Piotr Abakanowicz

Piotr Abakanowicz ps. „Barski” (ur. 21 czerwca 1890 w Warszawie, zm. 1 czerwca 1948 w więzieniu we Wronkach) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego, członek Narodowych Sił Zbrojnych.

Był synem oficera gwardii carskiej; rodzina pieczętowała się herbem Awdaniec. W 1912 po ukończeniu Korpusu Kadetów w Petersburgu rozpoczął służbę w Wołyńskim Pułku Gwardii w stopniu podporucznika. Po wybuchu I wojny światowej wraz z pułkiem walczył na terenie Prus Wschodnich. W sierpniu 1916 na własną prośbę został przeniesiony do lotnictwa. W grudniu 1916 po ukończeniu Wojennej Szkoły Pilotów został wysłany do Anglii na kurs pilotów instruktorów.

W styczniu 1918 ppłk Abakanowicz zgłosił się do służby w I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, w którym sformował i dowodził eskadrą 16 samolotów (o nazwie Awiacja I Korpusu). W czerwcu 1918, gdy I Korpus został zmuszony do złożenia broni, rozkazał spalić samoloty, aby nie zostały przejęte przez wojska niemieckie. Podczas próby przedostania się do Francji został aresztowany przez bolszewików, ale uwolniono go pod warunkiem wstąpienia do lotnictwa sowieckiego. Wcielono go do zgrupowania Aleksjeja Szyrinkina. Po skierowaniu jego eskadry na front polski, 1 maja 1920 podczas lotu odłączył się od grupy i wylądował myśliwcem Nieuport 24bis na polskim lotnisku wojskowym w Żodzinie koło Borysowa. Polski Oficerski Trybunał Orzekający uwolnił go od zarzutu zdrady i przywrócił stopień pułkownika, otrzymał także za to Polową Odznakę Pilota. W 1921 został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.

W latach 1921–1930 pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji, m.in. kierował Wyższą Szkołą Lotniczą w Grudziądzu, dowodził 11 Pułkiem Myśliwskim w Lidzie, był także zastępcą dowódcy 4 Pułku lotniczego w Toruniu i 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu. 1 grudnia 1924 roku awansował na podpułkownika ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. 6 lipca 1929 roku został zatwierdzony na stanowisku dowódcy 5 Pułku Lotniczego w tym samym garnizonie. 23 grudnia 1929 roku został przeniesiony na stanowisko dowódcy Batalionu Lotnictwa w Poznaniu. 18 czerwca 1930 roku został „zwolniony z zajmowanego stanowiska i pozostawiony bez przynależności służbowej z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII”. W 1930 roku z powodów zdrowotnych (przeżył dwie katastrofy lotnicze) został przeniesiony do rezerwy. Być może na ten stan zaważyły inne względy – Abakanowicz krytycznie odnosił się do niektórych decyzji władz lotnictwa wojskowego (m.in. stanu technicznego sprzętu lotniczego). Wiadomo też, że ówczesne władze wojskowe pomijały go w awansach. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto. Posiadał przydział mobilizacyjny do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII i był przewidziany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII.

Nie brał udziału w wojnie obronnej 1939 roku – gdy dotarł na wyznaczone lotnisko, okazało się, że jest ono już zniszczone przez samoloty niemieckie.

Podczas okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej związany był z Narodowymi Siłami Zbrojnymi, używał pseudonimów Barski, Grey, Grządziel. Po rozłamie w organizacji na tle scalenia z Armią Krajową pozostał w szeregach NSZ-ZJ. Od czerwca do sierpnia 1944 pełnił funkcję komendanta Okręgu VI NSZ obejmującego powiat warszawski. Od października 1944 był szefem sztabu NSZ. W styczniu 1945 otrzymał awans do stopnia pułkownika NSZ oraz funkcję komendanta Obszaru Południe NSZ.

W październiku 1945 został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa, a następnie w procesie przed Wojskowym Sądem Rejonowym w więzieniu na Mokotowie został skazany na karę śmierci. Kara śmierci został zamieniona na karę dożywotniego więzienia, a w 1947 zmniejszono mu karę do 15 lat więzienia. Zmarł 1 czerwca 1948 w więzieniu we Wronkach po pobiciu przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Relacje świadków są sprzeczne, jako przyczynę śmierci podawano również samobójstwo.

Został odznaczony Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. W czerwcu 1991 prochy ppłk. Abakanowicza zostały ekshumowane z kwater więziennych cmentarza we Wronkach. Powtórny pogrzeb odbył się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w asyście Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.