii"
• Order Białego Lwa I klasy z Łańcuchem (CSSR)
• Medal "40 lat Wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Radziecką" (CSSR)
• Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja)
• Order Rafidein I klasy (Irak)
• Order José Martí (Kuba)
• Kollana Orderu Orła Azteków (Meksyk)
• Order Suche Batora (Mongolia)
• Wielka Kollana Orderu Infanta Henryka Żeglarza (Portugalia)
• Wielka Wstęga Orderu Ommajadów (Syria)
• Order Flagi Węgierskiej Republiki Ludowej I klasy (Węgry)
• Order Rewolucji Październikowej (ZSRR)
• Order Przyjaźni Narodów (ZSRR)
• Order "Znak Honoru" (ZSRR)
• Medal 20-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (ZSRR)
• Medal 30-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (ZSRR)
• Medal 40-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (ZSRR)
• Medal 60-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (ZSRR)
• Medal 70-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (ZSRR)
• Tytuł "Zasłużony Nauczyciel PRL"
• Nagroda Państwowa II stopnia – 1955
• Nagroda Państwowa I stopnia – 1964
• Specjalna Nagroda Państwowa – 1979