Erwin Kruk

Erwin Kruk (ur. 4 maja 1941 w Dobrzyniu, zm. 31 marca 2017 w Olsztynie) – polski pisarz, poeta i dziennikarz, senator I kadencji (1989–1991). Zasadniczą część swojej twórczości pisarskiej poświęcił tematyce mazurskiej.

Urodził się w Dobrzyniu koło Nidzicy w rodzinie rolnika Hermana Kruka i Mety ze Stachów. W 1945 został osierocony, wraz z braćmi Ryszardem i Wernerem wychowywał się u babki ze strony matki – Augusty Stach we wsi Elgnówko. Od 1956 przebywał w domu dziecka, był uczniem szkoły zawodowej w Ostródzie. W 1960 ukończył Liceum Ogólnokształcące w Morągu, następnie w 1966 studia polonistyczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu pod kierunkiem profesora Artura Hutnikiewicza. W czasie studiów kierował redakcją literacką studenckiego radia. Był założycielem grupy poetyckiej „Kadyk”, redaktorem Studenckiej Grupy Informacyjno-Fotograficznej oraz wydawcą książki Almanach poezji, zawierającej utwory studentów UMK (z lat 1945–1965).

W Olsztynie zamieszkał w 1966, podjął pracę w redakcji gazety „Głos Olsztyński”, przekształconej później w „Gazetę Olsztyńską”. Przez 13 lat pracował jako dziennikarz (od stażysty do starszego publicysty). Był redaktorem czasopisma „Przemiany”, wydawanego przez Klub Literacki ZMS. Od 1969 należał do Związku Literatów Polskich oraz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (do jego rozwiązania w 1981). W marcu 1980 zrezygnował z pracy w „Gazecie Olsztyńskiej”.

W 1980 wstąpił do „Solidarności”, był m.in. członkiem zarządu regionu. Współtworzył Mazurskie Zrzeszenie Kulturalne, które nie uzyskało zgody na rejestrację od ówczesnych władz. Współpracował z ogólnopolskimi czasopismami społeczno-kulturalnymi. W 1981 rozpoczął prace w miesięczniku „Meritum” (wydawanym w Warszawie). W okresie stanu wojennego utrzymywał się z pracy twórczej. W latach 1989–1991 był senatorem I kadencji z listy Komitetu Obywatelskiego z województwa olsztyńskiego. Później przeszedł do klubu parlamentarnego Unii Demokratycznej.

Pod koniec lat 90. pełnił funkcję wiceprezesa zarządu Polskiego PEN Clubu, a także prezesa klubu SPP w Olsztynie. Był członkiem synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. W 1999 współtworzył Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2016 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2007 Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 2016 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Był laureatem nagród za twórczość literacką, m.in. Nagrody Pióra (1964), Nagrody im. Stanisława Piętaka (1977), dorocznych nagród miesięcznika „Literatura” za Książkę Roku (1988, 1989), nagród Polcul Foundation (1988), Ministra Kultury i Sztuki (1989), polskiego PEN Clubu (1993), Medalu Marcina Lutra (1991), Literackiej Nagrody Warmii i Mazur (2006), Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta (2010), Poznańskiej Nagrody Literackiej za całokształt twórczości (2016). W 2015 uhonorowany „Laurem Dziennikarza Warmii i Mazur”. W 2016 został laureatem Orfeusza Mazurskiego za tom Nieobecność.

Otrzymał tytuł honorowego obywatela Olsztyna

W 2006 w Olsztynie wydano na jego cześć księgę jubileuszową pod redakcją Zbigniewa Chojnowskiego pt. Z dróg Erwina Kruka. Na 65. urodziny twórcy (ISBN 8391726940). Anna Matysiak poświeciła liryce poety monografię Między regionalizmem a uniwersalizmem. O poezji Erwina Kruka[13].

Wybrane publikacje

Powieści

• Drogami o świcie (1967)
• Na uboczu święta (1967)
• Rondo (1971)
• Pusta noc (1976)
• Łaknienie (1980)
• Kronika z Mazur (1989)

Zbiory esejów

• Szkice z mazurskiego brulionu (2003)
• Spadek. Zapiski mazurskie 2007–2008 (2009)

Książki poetyckie

• Rysowane z pamięci (1963)
• Zapisy powrotu (1969)
• Moja Północ (1977)
• Powrót na wygnanie (1977)
• Z krainy Nod (1987)
• Znikanie (2005)
• Nieobecność (2015)

Opracowania historyczne

• Ewangelicy w Olsztynie (2002)
• Warmia i Mazury (2003)