Wiktor Osiatyński

Wiktor Osiatyński (ur. 6 lutego 1945 w Białymstoku, zm. 29 kwietnia 2017) – polski prawnik, pisarz, publicysta, nauczyciel akademicki, działacz społeczny. Specjalizował się w zakresie prawa konstytucyjnego, historii doktryn politycznych i prawnych oraz prawach człowieka.

Ukończył warszawskie VII Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego. Studiował prawo i socjologię na Uniwersytecie Warszawskim i w Polskiej Akademii Nauk. Uzyskał stopień naukowy doktora w zakresie socjologii. Następnie otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk prawnych.

W latach 90. był dyrektorem Centrum Badań nad Konstytucjonalizmem w Europie Wschodniej w Chicago. W 1995 został profesorem w Central European University w Budapeszcie. Podejmował również współpracę z University of Connecticut i Uniwersytetem w Sienie. Wykładał na uniwersytetach m.in. Antioch w Los Angeles, Columbia, Stanforda, Harvarda. Uczył w więzieniu dla kobiet Frontera w Kalifornii. Był członkiem Komitetu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk, brał udział w pracach nad przygotowaniem Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997.

Był również aktywnym działaczem społecznym. W ramach Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zainicjował powstanie Programu Spraw Precedensowych, został członkiem jego rady programowej. Zajął się szerzeniem informacji o uzależnieniach, w tym alkoholizmie, do której to choroby publicznie sam się przyznał. Był autorem publikacji poświęconych alkoholizmowi i współtwórcą Komisji Edukacji w Dziedzinie Alkoholizmu, jednego z programów Fundacji im. Stefana Batorego.

Był także feministą. W 2006 znalazł się w gronie czterech inicjatorów zawiązania Partii Kobiet.

Zasiadał w radzie Fundacji Centrum im. prof. Bronisława Geremka. Prowadził cykliczny program Zrozumieć świat w radiu Tok FM.

W 2011 został laureatem przyznawanej przez Instytut Spraw Publicznych Nagrody im. Jerzego Zimowskiego. W 2016 Konfederacja Lewiatan uhonorowała go Nagrodą za Odważne Myślenie im. Barbary Skargi. W tym samym roku za działalność na rzecz praw człowieka rzecznik praw obywatelskich nadał mu Nagrodę im. Pawła Włodkowica.

Był bratem ekonomisty Jerzego Osiatyńskiego i mężem psycholog Ewy Woydyłło-Osiatyńskiej.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1997)

Wybrane publikacje

• W kręgu mitu amerykańskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy 1971
• Przez Wembley do Monachium, Książka i Wiedza 1974
• Stany Zjednoczone. Społeczeństwo i władza, Wiedza Powszechna 1975
• Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi amerykańskimi, Czytelnik 1977, 1980, ​ISBN 83-07-00103-X​
• Wimbledon'79, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1979, ​ISBN 83-07-00256-7​
• Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi radzieckimi, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1980, 1982, ​ISBN 83-07-00684-8​
• Korzenie "Korzeni". Dzieje Murzynów w Stanach Zjednoczonych, Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1981, ​ISBN 83-20-70223-2​
• Zmienia się Ameryka, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1982, ​ISBN 83-07-00761-5​
• Ewolucja amerykańskiej myśli społecznej i politycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1983, ​ISBN 83-01-04927-8​
• Contrasts. Soviet and American thinkers discuss the future, Macmillan 1984 ​ISBN 0025940708​
• Współczesny konserwatyzm i liberalizm amerykański, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1984, ​ISBN 83-01-04929-4​
• Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi polskimi, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1988, ​ISBN 83-07-01181-7​
• Poznać świat. Rozmowy o nauce, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1989, ​ISBN 83-07-01573-1​
• Kryzys czyli Szansa. Szkice amerykańskie, Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1990, ​ISBN 83-20-71332-3​
• Grzech czy choroba?, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Komisja Edukacji w Dziedzinie Alkoholizmu i Innych Uzależnień, Fundacja im. Stefana Batorego 1992, ​ISBN 83-85-70501-5​; wydanie 2 poprawione i uzupełnione, „Akuracik” 1997, ​ISBN 83-90-50843-5​; wydanie pt. Alkoholizm. Grzech czy choroba?, Wydawnictwo Iskry 2005 ​ISBN 83-207-1785-X​
• Twoja konstytucja, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1997, ​ISBN 83-02-06644-3​
• Tworzenie konstytucji w Polsce w latach 1989–1997 (wespół z Ryszardem Chruściakiem), Fundacja Instytut Spraw Publicznych 2001, ​ISBN 83-86-91779-2​
• O zbrodniach i karach, Media Rodzina 2003, ​ISBN 83-7278-079-X​
• Rehab, Wydawnictwo Iskry 2003, ​ISBN 83-207-1785-X​
• Rzeczpospolita Obywateli, Rosner & Wspólnicy 2004, ​ISBN 83-89217-67-8​
• Alkoholizm. I grzech, i choroba, i..., Wydawnictwo Iskry 2007, ​ISBN 978-83-244-0041-6​
• Human rights and their limits, Cambridge University Press 2009, ​ISBN 978-05-211-1027-3​; przekład polski pt. Prawa człowieka i ich granice, Znak 2011, ​ISBN 978-83-240-1513-9​
• Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi 25 lat później, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 2009, ​ISBN 978-83-0703-187-3​
• Litacja, Wydawnictwo Iskry 2012, ​ISBN 978-83-244-0202-1​
• Rehabilitacja, Wydawnictwo Iskry 2012, ​ISBN 978-83-2440-209-0​
• Drogowskazy, Wydawnictwo Iskry 2013, ​ISBN 978-83-2440-307-3​

• John Kenneth Galbraith, Społeczeństwo dobrobytu. Państwo przemysłowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973 (autor wyboru tekstów)
• Alvin Toffler, Szok przyszłości, Państwowy Instytut Wydawniczy 1974; Wydawnictwo Zysk i S-ka 1998; Wydawnictwo Kurpisz 2007 ​ISBN 978-83-8973-890-5​ (współautor przekładu)
• Alvin Toffler, Ekospazm, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1977 (autor wstępu)
• Wizje Stanów Zjednoczonych w pismach Ojców Założycieli, Państwowy Instytut Wydawniczy 1978 (praca zbiorowa; autor wyboru tekstów i opracowania)
• John Kenneth Galbraith, Ekonomia a cele społeczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1979 ​ISBN 83-01-00044-9​ (przekład z języka angielskiego i wstęp)
• Robert Jungk, Człowiek tysiąclecia. Wiadomości z warsztatów, w których rodzi się nowe społeczeństwo, Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, ​ISBN 83-06-03560-0​ (autor przedmowy)
• Michael Novak, Przebudzenie etnicznej Ameryki, Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, ​ISBN 83-06-01114-7​ (autor wstępu)
• Alvin Toffler, Trzecia fala, Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 1997, 2001 ​ISBN 83-06-02594-6​; Wydawnictwo Kurpisz 2007 ​ISBN 83-89-73889-9​ (autor przedmowy)
• Ustawa konstytucyjna z dnia 17 października 1992 roku o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym; Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 1952 roku (przepisy utrzymane w mocy), Wydawnictwo Prawnicze 1993 ​ISBN 83-21-9063-5-4​ (autor przedmowy)
• Lech Falandysz, Myśli, Łośgraf – Oficyna Wydawnicza 2003, ​ISBN 83-87-57277-2​ (współautor przedmowy)